De eerste slag om Eandis is binnen, maar de strijd is nog niet voorbij. Want de redenen om af te zien van de privatisering van 14% van ons energie-distributiebedrijf zijn even gemengd als mijn gevoelens bij de ordentelijkheid van de besluitvormingsprocedure. Mensenkinderen! Wat zijn daar een megafouten gemaakt. Wat kunnen we daar van leren?

Te laat

De procesarchitectuur was ondemocratisch: van een ordentelijke besluitvorming kan niet worden gesproken: belangrijke argumenten kwamen soms pas na de beslissing beschikbaar. Transparantie was er amper en de agenda waartegen gemeenteraadsleden soms “ja” moesten knikken kan niet anders worden betiteld als misleidend. De VREG kwam niet voor, maar pas na de besluiten van de Vlaamse gemeenteraden met zijn ontnuchterende standpunt. Het tot ‘papiertje’ gedegradeerde ‘geheime’ advies van de Staatsveiligheid verscheen een maand na krantenberichten dat ook Australië om veiligheidsredenen afzag van een vergelijkbare deal, en deze waarschuwing werd niet uitgebracht aan de eigenaren van Eandis – de gemeenten zelf – maar aan een draaiende energieminister die er volgens zijn eigen collega’s niet eens iets over te zeggen heeft…

Corruptie

Het argument dat het Chinese staatsbedrijf State Grid verwikkeld is in intense corruptieproblemen bleef vrijwel buiten beeld. En dat het behalve distributie- ook productiebedrijf is, waardoor de EU dwars zal móeten gaan liggen, leek van een lagere en latere orde. Toch moest Engie-Electrabel om juist die ontvlechtingsredenen zijn Eandis-aandeel verkopen…

“De Chinese neokapitalistische partij”

Een megadeal van 0,8 miljard is na krap twee weken van openbaar debat geblokkeerd door een ‘njet’ van enkele grote steden en wat kleinere gemeenten. Wat Antwerpen betreft gebeurde dat voor mij om niet-solidaire redenen, want ze stemden niet tegen de uitverkoop van een deel van hun netwerk aan de ‘Chinese neokapitalistische partij’, maar ze wilden de fusielasten ongelijk verdelen onder alle Vlamingen.

Antwerpen wilde zijn lagere tarieven behouden. Dat ze een gecontroleerd deel van hun energiedistributie aan de meestbiedende marktpartij zouden verpatsen leek de meerderheid in de havenstad niet te deren. Ook niet dat daardoor jaarlijks € 40 miljoen aan publiek geld het land uitvloeit.

Optreden Tobback

Een belangrijke reden voor deze bestuurlijke soap is ook dat het politieke onderbaasje Louis Tobback zijn eigen Eandischef Piet Buyse lelijk in de weg liep. Louis vermengde zonder enige gêne zijn burgemeestersbaan met die van betaalde Eandislobbyist, hij ridiculiseerde argumenten van anderen, beweerde dat zijn opposanten handlangers waren van de marktpartijen die de bieding om Eandis hadden verloren, speelde blufpoker met gemeenschapsbelangen en veegde zijn gat af met doorwrochte opinies van Pala, Ecopower en Transitienetwerk, de partijen die volgens mij het debat op gang wisten te krijgen. Een eenvoudige klus als je kijkt naar de kracht en vooral de vanzelfsprekendheid van hun argumenten, maar wel een enorm compliment waard. 

Openbaarheid

Het complete gebrek aan openbaarheid (een betekenisloze gemeenteraadsagenda waarachter een megadeal verborgen werd) leidde er toe dat onze lokale gemeenteraad in augustus een beslissing “moest” nemen die onhoudbaar bleek toen er echte argumenten werden uitgewisseld. Ook elders hoorden we dat gemeenteraadsleden alleen vertrouwden op de interne orders van… de partijen die in het Eandisbestuur zitten. Eandis mag dan méér bestuursleden tellen dan een gemiddelde voetbalvereniging, het hoogste beslisorgaan oogt vooral als een eetclub met comfortabele zitjes waar de beslissingen een bijgerecht zijn.

Steekvlampolitiek

Privatiseren kun je afleren schreef ik eerder. Ik hoop dat de politieke steekvlammen nu snel worden gedoofd. Gezichtsverlies schijnt voor ‘verliezende’ Chinezen vervelend te zijn. Wel, ook onze politiek is een harde SM-club. Ook hier is de vrees voor gezichtsverlies de constante drijfveer voor het volhouden van een neoliberale privatiseringswaan.

Winstbejag of consument?

Laten we eens nadenken en van mening durven veranderen. Ja, laten we dat debat in sereniteit voeren, laten we ons openlijk afvragen om welke redenen we onze strategische basisinfrastructuur – onze kabels en leidingen – zouden overlaten aan de meestbiedende op de “vrije” markt. Die is immers uit op puur winstbejag, niet op consumentenvrijheid maar op die van vrije ondernemers. Privatisering heeft nog nooit geleid tot lagere energietarieven, wel tot aantoonbaar frequentere stroomstoringen. Laten we van Eandis cvba een erkende, democratische coöperatie maken. Een bedrijf van ons.

(de auteur woont in Hoeilaart en klant van Eandis)