Het is al even onrustig in de sociale sector in Antwerpen. De stad wil meer en meer sociale dienstverleningstaken afstoten en per opbod uitbesteden. Ook private bedrijven komen in aanmerking om sociale taken op zich te nemen. SWAN, Sociaal Werk Actie Netwerk, die zowel hulpverleners als cliënten en studenten verenigt, is gekant tegen de vermarkting van sociaal werk en wil een halt roepen aan de uitverkoop van de zorgsector.

Volgens An Beulens van SWAN wordt in dit systeem om de 2,5 jaar de werking te koop aangeboden aan de hoogste bieder. “De jarenlange relatie die hulpverleners met hun cliënten hebben wordt zo telkens ongedaan gemaakt. In de oproep voor De Vaart zijn bovendien ook geen personeelsvereisten opgenomen. Je moet het gewoon kunnen uitbaten zoals je een café uitbaat. We vinden dit niet kunnen. In deze visie wil men de daklozen niet begeleiden en empoweren maar terugkeren naar het caritatieve.”      

“Commerciële targets gaan voorbij aan ritme van cliënt”

Caroline is een ex medewerker van De Vaart: “Privatisering zorgt ervoor dat sociaal werk in een winst gedreven omgeving terecht komt terwijl sociaal werk niet gaat om winst maar om mensen helpen. De doelgroep van dak- en thuislozen hebben vooral vertrouwen nodig.”

“Wanneer je met commerciële doelen en targets bezig bent, ga je voorbij aan hun ritme. Nu is er in De vaart ook budgetgeleiding en schuldbemiddeling. Ik denk niet dat de nieuwe uitbater dat gaat willen doen want er zal geen tijd meer voor zijn.”

“Daklozen in actie is mooiste compliment voor ons werk”

Luc Murray, coördinator van inloopcentrum De Vaart is niet te spreken over de manier waarop de stad hun werking op de markt gooide. “Men heeft nooit met ons in dialoog willen gaan. We wisten dat we één van de projecten waren die de stad wilde privatiseren maar hadden niet gedacht dat het zo snel ging gaan. We vernamen vorige week plots dat onze werking te koop werd aangeboden op het internet. De nieuwe overnemer kan het volgend jaar al uitbaten.”

“Ons inloopcentrum heeft een tweeledig aanbod. We bieden dagopvang en materiële diensten aan zoals douches, lockers om gerief te bewaren, internet, een postadres, sociale telefoondienst, wasmachines. Er maken dagelijks een honderdtal mensen gebruik van. Langs de andere kant zijn we geëvolueerd naar het aanbieden van individuele begeleidingstrajecten aan een tweehonderdtal mensen. Het is spontaan gegroeid om gasten waar de doorstroming naar andere diensten niet lukt zelf individueel te begeleiding in een tijdelijk traject tot er aansluiting mogelijk is met andere diensten. Dat gaat van budgetbegeleiding, schuldbemiddeling, etc… We vrezen dat dit alles zal wegvallen”

“En in de openbare aanbesteding staan er ook geen personeelsvoorwaarden vermeld. Ik vind dat heel raar. Als je een vliegtuig neemt wil je toch ook dat een piloot jouw vliegtuig bestuurd. Idem bij de daklozen die willen ook begeleid worden door mensen die daarvoor geschoold zijn. Daarnaast heb ik er ook ethisch een probleem mee dat publiek geld voor hulpverlening wordt gegeven aan een bedrijf dat winst wil maken op de kap van de meest kansarmen in de samenleving.”

“We willen onze gasten sterker en mondiger maken. Een mooi voorbeeld daarvan zie je vandaag. Drie van onze gasten zijn een petitie-actie gestart tegen de privatisering van daklozenhulp en hebben ondertussen al drieduizend handtekeningen gehaald. Dit is het mooiste compliment voor ons werk.”

Uitholling arbeidsbemiddeling

Diane Janssens werkt voor Levanto vzw, een organistie die langdurig werklozen aan werk helpt. Ze zagen plots twee projecten in Antwerpen na de aanbesteding overgenomen worden door privé bedrijven waaronder Randstad interim. “We moesten meedingen om onze eigen werkingen te kunnen verderzetten. Ons dossier zit inhoudelijk altijd heel stevig in elkaar maar door de prijs vallen we eruit. We hebben al meer dan 30 mensen moeten ontslaan. De trajectbegeleiding van Levanto was een combinatie van leren en werken. Dat wordt nu helemaal uitgehold in het nieuwe systeem. 

 “De ambetanteriken zullen uit de boot vallen”

Sanne werkt voor Housingfirst Antwerpen, een project voor de begeleiding van langdurige dak- en thuislozen. Het is één van de projecten die in 2017 ook op de private markt zal gegooid worden.  

“We begeleiden mensen die meervoudig gekwetst zijn en een lange periode van dak- en thuisloosheid achter de rug hebben. Deze groep kampt met verslavingsproblemen, psychische problemen, schulden etc…. We zijn voorlopig een klein experimenteel project en in Antwerpen werken we samen met het OCMW en het CAW.”

“Het project werd gefinancierd via de Vlaamse gemeenschap maar vanaf juni wordt het project overgenomen door de stad Antwerpen. De stad wil nu van die overgang gebruik maken om het te privatiseren. We vrezen met privatisering dat die langdurige begeleiding niet kan verzekerd worden. In de commerciële logica gaat men enkel werken met mensen die het makkelijkst te begeleiden zijn en waar men het makkelijkst resultaat mee kan halen. De ambetanteriken zullen uit de boot vallen.”

“We vinden dat de opvang van dak- en thuislozen een kerntaak is van de overheid. We vragen dat de stad ophoudt met sociale dienstverlening op de markt te gooien en per opbod te verkopen aan private organisaties of non-profit organisaties tegen elkaar op te zetten in de strijd voor de schaarse middelen.”

Antwerpen als experiment 

Er zijn ondertussen al vier openbare aanbestedingen uitgeschreven door het OCMW van Antwerpen. Inloopcentrum voor daklozen, De Vaart, de nachtopvang voor daklozen Biekorf, de arbeidszorg en de cel intrafamiliaal geweld. Daarnaast komt er nog een aanbesteding van daklozenproject Housingfirst. Ook het drugs-, woon- en kinderarmoedebeleid wil de stad uitbesteden. 

“Antwerpen is een experiment om later uit te breiden naar Vlaams niveau”, meent Patricia van SWAN. “In de sociale sector kan je niet concurreren. Je kan niet met nog minder uren en minder personeel aan evenveel dienstverlening doen. Dat zal de kwaliteit niet ten goede komen. Er wordt nu al hard gewerkt. De privé zal dat nooit kunnen evenaren.”

“We willen eerder een structurele aanpak van de sociale problemen in de stad zodat de sociale hulpverlening echt haar werk kan doen en niet alleen gebruikt wordt om brandjes te blussen. Zolang bijvoorbeeld de wooncrisis in Antwerpen niet is opgelost is ons werk een pleisters op een houten been. Je kan mensen ’empoweren’ maar als ze dan geen woonst kunnen vinden gaan ze weer naar af”, besluit An Beulens van SWAN.

Meer info over SWAN vind je hier