Het online platform Boeren & Buren begon vijf jaar geleden in Frankrijk als sociale onderneming, met als doel markthouders, boeren en klanten samen te brengen. Na experimenten in verschillende buurlanden van Frankrijk, in België de interesse het grootst. Sinds een jaar is Boeren & Buren daarom in heel België actief.

Hannes Van den Eeckhout, netwerkcoördinator van Boeren & Buren vertelt: “We begonnen met een paar Buurderijen in België en het concept sloeg aan, waarna meer mensen zich meldden met de vraag of zij ook een Buurderij konden starten. Het netwerk groeit vanzelf: meer en meer mensen stappen mee in het concept en openen met veel passie een Buurderij in hun buurt.”

Kopen via de korte keten

Boeren & Buren start voortdurend nieuwe Buurderijen, samen met ondernemende mensen die affiniteit hebben met biologische landbouw en duurzaamheid. Deze mensen, de ‘Buurderijverantwoordelijken’) zoeken een goede locatie voor hun markt (de ‘Buurderij’), stellen een team van lokale producenten samen (‘de Boeren’) en maken klanten (‘de Buren’) warm om mee te doen. Dan kan de Buurderij openen en zijn er wekelijkse bijeenkomsten. Buren bestellen hun producten via de website van Boeren & Buren en halen hun producten wekelijks af bij de Buurderij, waar ze de Boeren leren kennen.

Hannes: “Een Buurderij functioneert zelfstandig. Het is een partnerschap van drie partijen die voordeel hebben van de samenwerking: de buurderijverantwoordelijke, de boeren en wij. Samen willen we aandacht vragen voor biologische landbouwers en het belang om lokaal te kopen. Omdat er geen tussenhandelaar is, kiezen onze boeren zelf de prijs voor hun producten. Dat geeft hen de vrijheid om een prijs te kiezen die een waardig inkomen geeft.”

Ook bier en vis

De Buurderijen hebben allemaal een ander aanbod, met soms onverwachte producten. Naast zuivel, vlees, groenten, fruit en ambachtelijk brood verkopen sommige Buurderijen bijvoorbeeld ook bier of vis. Hannes: “Er zijn twee centrale criteria waar Buurderijverantwoordelijken op moeten letten als ze Boeren selecteren. De productie moet lokaal zijn – waarbij we een maximum van 250 kilometer hanteren. Producten zoals vis kun je nu eenmaal niet altijd om de hoek halen. Toch is de gemiddelde afstand tussen producent en Buurderij nu slechts 19 km in Vlaanderen. Het tweede criterium is dat de verkoop rechtstreeks moet zijn. De producent moet dus aanwezig zijn op de markt. We willen namelijk een ander soort winkelervaring bieden en zorgen dat klanten de mensen achter hun eten leren kennen. Zo krijgen klanten weer vertrouwen in de producenten en in het voedsel dat ze eten.”

Volgens Boeren & Buren is het contact met de producent niet alleen belangrijk voor de klanten, die het handig vinden om bereidings- en bewaartips te krijgen over hun producten, maar ook de boeren hebben er baat bij. Hannes: “Het vraagt wel wat van producenten, ze moeten toch maar elke keer naar die markt komen en er een paar uur staan. Maar ze vinden het de moeite: ze krijgen appreciatie van hun klanten, zien bij wie hun producten terecht komen. Op de veiling kregen ze alleen bericht als er iets mis was, van hun klanten krijgen ze ook complimentjes.” 

Boeren & Buren hoopt dat het in de toekomst gemakkelijker wordt om via de korte keten te kopen en verkopen. Hannes: “Hoe verder je je eten moeten halen, hoe meer CO2 er wordt uitgestoot en hoe minder vers je producten zullen zijn. Veel producten kun je gemakkelijk rechtstreeks bij de boer halen, maar dat geldt niet voor alles. In België is het bijvoorbeeld illegaal om rechtstreeks van de visser te kopen. Alle gevangen vis moet geregistreerd worden en dat gebeurt op de veiling. We zoeken naar partners, zoals visserscoöperatieven die het mogelijk kunnen maken om toch rechtstreeks aan de consument te kunnen verkopen.”

Op bezoek bij Buurderij Permeke 

Stefan Jansen startte in 2015 met een Buurderij in Antwerpen, op het plein voor Bibliotheek Permeke. Stefan: “Ik had altijd al interesse in lokale landbouw. In Boeren & Buren vond ik een transparant concept, waarbij alle partijen er ook financieel iets aan overhouden. Als Buurderij ben je deel van een netwerk, dat was voor mij een extra reden om ermee te beginnen. Ik hoefde het wiel niet zelf uit te vinden: het platform en de organisatiestructuur bestonden al. Veel buren combineren hun bibliotheekbezoek met de inkopen bij onze 15 Boeren. Niet alle Boeren komen elke week. De visverkoper komt bijvoorbeeld om de week, de imker alleen in de vakanties. In totaal zijn er nu zo’n 1600 buren. Die bestellen niet allemaal elke week, maar het laat zien dat er interesse is voor deze manieren van consumeren. De komende tijd gaan we activiteiten organiseren die de ervaring nog leuker maken, zoals filmvertoningen over landbouw in samenwerking met de bib en open deurendagen bij onze Boeren. ”

Rudi Melsele van biologische boerderij Puur Natuur verkoopt met zijn dochter groenten bij Buurderij Permeke. “Veel klanten kennen we inmiddels bij naam. Eerst verkochten we vooral via onze hoevewinkel en het is voor ons fijn om onze producten via Boeren & Buren aan een grotere groep mensen aan te kunnen bieden. Ook voor de Buren is het handig: ze kopen geen standaard groentepakket, maar geven zelf via de website door welke groenten ze willen bestellen. Daarnaast hebben Buren vaak vragen over onbekende groenten, die we hier kunnen beantwoorden. Verkopen is daarmee niet meer iets anoniems. Laatst hoorden we van een vaste klant dat ze geen ijzertekort meer heeft sinds ze onze groenten eet. Zo kom ik elke week met verhalen van de Buren thuis!”

Jamina is Buur van het eerste uur bij Buurderij Permeke. Jamina: “Ik werd eigenlijk per toeval klant. Ik las in de krant over de markt en vond het interessant omdat ik mijn CO2-uitstoot wil verminderen. Lokale producten kopen leek dan een logische keuze. Ik besloot eerst eens te komen proeven en was verbaasd hoeveel meer smaak deze groenten hadden dan het aanbod in de supermarkt. Deze groenten waren de dag ervoor uit de grond gekomen. Voor die versheid betaal ik graag wat meer, al is het niet per se duurder om hier te kopen dan in de supermarkt. Nu nog proberen vaker met de fiets naar hier te komen in plaats van met de auto, dan kan ik mijn CO2-uitstoot nog verder omlaag brengen!”