Het European Institute of Peace (EIP) peilde twee maanden lang naar de gemoedstoestand van de Molenbekenaars in de nasleep van de mediahetze waarin deze gemeente sinds vorig jaar terechtkwam. De onderzoekers probeerden op basis van gesprekken met 406 inwoners van laag-Molenbeek te achterhalen wat de context was die leidde tot het vertrek van 47 jongeren naar Syrië en welke gevolgen de aanslagen van Parijs en Brussel hadden op hun leven.
De onderzoekers concentreerden zich op die twee wijken waarmee Molenbeek in de media en de volksmond geassocieerd wordt: de zogenaamde Quartier Maritime tussen de Leopold II-laan en Tour & Taxi en het historische centrum van de gemeente rond het stadhuis. Molenbeek is de tweede armste gemeente van ons land. Maar het inkomen in die twee wijken (waar iets minder dan de helft van de Molenbekenaars woont) is nog veel lager dan het gemiddelde in de hele gemeente.
Dat komt meteen terug in de antwoorden op de vraag waarom sommigen jongeren verleid worden door de propaganda van terreurorganisaties als IS. Die antwoorden zijn niet verrassend voor wie de gemeente wat kent. De bewoners wijzen het gebrek aan kansen en het sociale isolement met de vinger. Deze jongeren zijn extreem kwetsbaar en op zoek naar zingeving. Extremistische groeperingen bieden die verwrongen zingeving aan jongeren die het moeilijk hebben in een samenleving die hen discrimineert en geen kansen geeft, schrijven de onderzoekers.
Religie
Ze voegen er aan toe dat religie moeilijk als de belangrijkste drijfveer kan gezien worden aangezien de jongeren die door IS ingelijfd werden heel weinig kennis hadden over de islam en dat velen onder hen daarvoor vooral bezig waren met criminaliteit.
Maar om de verspreiding van dat gedachtegoed aan te pakken zien de ondervraagden wel iets in ‘religieuze vorming’ en ‘dialoog’. Die dialoog moet dan gaan over de plaats van godsdienst in onze maatschappij en de Westerse inmenging in het Midden-Oosten.
Als gevraagd wordt waar de Molenbekenaars van wakker liggen dan komen terreur en radicalisering helemaal achteraan. Het belangrijkste probleem is werkloosheid (voor 31 procent van de ondervraagden). Daarna komen het onderwijs en asociaal gedrag.
Als het dan toch specifiek over onveiligheid gaat, denken de Molenbekenaars in de eerste plaats aan de overlast door drugdealers en diefstallen. Maar liefst 17 procent van de ondervraagden vindt dat er helemaal geen veiligheidsproblemen zijn in Molenbeek.
Syrië
Bij de verhalen over de jongeren die naar Syrië trokken, overheersen gevoelens van verdriet (41 procent) en woede (29 procent). 11 procent haalt de schouders op en slechts één ondervraagde had sympathie.
De overgrote meerderheid van de inwoners van deze wijken kan zich niet of helemaal niet herkennen in het beeld dat geschetst worden in de media. Het wantrouwen zit zeer diep. Ook de imams krijgen een veeg uit de pan. Zij zijn ouderwets en spreken jongeren niet aan.
Het verhaal over de no go-zones kan ook naar de prullenmand. De politie is nergens in Molenbeek niet welkom. Wel willen de bewoners dat de politie dichter staat bij de bevolking en een betere afspiegeling van de wijken biedt.
Onder christenen en moslims zijn er duidelijk geen spanningen. De enigen die klagen zijn atheïstische inwoners met een moslimachtergrond. Wie openlijk de islam afwijst, krijgt te maken met uitsluiting, klinkt het.
Na de aanslagen werd het leven nog moeilijker. De moslims maken zich zorgen over verhoogde discriminatie en krijgen verdachte blikken als ze bijvoorbeeld een moskee buitenstappen. Veel moslims voelen zich nog meer dan vroeger gehinderd in de beleving van hun geloof en wijzen specifiek naar het verbod om een hoofddoek te dragen op het werk of naar de hetze tegen onverdoofd slachten. ‘Molenbeek’ op je identiteitskaart staan hebben, werd na de aanslagen een extra element van discriminatie. Het maakt een job vinden nog moeilijker.
Moslims hebben het tenslotte moeilijk met het individualisme in de Belgische samenleving. Zij ervaren dat in tegenspraak met hun waarden waarin familie een grotere rol speelt.
