(foto Flickr)
Opinie - Raf Jespers

Doodstraf, niet opnieuw

Ik zal het maar niet hebben over het nogal problematisch afschrikkingseffect van de doodstraf voor zelfmoordterroristen. Maar de lichtzinnigheid waarmee door een collega over het herinvoeren van de doodstraf wordt gesproken is verontrustend. Als die collega dan nog als een briljant jurist wordt voorgesteld breekt mijn klomp.

woensdag 3 augustus 2016 15:26
Spread the love

Elke jurist weet dat het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie de doodstraf verbiedt. Ook verbod op vernederende behandeling en foltering behoren tot de absolute mensenrechten. Absoluut betekent dat er onder geen enkele voorwaarde of omstandigheid van mag afgeweken worden.

Elke jurist weet dat mensenrechten een pijler zijn van de democratische samenleving. Niet voor niets zijn zij als reactie op de barbarij van het nazisme en fascisme na de tweede wereldoorlog in diverse internationale verklaringen en verdragen herbevestigd. Wie hieraan begint te morrelen ondergraaft de fundamenten van de beschaving en van de democratische samenleving.

Dieptepunt

En laat ons eerlijk wezen: de pleidooien voor herinvoering van de doodstraf zijn het voorlopig dieptepunt van een meer algemene tendens om fundamentele rechten en vrijheden in vraag te stellen. De vluchtelingenconventie van Genève van 1951 werd een jaar geleden door een burgemeester al in vraag gesteld. De privacy van de burgers staat met de recente dataretentiewet en met camera’s overal, ernstig onder druk. Vergis u niet: deze maatregelen treffen niet alleen de terroristen, maar alle burgers.

Wie dacht dat het pleidooi voor het inperken van de vrije meningsuiting voor ‘collaborateurs’ (een term met grote historische gevoeligheid in dit land) het eindpunt was vergist zich. Dezelfde burgemeester pleit vandaag voor een Patriot Act die hem zou toelaten gsm’s af te luisteren, mensen te laten schaduwen of ze preventief aan te houden.

Scheiding der machten

Zo komt een andere hoeksteen van de democratie, de scheiding der machten, in het vizier. De uitvoerende macht wil zich machten toeëigenen die in een rechtstaat terecht aan de rechterlijke macht zijn voorbehouden. Dit is een algemenere tendens. Het fragiele machtsevenwicht tussen de drie traditionele machten van de staat wankelt.

Opnieuw, ter attentie van de briljante juristen, ook de verplichting op rechterlijke tussenkomst bij aanhouding staat in de internationale mensenrechtenverdragen. Ik weet wel dat bijvoorbeeld in vreemdelingenzaken de administratie reeds tot vrijheidsberovingen kan overgaan en dat de rechterlijke controle pas nadien plaats vindt. Maar wie dit terrein een beetje kent weet hoe problematisch dit is.

Strijd tegen terreur

Ik pleit voor een harde aanpak van het terrorisme; elke naïviteit is uit den boze. Maar ik pleit voor een gefocuste aanpak, gevoerd binnen het kader van de mensenrechten en de rechtstaat. Er zijn op Europees en Belgisch niveau de voorbije jaren al tientallen maatregelen genomen, zowel op wetgevend als praktisch niveau, die een efficiënte strijd tegen de terreur mogelijk maken. Dit neemt niet weg dat ook reeds een deel van die wetgeving op gespannen voet staat met de mensenrechten.

Maar de strijd tegen terreur rechtvaardigt niet dat fundamenten van de democratie hiervoor worden opgeofferd. Het is een boutade om te zeggen dat het precies dat is wat terroristen beogen. In dit moeilijke tijdsgewricht is het meer dan ooit nodig om het hoofd koel te houden, en het kind niet met het badwater weg te gooien en een ‘nieuwe orde’ te installeren.

Wij hebben in de geschiedenis nog dergelijke periodes gekend, met nefaste gevolgen. Wij kunnen niet genoeg de woorden van Benjamin Franklin, één van de grondleggers van de Verenigde Staten van Amerika, voor ogen houden: ‘Wie vrijheid opoffert voor de veiligheid, zal noch vrijheid noch veiligheid hebben.’

Raf Jespers is advocaat bij Progress Lawyers Network

take down
the paywall
steun ons nu!