Veiligheid? In de praktijk geen prioriteit voor N-VA

 De separatistische partij N-VA is een koele minnaar van de federale instellingen, dat is geen geheim. Staatssecretaris Sleurs werkt als stiefmoeder in de luwte van de media-aandacht aan een structurele hervorming van die instellingen. Het doel is om zo het federale niveau uit te hollen en de nationale collecties op termijn naar Vlaanderen te kunnen verhuizen. Een stille staatshervorming heet dat, want officieel beloofde haar partij communautaire vrede tijdens deze legislatuur.

Om de instellingen zelf schaakmat te zetten, gaat het kabinet Sleurs zelfs zover om de veiligheid van bezoekers, personeel en het Belgische kunstpatrimonium op het spel te zetten.

Waar gaat het om? Na de terreuraanslagen in België is veiligheid een belangrijke beleidsprioriteit. De musea en andere Belgische trekpleisters dienden hun toegangscontroles aan te passen. Tot begin augustus financierde de staatssecretaris van Wetenschapsbeleid de extra toegangscontroles in vijf instellingen, met name de musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG), de Koninklijke Bibliotheek, de musea voor Schone Kunsten (KMSKB), het Observatorium en de Koninklijke Bibliotheek.

Maar wat deed ze om deze structurele nood op lange termijn te voorzien? Welk jaarlijks budget werd vrijgemaakt? De betrokken instellingen moeten, ondanks herhaaldelijk aandringen tot overleg en steun, sinds begin augustus zelf voor de extra financiering zorgen. Officieel werden ze daar nooit van op de hoogte gebracht, het zijn conclusies die ze zelf moesten trekken. 

Deze werkwijze van het kabinet Sleurs staat in schril contrast met die van het kabinet Reynders: de biculturele instellingen onder zijn bevoegdheid (BOZAR, Munt, Nationaal Orkest) kregen 880.000 euro extra steun, een budget van 680.000 euro voor veiligheid én een uitzondering op de lineaire besparingen. Dit verschil in beleid door dezelfde regering is op zich wraakroepend.

Afbraakpoker

De afbraakpolitiek ten aanzien van bijvoorbeeld het KMKG en de KMSKB kan je letterlijk nemen. We kennen de beelden van de lekkende daken in toonzalen als voorpaginanieuws. Er zou nu een inhaaloperatie bezig zijn, zo verklaarde N-VA. Op de speciale bijeenkomst van de ministers op Hertoginnedal in juli beweerde de staatssecretaris dat er geen lekkende daken meer zijn in de musea. Ze lekken echter nog altijd.

Voor de grootschalige reparaties die Sleurs aankondigde, moet nog 93 miljoen gevonden worden ten aanzien van een begroot budget van 145,14 miljoen. We kunnen ons in het najaar dus weer aan sensationeel voorpaginanieuws met emmertjes en dweilen verwachten.

Wat voor Sleurs niet evident is, is dat ondanks de nodige beschadigingsacties ten aanzien van het beleid van het KMSKB, het bestuur van dit huis er wel in slaagde om goede zakelijke cijfers voor te leggen. KMSKB werd zelfs genomineerd voor Overheidsorganisatie 2016 door Ernst & Young.

Sleurs heeft er dus belang bij dat KMSKB in zakelijk opzicht met de rug tegen de muur komt te staan zodat ze zich inschikkelijk opstellen in hervormingen die neerkomen op een systematische ontmanteling. Het is op dit punt dat de staatssecretaris via het niet garanderen van de veiligheid deze en andere federale instellingen schaakmat wil zetten.

Want enerzijds is er het verzoek (en ook de uitdrukkelijke wens van de instellingen) om aan extra veiligheidsmaatregelen tegemoet te komen. Anderzijds moeten deze instellingen deze bewaking nu zelf voorzien. Niet evident na een dramatisch slecht jaar met een daling aan bezoekers en inkomsten vanwege de aanslagen. Bezoekers blijven ook minder lang ‘rondhangen’ in de omringende infrastructuur (café, shop, restaurant, lezingen, enz.) en sponsorwerving loopt minder vlot. De terugval aan bezoekers en inkomsten wordt geschat op twintig procent en het verlies aan eigen inkomsten op dertig procent. De daling was al een feit na de aanslagen in Parijs in november 2015.

Sleurs laat de instellingen twee opties. Ofwel betalen ze de extra beveiliging via hun personeelsenveloppe, waar al een tekort zit. Daardoor komt de werking intern onder druk te staan en krijgt het interne communautaire gestook meer zuurstof. Ofwel moeten de ticketprijzen omhoog, waardoor de instellingen nog meer bezoekers dreigen te verliezen en daar bovenop het verwijt krijgen dat ze niet solidair maar elitair zijn. Het verhogen van de inkomprijs kan overigens niet op korte termijn beslist worden want daarvoor is overleg met de beheerscommissie nodig, alsook een Ministerieel Besluit.

Ondertussen laat N-VA de federale instellingen qua timing, communicatie en ondersteuning al maanden in de kou staan. Het contract met de externe beveiligingsfirma is al een paar weken verlopen. De jaarlijkse kostprijs voor zo’n firma bedraagt al gauw een half miljoen euro. Wil deze rechtse regering dat de instellingen dan maar creatief aan de slag gaan met ondernemerschap en alternatieve financiering? Een crowdfunding voor de private bewaking?

Surrealisme troef: vorige week stelde het Brusselse Gewest zich kandidaat als Culturele Hoofdstad van Europa voor 2030.

Robrecht Vanderbeeken is filosoof, auteur van Buy Buy Art (EPO) en lid van de toekomstgroep van ACOD Cultuur