1. De gedachte is vrij

Het klinkt misschien goed om nieuwkomers te vragen ermee akkoord te gaan dat een huwelijk tussen twee mannen oké is. Maar dat ‘akkoord’ laten ondertekenen en het recht op gezinshereniging daar afhankelijk van maken, is een schending van de vrijheid van gedachte.

Artikel 10 van het EVRM stelt niet enkel dat men zijn mening mag uiten maar ook, en zelfs in eerste instantie, dat men ‘de vrijheid heeft een mening te koesteren, zonder inmenging van enig openbaar gezag en ongeacht grenzen’. Het is dus een mensenrecht van iemand om het niet normaal te vinden dat twee mannen kunnen huwen. Men mag dat misschien niet graag horen, maar dat is wel zo.

2. Recht op eerbiediging van privé-, familie- en gezinsleven

De regering heeft het vooral gemunt op mensen die naar België komen in het kader van een gezinshereniging, op basis van artikel 8 EVRM: ‘Eenieder heeft recht op respect voor zijn privé-leven, zijn familie- en gezinsleven, zijn woning en zijn correspondentie.’

Dat recht mag slechts om bijzondere redenen worden ingeperkt. Iemand het recht op gezinshereniging weigeren omdat hij of zij er een mening op nahoudt die niet zou stroken met ‘bepaalde rechten, plichten, vrijheden en waarden’ die in België van toepassing zijn, is op zich een schending van het EVRM.

3. Recht op een eerlijk proces

In de vreemdelingenwet van 1980 zijn procedures bepaald voor het intrekken van het verblijfsrecht van mensen die strafbare feiten hebben gepleegd en veroordeeld zijn door een rechter. Tegen hen kan een besluit tot uitwijzing worden genomen.

De regering wil nu dat de Dienst Vreemdelingenzaken zich in de plaats stelt van een strafrechter en zonder enige procedure een sanctie oplegt aan mensen van wie de Dienst oordeelt dat ze een houding hebben die niet overeenkomt met de nieuwkomersverklaring.

Het is aan strafrechters en niet aan ambtenaren om te oordelen over strafbaar gedrag. Het tegendeel organiseren in de wet komt neer op een schending van het recht op een eerlijk proces.

4. Mensenrechten zijn één en ondeelbaar

De nieuwkomersverklaring verwijst naar de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens (UVRM) en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) maar geeft er vervolgens een eigen selectieve en foutieve lezing van.

Waarom verwijst de nieuwkomersverklaring bijvoorbeeld niet naar deze rechten:

‘Iedereen heeft recht op gelijk loon voor gelijke arbeid.’ Interessant toch om weten voor de vele vrouwen, dikwijls van vreemde origine, die in onderbetaalde jobs terecht komen?

‘Iedereen heeft het recht om vakverenigingen op te richten en zich daarbij aan te sluiten ter bescherming van zijn belangen.’ Brengt de regering dat recht liever niet onder de aandacht van de nieuwkomers?

‘Iedereen heeft recht op rust en op eigen vrije tijd, met inbegrip van een redelijke beperking van de arbeidstijd, en op periodieke vakanties met behoud van loon.’ Is de federale regering deze bepaling in de UVRM vergeten?

5. Gelijkheid en non-discriminatie

De verklaring insinueert dat ‘nieuwkomers’ er een probleem mee hebben om de mensenrechten te respecteren, goed voor hun kinderen te zorgen, te werken voor hun inkomen en hun vrouw gelijkwaardig te behandelen. Dat is alvast de boodschap die je krijgt bij het lezen van de tekst.

Het doel van deze wetswijziging lijkt daarom eerder het stigmatiseren van nieuwkomers dan het werken aan een warme samenleving. Het voorstel gaat in tegen de verplichting van elke staat die de UVRM heeft ondertekend om een beleid te voeren dat bijdraagt tot gelijkheid en non discriminatie.

Er wordt enkel verwezen naar die grondrechten die passen in een bepaald ideologisch kader. De ene schending van de grondrechten is voor de regering duidelijk ook de andere niet. Sinds maanden lapt Turkije de rechten van de Syrische vluchtelingen aan zijn laars en dat in opdracht van de EU. Waar blijft de Facebook-campagne tegen de illegale deal tussen de EU en Turkije, een deal die ingaat tegen een hele reeks grondrechten: het recht op leven, het verbod op collectieve uitwijzing, het recht om te vluchten?

Steeds meer politici hebben een selectieve lezing van grondrechten en beroepen zich op het éne of het andere recht als dat in hun ideologisch kraam past. De nieuwkomersverklaring is een stigmatiserende poging om een ‘gedachtenpolitie’ in te voeren. We kunnen enkel maar hopen dat het parlement er niet in meegaat.

Ivo Flachet is advocaat.

Deze bijdrage verscheen eerder in de juristenkrant