Wetenschappers van de National Coral Bleaching Taskforce in Australië vlogen wekenland over de 911 koraalriffen die samen het Groot Barrièrerif vormen in de Stille Oceaan ten oosten van Australië. Eind maart 2016 waarschuwden ze al dat het rif er slecht aan toe is. Nu is hun onderzoek afgerond.
Koraalrifs zijn afzetting van kalkgesteentes, die gevormd worden door koralen, kleine zeeorganismen. Deze rifs vormen zich rond eilanden en vulkanen in zee. Nadat die eilanden en vulkanen verdwijnen door erosie, blijven de ringvormige rifs over. De kalkafzettingen van koralen kenmerken zich door rijke kleurschakeringen en geven bescherming aan talloze kleine en grotere zeeorganismen. Door chemische vervuiling in combinatie met de opwarming van het zeewater gaan de rifs letterlijk ‘verbleken’. Die verbleking gaat vooraf aan de verbrokkeling en uiteindelijk verdwijning van de rifs (nvdr).
Het onderzoeksbesluit van de Australische overheid is alarmerend: amper 68 riffen – minder dan 7 procent van het totaal – ontsnapt nog aan verbleking. Duikerteams hebben de visuele vaststellingen vanuit de lucht bevestigd.
De overige 93 procent van de 911 koraalriffen zijn in meer of mindere mate getroffen. In het centrale en zuidelijke deel valt de schade nog ietwat mee en zijn de koralen matig tot licht getroffen. Wetenschappers hopen dat de koralen zich daar nog kunnen herstellen als het zeewater opnieuw koeler wordt.
Bij 316 koraalriffen, vrijwel allemaal in het noordelijke deel van het Grote Barrière Rif, is er echter sprake van ernstige verbleking, waarbij 60 tot 100 procent van het koraal is getroffen. “Tragisch genoeg is dat ook het meest afgelegen deel van het Groot Barrièrerif”, zegt hoogleraar Terry Hughes, die het onderzoek leidt. “In het noordelijke deel stellen we sterfte vast bij bijna de helft van de verbleekte koralen. Op sommige riffen is zelfs 90 procent ten dode opgeschreven. Als de verbleking zo ernstig is en vrijwel alle soorten treft, waaronder ook de oude en traag groeiende koralen, zal herstel decennia duren.”
Het is niet de eerste keer dat het Groot Barrièrerif getroffen wordt door plotse verbleking. Dat gebeurde ook in 1998 en 2002. Volgens Hughes de huidige schade echter nog veel groter. “We hebben nooit eerder iets op deze schaal gezien”, zegt hij. “Het Groot Barrièrerif ziet eruit alsof er tien cyclonen tegelijk over geraasd zijn.”
Grote schuldige is de opwarming het zeewater door klimaatverandering. Die maakt het weerkerend natuurfenomeen van El Niño nog erger. De echte schade zal pas over enkele maanden vastgesteld kunnen worden, zegt Hughes. “Het zal verschillende maanden duren voor we kunnen vaststellen hoeveel koraal er uiteindelijk is afgestorven. Als het eenmaal dood is, kan het voor veel soorten een decennium of langer duren om terug te keren.”
Het Barrièrerif is van enorm belang voor Australië. Het rif creëert werkgelegenheid voor 70.000 mensen en genereert alleen al aan toerisme jaarlijks 3,4 miljard euro inkomsten.
De overheid van de Australische provincie Queensland wil desondanks beginnen met de ontginning van de grootste open steenkoolmijn ter wereld. De vervuiling van deze mijn zal in de Stille Oceaan uitmonden en het Groot Barrière Rif nog meer vervuilen.