Opinie - Tom T.

Free 54 tegen de privatisering van Sint-Katelijne plein

Vorige zomer was een hete zomer in de Dansaertwijk. Restaurantuitbaters plaatsten zonder enig overleg met de buurt hun terrassen op het centraal gelegen Sint-Katelijne plein. De beslissing die door Marion Lemesre, schepen van economische zaken Brussel stad, gesubsidieerd werd nam een respectievelijk deel van de krappe publieke ruimte in. Het abrupte besluit lokte sterke reactie uit onder pleingebruikers en buurtbewoners.

vrijdag 13 mei 2016 15:51
Spread the love

Een aanzienlijk deel van de mensen waaronder ikzelf kon het niet vinden met de terrassen. Uit deze ontevredenheid ontstond de beweging Free 54. Free 54 is tegen de privatisering van de publieke ruimte en voornamelijk tegen de huidige terrassen op het Sint-Katelijneplein.

Free for all

Free54 ijvert voor het herinstalleren van alle bankjes op het plein, bankjes die zijn weg gehaald in functie van de restaurants. Free54 wil ook dat de urinoirs hersteld worden, dat er publiek sanitair voor vrouwen komt en dat extra vuilnisbakken aan de kerk geplaatst worden.

Onder de noemer Free 54 werden er verschillende initiatieven georganiseerd, zoals een picknick op het plein, participatieve bijeenkomsten onder de naam ‘free for all’, bankjes bouwen en tussen de terrassen zitten.

Tijdens de zomer werd vanuit het kabinet van burgemeester Mayeur een evaluatie moment beloofd aan de jongeren. Ze zouden aan tafel zitten met het gemeentelijk bestuur om het plein en de voetgangerszone grondig te evalueren. Die evaluatie is er echter nooit gekomen, er was verder geen communicatie tussen de jongeren van Free 54 en het gemeentelijk bestuur.

Consument vs pleingebruiker

Eenmaal de acties begonnen, kwam er al snel tegenreactie van zowel de politici als de restaurantuitbaters. Aan politieke zijde had je de felle uitspraken van Marion Lemesre, tegen de beweging en hun wensen. Terwijl de restauranthouders het heft in eigen handen namen, ze vernielden de zelfgemaakte bankjes. De gemeentelijke diensten volgden en haalden na elke actie de bankjes systematisch weg.

De politie begon steeds frequenter op te treden, ze zijn dagelijks aanwezig op het plein om een oogje in het zeil te houden. Ze sturen de jongeren weg van de kerk, nemen hun voetballen af, nemen muziek boxen in beslag. Dat alles ten dienste van de restaurantuitbaters en hun terrassen. De jongeren, zoveel is duidelijk, mogen geen storend element zijn voor de consumenten die er zitten te vertoeven

Naarmate de dagen kouder werden liep het horecaseizoen op zijn einde. Het protest verdween en de acties hielden op. De terrassen maakte plaats voor de jaarlijkse kerstmarkt. Naar aanleiding van de aanslagen in Parijs op 14 november, patrouilleerde de politie tijdens de kerstmarkt zij aan zij met de militaire eenheden. De bijkomende veiligheidsmaatregelen werkte de ontoegankelijkheid van het plein nog meer in de hand. Dit kwam onverwacht tot uiting op een alledaagse schooldag.

Getuigenis 1

Tijdens mijn middagpauze ging ik naar het Sint-Katelijne plein om daar de middag door te brengen. Toen ik me aan de trappen van de kerk wou zetten werd mij de toegang geweigerd door patrouillerende soldaten. Ik trad in dialoog met hen en vroeg hen waarom ik er niet mocht zitten. Ze beantwoordden mijn vraag zeer kort en zeiden dat we een schande zijn voor de kerk en dat we moesten ophoepelen naar een andere plek. Verbouwereerd reageerde ik dat hun reactie zeer ongepast was. Ik wees erop dat een militair een voorbeeldfunctie heeft en dat hun uitspraak verder ging dan hun bevoegdheid. Hun antwoord was duidelijk: ‘Zoek een andere plaats want jullie zijn hier niet welkom’. Ik wou terug in dialoog treden maar daar hadden zij kennelijk geen zin in. Eén van de soldaten werd kwaad en begon binnensmonds te vloeken, de andere militair probeerde hem te bedaren. Op dat moment ging ik er van door. Intimiderende situaties tussen de ordediensten en de pleingebruikers lopen tot de zomer op.

Nieuw seizoen FREE 54

Nu de winter aan zijn einde is gekomen en de zon weer hoog aan de hemel staat, staan ook de terrassen terug op het plein. De aankondiging van een nieuw seizoen van FREE 54 volgde snel en werd ingehuldigd met een eerste actie waarbij ook hun tweetalig manifest werd voorgesteld. De eerste actie trok ook al meteen heel wat volk. Na het protest werd de ernst en schaal van de problematiek ingezien door enkelen binnen het stadsbestuur.

Onverhoeds werd maandag tijdens de gemeenteraad besloten om vier bankjes terug te plaatsen en de ruimte van de terrassen te beperken. Schepene Marion Lemesre gaf ook kritiek op de voorbije acties van de jongeren: “Ze hebben de mensen gechanteerd met hun lawaai en overlast dag en nacht, ze hebben hen uit hun slaap gehouden.” De uitspraken van Marion Lemesre tonen nog altijd geen blijk van begrip voor de initiatieven die Free54 onderneemt.

Privatisering plein

Daarbovenop werd er al weer een beslissing genomen zonder in overleg te gaan met de buurtbewoners noch pleingebruikers. Er werd niet aan tafel gezeten om naar beide kanten van het verhaal te beluisteren. Waarom wordt deze toegeving dan afgedaan als een compromis tussen beide partijen? De toegeving wordt uiteraard positief opgevat en door de meeste aanzien als een stap in de goede richting. Maar de vreugde slaat nog niet over op iedereen, want niet iedereen vindt dat er een oplossing gevonden is voor het ware probleem, namelijk de privatisering van het plein.

De privatisering van het plein creëert een scheidingslijn tussen de terras- en pleingebruikers. De mensen op het plein worden in twee werelden opgesplitst waardoor ze parallelle levens gaan leiden. De kostbare dialoog die er vroeger met iedereen op het plein gevoerd kon worden, gaat verloren. Daklozen die vrije ruimte in het centrum van Brussel nog het meest van al nodig hebben, worden nu als storend element op het plein beschouwd. De privatisering brengt allerhande negatieve gevolgen met zich mee.

Publieke pleinen verbinden

Een publiek plein hoort mensen van verschillende sociale klassen samen te brengen. Of je nu consumeert of niet, zou hier geen rol in mogen spelen. Het is van onschatbare waarde om een publieke ruimte te hebben waar iedereen samen kan komen. Het versterkt de sociale cohesie in de stad. Het verstevigt het sociaal weefsel tussen mensen die anders nooit met elkaar in contact zouden komen.

Door de publieke ruimte van een stad goed in te kleden kan je iedereen op een positieve manier benaderen en met elkaar verbinden. In het geval van het Sint-Katelijneplein zorgde deze ontmoetingen voor een broeihaard aan ideeën waar veel creatieve initiatieven zijn uit voortgevloeid.

De privatisering van de publieke ruimte staat al deze mogelijkheden in de weg. Het scheidt de mensen van elkaar terwijl openbare plaatsen de mensen juist dichter bijeen moeten voeren. Ik zal me blijven verzetten tot het plein weer over zijn volledige publieke ruimte beschikt en hierin sta ik niet alleen.

take down
the paywall
steun ons nu!