Opinie -

De eerste Vlaamse Klimaattop, wat leerde ik daar?

Ik was erbij op dinsdag 19 april in die zaal van het pompeuze KBC-gebouw. Dat er gekozen werd voor dit bankgebouw heeft op zich al een hoge symbolische waarde. Geen valse schaamte, ik ga zitten op de eerste vrije plaats na de zitjes gereserveerd voor de hoge heren en dames, pal achter minister-president Geert Bourgeois en minister Joke Schauvliege. Er valt meer te zeggen over deze “Vlaamse Klimaattop” dan enkel verontwaardiging over de publiciteitsshow en het gebrek aan ambitie.

donderdag 21 april 2016 00:08
Spread the love

Een eerste vaststelling, belangrijk op zich: de ministers kennen de cijfers en de feiten van de klimaatproblematiek. Ze weten heel goed hoe ingrijpend de vereiste emissieverminderingen moeten zijn. Die ministers weten dat we tegen 2050 ten laatste emissie-vrij moeten zijn. Dat in tegenstelling tot de vaak gehoorde bewering bij sommige milieuactivisten en transitie-activisten, dat “politiekers grote stukken onbenul” zijn. Zij weten ook heel goed dat de doelstelling voor 2020 haalbaar is, maar dat de doelstelling voor 2030 een zware trendbreuk in het beleid vereist. Het venijn zit in die uitspraken als “win-win” en “taboes zullen sneuvelen en het zal niet gemakkelijk zijn”. Waarbij je steeds de vraag mag stellen , een “winsituatie” voor wie? “Niet gemakkelijk voor wie”? Welke beleidskeuzes worden er gemaakt? Zij blijven volharden in de boosheid van werken met fiscale maatregelen en subsidies, die steeds meer de ongelijkheid vergroten.

Een tweede vaststelling, de overheid heeft wel degelijk een tijdsschema. De bijkomende maatregelen om de doelstelling tegen 2020 te halen, willen ze klaar hebben voor het zomerreces dit jaar en in een klimaatpact vast leggen op de tweede klimaattop dit najaar. Ze willen in de jaren 2017-2018 een Vlaams Klimaatplan 2021-2030 op middellange termijn voorbereiden, evenals een visie op langere termijn met een Vlaams klimaatbeleid tot aan 2050. Dat willen ze allemaal voorleggen op een derde klimaattop in 2018. Bemerking daarbij: het gaat steeds over “Vlaams”, de samenwerking met het federale niveau wordt nergens vermeld, tenzij die ene keer helemaal in het begin met louter melding van het Belgisch Klimaatakkoord van 4 december 2015. Het Belgisch federaal niveau heeft al een uitgeschreven doelstelling “België klimaatneutraal tegen 2050”. Nergens wordt dit aangehaald. Absurd dat dubbel werk.

 Een derde vaststelling, deze top gaat enkel over de “niet-ETS sectoren”. ETS of niet-ETS? Het leidt steeds tot een enorme spraakverwarring bij wie niet thuis is in het jargon. ETS is het “Emission Trade System” van de Europese Unie, de handel in emissierechten en emissiekredieten. Grote uitstoters van broeikasgassen vallen daaronder, zoals elektriciteitsbedrijven, raffinaderijen, petrochemische fabrieken, cementovens, staalfabrieken, en zo meer. Op het grondgebied Vlaanderen nemen die ruim 43 procent van de geregistreerde emissies voor hun rekening. Als je het transport van en naar die bedrijven zou mee tellen, meer dan de helft. Op het grondgebied stad Antwerpen stoten ETS-bedrijven 79 procent van alle emissies uit. Op het grondgebied stad Gent zelfs 85 procent. Maar heel de Vlaamse klimaattop gaat enkel over de “niet-ETS sectoren”, zoals de gebouwen, het transport, de landbouw, de winkels en de kleinere industrie…

Hoe wil je een samenhangend beleid voeren als je de helft van de activiteiten buiten beschouwing laat? Het argument is dat de grote uitstoters van de ETS onder Europese bevoegdheid vallen. Met die linke mogelijkheid om de verplichte emissievermindering af te kopen met aankoop van gebakken lucht in het buitenland. Een werkelijke vermindering van uitstoot in eigen land vergt een planmatige coördinatie over alle sectoren.

Een vierde vaststelling, de Vlaamse overheid weigert verantwoording af te leggen over haar huidig beleid tot nu toe. Zij weigert een kritische verklaring te geven over de ongerijmdheid tussen haar mooie voorstellen als meer openbaar vervoer en haar drastische besparingen op het budget van De Lijn. Als meer hernieuwbare energie en haar keuze voor kernenergie… De vraag werd gesteld, de opmerkingen werden gegeven. Telkens werden de ministers uit de wind gezet, door een antwoord van anderen dat niet ter zake deed.

Het manoeuvre dat vaak weinig doorzien wordt, is het afwentelen van de eindverantwoordelijkheid van de overheid op heel de bevolking. Telkens met die uitspraak “wij hebben onze verantwoordelijkheid opgenomen, en wat gaan jullie doen?”. Dat werd versterkt door bij de deelnemers aan de top enquêteurs rond te sturen, die je de vraag stelden “En wat is jou klimaatengagement?” en daarop een foto van je namen. Dan krijg je verhalen als “meer met de fiets gaan”, “minder lang onder de douche staan”, “minder vlees eten” en zo… Bij mij zijn ze niet geweest, ik had geantwoord “militeren om het overheidsbeleid te veranderen”.

Als je op website van de klimaattop gaat kijken dan blijkt het een bewust beleid te zijn. Daar kan je vanaf 22 april je “VVE of Vooropgesteld Vrijwillig Engagement” invullen. Het is gericht naar alle inwoners en naar alle “Vlaamse stakeholders”. Het verzamelen van die “Vooropgesteld Vrijwillig Engagementen” zou de basis vormen voor de komende “ronde tafels” die per ministerie zouden georganiseerd worden.

 Een vijfde vaststelling, tenslotte, is dat het begrip “sociale rechtvaardigheid” niet in hun woordenboek voorkomt. Dat bij die zogenaamde Vlaamse stekhouders (veroorloof mij die vertaling van het Engelse stakeholders) nooit over de arbeiders en hun vakbonden gesproken wordt. Ze hebben het over het onderwijs en de bedrijven, over de onderzoeksinstituten en het middenveld, over de burgers in het algemeen… Als ze over bedrijven praten, dan bedoelen ze de  directies en aandeelhouders… Maar niet de vakbonden. Dat is niet zomaar een misser, maar een welbepaalde optie van deze regering. Voor hen moeten de vakbonden buiten spel gezet worden. In de twee panelgesprekken die op deze top doorgingen, wilden ze al de stekhouders aan het woord laten. De grootste organisaties van ons land, de vakbonden werden weggelaten.

Bert De Wel van het ACV vroeg vanuit de zaal, hoe er zou gezorgd worden voor de arbeiders die door de transitie naar klimaatvriendelijke bedrijven hun werk zouden verliezen. Hoe er voor een sociaal rechtvaardige transitie zou gezorgd worden. De architect Leo Van Broeck, die de inleidende presentatie had gehouden, zette minister-president Geert Bourgeois uit de wind met een antwoord naast de kwestie: “Door de klimaatvriendelijke transitie zouden de arbeiders het beter hebben doordat ze in een mooiere en meer zuivere omgeving zouden wonen”. “Maar ja, u hebt wel een punt”.

 Wel, voordat ik in de namiddag deze top bijwoonde, was ik nog op het Muntplein in Brussel waar 3 à 4 duizend ABVV leden het plein volledig rood kleurden in protest tegen de éénzijdige maatregelen van de overheid om de werkweek te verlengen. Als de Belgische en de Vlaamse overheid niet stoppen met hun volksvijandige maatregelen, als zij die niet terugdraaien, dan zullen zij weinig draagvlak vinden voor hun klimaatbeleid.

Wiebe Eekman is klimaatactivist, actief in verschillende bewegingen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!