Analyse -

Hoe N-VA de volgende regering in een dwangbuis steekt

De aankoop van legermateriaal (9,2 miljard), de taxshift met een gat van 6,6 miljard en de dure verlaging van de vennootschapsbelasting die in de stijgers staat. Wat die regeringsbeslissingen gemeen hebben, is dat ze de factuur opsturen naar de volgende regering. Zal N-VA in 2019 monkelend toekijken hoe de nieuwe regering al meteen een gigantisch gat moet dichtrijden?

zaterdag 22 oktober 2016 13:34
Spread the love

N-VA-minister van Defensie Steven Vandeput heeft een uitstekende week achter de rug. De regering schaarde zich achter zijn voorstel om de bestelling van 9,4 miljard euro aan oorlogsmateriaal op te nemen in een programmatiewet.

Het interessantste zinnetje over die beslissing staat halverwege het persbericht van de minister: “Die investeringen, die betaald worden in de periode 2020-2030, komen bovenop de 200 miljoen euro die de regering voor deze legislatuur al goedkeurde.”

Vandeput mag dus bladeren in de catalogi van de militaire industrie en de bestellingen plaatsen maar de factuur zal betaald worden door de volgende regering.

De partijen die na de federale verkiezingen van 2019 rond de onderhandelingstafel zitten, zullen daar een openstaande rekening van 9,2 miljard euro aantreffen. Elk jaar zullen ze een klein miljard euro moeten vinden om de bestellingen af te betalen die hun voorganger plaatste.

De ongedekte taxshift

Dat zal niet de enige erfenis uit het verleden zijn die als een donkere wolk over de regeringsonderhandelingen van 2019 zal hangen. Vorig jaar besliste de regering een taxshift door te voeren. De werkgevers kregen een nieuwe lastenverlaging en de werknemers hielden netto wat meer over. Dat werd gecompenseerd door de verhoging van de btw op elektriciteit en wat extra accijnzen. De roerende voorheffing op spaarproducten ging van 25 naar 27 procent.

Alleen hinken die compensaties achter op de kosten van de taxshift. De Nationale Bank rekende het uit in een rapport over de taxshift. “Aangezien in de berekeningen mbt dit taxshiftscenario 6,617 miljard euro (dat is ongeveer 1,3 procent van het verwachte BBP van 2021) niet gefinancierd wordt, is het globale resultaat positief vertekend. Om de begrotingsdoelstellingen te respecteren zijn bijgevolg andere financieringsinitiatieven nodig.”

In 2021 is er dus een gat van 1,3 procent van het BBP omdat minister van Financiën Johan Van Overtveldt tegenover de uitgaven van de taxshift te weinig inkomsten voorzien heeft. Het verschil tussen inkomsten en uitgaven bedraagt in 2020 gecumuleerd al 6,6 miljard euro.

En daar stopt het niet mee. Van Overveldt toont zich dit weekend in De Morgen nog altijd vastberaden. Voor het einde van het jaar wil hij de verlaging van de vennootschapsbelasting doorvoeren.

Volgens Van Overtveldt klopt het financiële plaatje. Om de gedaalde inkomsten door de verlaging van het tarief te compenseren, schaft hij onder meer de notionele interestaftrek af. Dat is het fiscale wondermiddel dat er voor zorgt dat veel multinationals bijna geen belastingen betalen.

Alleen rekent Van Overtveldt zichzelf rijk. Hij gaat er van uit dat de afschaffing van de notionele interestaftrek 3,2 miljard euro zal opbrengen. Op basis van berekeningen van het Planbureau zal dat eerder in de buurt van 650 miljoen euro liggen. Samen met nog enkele heel optimistische voorspellingen komt dat neer op een tekort van enkele miljarden vanaf 2020.

De 9,2 miljard euro militaire bestellingen en de ongedekte cheques van de taxshift en de verlaging van de vennootschapsbelasting leggen een financiële dwangbuis rond de volgende regering. Hoe die regering er ook uitziet – met of zonder N-VA en met of zonder de PS – ze zal te maken krijgen met een enorm begrotingstekort. Het strakke keurslijf van de Europese begrotingsregels zorgen er voor dat er weinig anders op zit dan het besparingspad te volgen van de huidige regering. Tenzij er natuurlijk een regering komt die radicaal breekt met de erfenis van Van Overtveldt en met de begrotingsdiscipline die de EU oplegt, maar dat is weinig waarschijnlijk met wellicht noodzakelijke coalitiepartners als Open VLD en MR.

The Shock Doctrine

Is dit gewoon geklungel van een onervaren minister of zit er meer achter? Om die vraag te beantwoorden moeten we terug naar augustus 2005. De orkaan Katrina beukte toen met volle kracht op de kust nabij New Orleans. De dijken braken en meer dan 80 procent van de stad stond meters onder water.

Een dag later ontmoette Van Overtveldt zijn grote held Milton Friedman. De voormalige nobelprijswinnaar economie die samen met Hayek één van de peetvaders van het neoliberalisme is, was toen al 93 en kampte met een zwakke gezondheid. Toch vond hij nog de kracht om een veelbetekenend opiniestuk te schrijven in The Wall Street Journal. “De meeste scholen in New Orleans liggen in puin”, stelde Friedman daarin vast en hij voegde er aan toe: “Dit is een tragedie. Maar het is ook een opportuniteit om het onderwijssysteem radicaal te hervormen”.




In plaats van de publieke scholen opnieuw op te bouwen, stelde Friedman voor om gezinnen een voucher te geven waarmee ze dan het inschrijvingsgeld van de dure privéscholen zouden kunnen betalen. Naomi Klein vatte dat samen als The Shock Doctrine

Friedman had die theorie zelf al uitgewerkt in een voorwoord dat hij in 1982 schreef bij zijn bestseller uit 1962 Capitalism and freedom. Daarin staat de vaak geciteerde paragraaf: “Alleen een crisis – feitelijk of gepercipieerd – leidt tot echte verandering. Wanneer die crisis zich voordoet, hangen de maatregelen die worden genomen af van de ideeën die in de lucht hangen. Dat, geloof ik, is onze fundamentele functie: alternatieven ontwikkelen voor bestaand beleid, en die levend en beschikbaar houden totdat het politiek onmogelijke politiek onvermijdelijk wordt.”

De gruwelijke voorbeelden die Naomi Klein opsomt in haar boek The Shock Doctrine tonen dat zo’n crisis niet altijd een natuurramp is, maar vaak ook gecreëerd wordt. De begrotingscrisis van 2020 is er zo één. Die wordt nu al voorbereid en zal – zo zullen Van Overtveldt en co wel hopen – dan tot “echte verandering leiden”, zoals Friedman het uitdrukt. De slogan ‘De kracht van verandering’ krijgt plots een heel andere betekenis.

take down
the paywall
steun ons nu!