Van alle plastic zakjes die op de markt komen, bestaan 90 procent uit niet-herbruikbare plastic tasjes, waarvan het plastic dunner is dan 0,05 mm (50 micron). In 2010 gebruikten we in Europa bijna 100 miljard plastic zakjes. Dat is ongeveer 200 zakjes per persoon per jaar.

 Plastic draagtasjes: de cijfers

Wereldwijd steeg de productie van plastic van 1,5 miljoen ton in 1950 naar maar liefst 245 miljoen ton in 2008. Zestig miljoen ton daarvan wordt in de EU geproduceerd. Nog steeds belandt 50 procent van alle plastic op de afvalhoop. Dat is ongeveer het equivalent van 12 miljoen ton ruwe olie die we op vuilnisbelten dumpen. Bovendien heeft het zeewater een concentratie van plastics die zes maal hoger ligt dan die van plankton. 95 procent van de zeevogels die aan de Noordzee leven, heeft plastic in de maag.

De Europese Unie sprak met de lidstaten af dat dit probleem aangepakt moet worden. Sommige lidstaten doen dat middels een verbod, anderen verplichten winkeliers om hun klanten aan te rekenen voor tasjes. 

Eerste resultaten Engelse maatregelen 

Engeland deed dit door draagtasjes een prijskaartje van 5p mee te geven. In de eerste zes maanden nadat de maatregel van kracht ging, werden er 500 miljoen tasjes uitgedeeld. Het jaar ervoor waren dat er in dezelfde periode nog 7 miljard.

Minister van milieu Therese Coffey noemt het nieuwe beleid een succes: “Dit betekent dat er 6 miljard minder tasjes in de oceanen terechtkomen, maar ook dat onze buurten schoner zijn en dat we toekomstige generaties niet meer opzadelen met bergen aan plastic tasjes die er honderden jaren over doen om af te breken. Het toont aan dat kleine acties een groot verschil kunnen maken.”

Ook milieuorganisaties juichen de maatregel toe, maar waarschuwen dat er ook ingezet moet worden op het tegengaan van andere soorten afval die de laatste jaren toenemen, zoals take away-verpakkingen. Bovendien willen ze dat het verbod ook voor kleine winkels geldt, en niet enkel voor ondernemingen die meer dan 250 medewerkers hebben zoals nu het geval is. 

Ook Wallonië en Frankrijk namen maatregelen

Waalse supermarkten zullen vanaf 1 maart 2017 geen dunne plastic zakjes meer aanbieden om fruit en groenten mee te verpakken. De zakjes die je bij de kassa kunt krijgen, worden eind dit jaar al verboden.

Frankrijk is sinds dit jaar het eerste land in Europa waar plastic tassen verboden zijn. Vanaf 2020 wordt er ook de verkoop van plastic wegwerpbestek aan banden gelegd.

Het Brussels Gewest voert tot slot vanaf 1 september 2016 een verbod op wegwerptasjes in, dat later uitgebreid zou moeten worden naar andere plastiek. 

Wanneer volgt Vlaanderen?

Vlaams minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) wil de plastic zakjes ook aan banden leggen, maar dat is nog niet gebeurd omdat ze wil dat dit verbod op Belgisch niveau geldt. “Een verbod op plastic moet eenvoudig en duidelijk zijn, zowel voor de handelaar – van de grote supermarkten tot de bakkers en de marktkramers – als voor de consument.

Want ook consumenten zien niet onmiddellijk wat de impact van een plastic zakje op het milieu is. Voorts moeten we goed onderzoeken wat de consequenties zijn voor het milieu: we moeten een regeling uitwerken die ervoor zorgt dat er minder plastic in het milieu terechtkomt”, zei Schauvliege in mei tegen Belga.

Federaal minister van Milieu Marie Christine Marghem (MR) zei op 22 juli dat zij juist een minimumprijs voor plastic tasjes voor zich ziet, zoals in Engeland, omdat ze een ‘zak-shift’ vreest: een verbod op plastic tasjes zou kunnen leiden tot toename van het aantal papieren zakken. Of dat in Engeland het geval was, blijkt niet uit de cijfers. Volgens minister Schauvliege komt Marghem met haar uitspraak terug op eerder gemaakte afspraken.

Wanneer er een Vlaams verbod komt, is nog niet duidelijk. Het thema komt weer op tafel bij de volgende interministeriële conferentie Leefmilieu. Als er geen overeenstemming op federaal niveau bereikt wordt, zal Vlaanderen zelf de plannen voor het verbod doorzetten.