De persaandacht voor het conflict is minimaal ondanks het feit dat de oorlog al meer dan een jaar aansleept, aan meer dan 6000 mensen het leven heeft gekost en er sprake is van een humanitaire catastrofe. De oorlog in Jemen wordt dan ook wel eens een vergeten oorlog genoemd.
Saoedische coalitie bombardeert
Sinds een jaar bombardeert een Arabische coalitie onder leiding van Saoedi Arabië de Houthi rebellengroepering die grote delen van het land in handen heeft. Dit met desastreuze gevolgen. Een groot deel van de burgerinfrastructuur is vernietigd, duizenden Jemenieten vluchtten naar de Hoorn van Afrika en 80 procent van de bevolking lijdt honger. De VN spreken van 119 gedocumenteerde schendingen van het internationaal humanitair recht gepleegd door de Saoedische coalitie. Maar ook de Houthi’s begaan oorlogsmisdaden.
Qatar speelt een belangrijke rol in de Saoedische coalitie. Het land stuurde in september vorig jaar 1000 manschappen via Saoedi Arabië naar Jemen, vergezeld door 200 pantserwagens en 30 gevechtshelikopters. De Qatari troepen zijn gestationeerd in Marib, een regio waar bijzonder hard gevochten wordt.
Vlaamse wapens in conflictgebieden
Het is onbegrijpelijk dat de Vlaamse overheid een exportvergunning voor militair materiaal verleent aan Qatar. Dit druist rechtstreeks in tegen de Vlaamse uitvoercriteria die de export van wapens verbiedt in het geval dat er een risico bestaat dat het humanitair recht geschonden wordt. Dat minister-president Bourgeois stelt dat het ‘maar’ gaat over militair oefenmateriaal is hallucinant. Het gaat hier wel degelijk over militair materiaal waarmee oorlogen worden voorbereid, zoals bijvoorbeeld de oorlog in Jemen.
De recente wapenlevering is zeker niet de eerste van haar soort. De golfregio is een geliefkoosde bestemming van Vlaamse wapens. De Verenigde Arabische Emiraten (VAE) was in 2014 de grootste exportbestemming van Vlaamse wapens. In dat jaar werd voor maar liefst 6 miljoen euro aan wapenexport naar het land vergund. Op dit moment zet de VAE oorlogsschepen met Vlaamse beeldschermen in voor de maritieme blokkade van Jemen.(1)
Ook de Saoedische Eurofighter gevechtsvliegtuigen, die ingezet worden voor het bombarderen van Jemen, bevatten Vlaamse radarapparatuur.
Wapens geen onschuldig exportproduct
Dit toont dat de recente wapenlevering naar Qatar geen alleenstaand geval is maar dat er structureel iets rammelt met het Vlaams wapenhandelbeleid. Vlaamse wapens raken voortdurend verzeild in conflictgebieden en houden deze conflicten mee in stand. In de meeste gevallen is de Vlaamse overheid hier zelfs niet van op de hoogte. 60 tot 78 procent van het eindgebruik van Vlaamse wapens is immers ongekend.
Vorig jaar zei Geert Bourgeois in de commissie dat “Vlaanderen geen wapens levert aan partijen in een gewapend conflict, dat is duidelijk het Vlaams standpunt”. Een standpunt dat enkel toegejuicht kan worden. Nu moet de minister-president ook de daad bij het het woord voegen. De oorlog in Jemen toont aan dat de Vlaamse wapenexport niet zo onschuldig is als Bourgeois doet uitschijnen.
Dit voorjaar staat een evaluatie van het wapenhandeldecreet op de politieke agenda. Voor Vlaanderen is dit het uitgelezen moment om werk te maken van een gedegen wapenhandelbeleid, waarin mensenrechten een doorslaggevend element zijn. Wapens zijn immers geen onschuldige exportproducten.
Bram Vranken is stafmedewerker bij Vredesactie