Een nieuwe wet over de werking van ngo’s werd op 30 januari 2016 ondertekend door Oegandees president Yoweri Museveni. Ze bevat volgens activisten voor homorechten bepalingen die “vaag en niet nader gedefinieerd zijn en daardoor misbruikt kunnen worden.” Officiële bronnen beweren dat de wet bedoeld is om een omgeving te creëren waarin ngo’s goed kunnen functioneren en om “de capaciteit van ngo’s en hun wederzijdse partnerschap met de overheid te versterken en stimuleren.”

Adrian Juuko, directeur van de Oegandese ngo Human Rights Awareness and Promotion Forum (HRAPF), zegt zich zorgen te maken over bepalingen in deze wet die ongeveer 11.000 ngo’s verbieden iets te ondernemen dat “ingaat tegen de belangen van Oeganda” en “de waardigheid van de Oegandezen”. “Het gebruik van de term ‘waardigheid’ kan gevolgen hebben voor organisaties die ijveren voor homorechten”, zegt hij. Volgens hem kan de clausule suggereren dat Oeganda “liever zijn waardigheid behoudt dan homoseksualiteit accepteert.”

Adrian Juuko noemt deze bepaling in de wet “mogelijk een andere manier om de eerder vernietigde Antihomowet opnieuw te introduceren”, omdat ze betrekking heeft op organisaties die zich inzetten voor homo’s, biseksuelen, lesbiennes en transgenders, of die pleiten voor decriminalisering van seksuele relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht.

Levenslange straffen

Die antihomowetgeving maakte levenslange gevangenisstraf voor homoseksualiteit mogelijk. Ze werd in december 2013 aangenomen door het Oegandese parlement en ondertekend door president Museveni op 25 februari 2014. Het Grondwettelijk Hof verklaarde de wet zes maanden later echter ongeldig wegens zogenaamde procedurefouten bij de goedkeuring van de wet.

De nieuwe wet over de ngo’s stelt op overtredingen een maximale gevangenisstraf van drie jaar, een boete van 392 euro of allebei voor wat de activisten “vage overtredingen” noemen. Voor het toegang weigeren van of niet meewerken aan een verzoek van een inspecteur van het overheidsorgaan dat de ngo’s controleert, staat een maximale gevangenisstraf van een jaar.

Nicholas Opiyo, directeur van de Oegandese burgerrechtenbeweging Chapter Four¹, zegt dat de wet de ngo-sector ten onrechte afschildert als een “veiligheidsbedreiging in plaats van als een ontwikkelingssector”. Ngo’s hebben een vergunning van de overheid nodig om te mogen functioneren.

Bedreigingen en intimidatie

“Deze wet kon niet op een slechter tijdstip komen”, zegt Asia Russell, directeur van het Health Global Access Project. “De bedreigingen door de overheid en de intimidatie van Oegandese burgerbewegingen, de media en de oppositie nemen toe. President Museveni gooit olie op het vuur, vlak na de bekritiseerde verkiezingen.”

Op 18 februari 2016 werd Museveni herkozen. Hij is al dertig jaar aan de macht is in het Oost-Afrikaanse land. Deze verkiezingen werden door de oppositie afgedaan als een schijnvertoning en internationale waarnemers waren zeer kritisch over het gebrek aan transparantie.

Activisten bereiden zich voor op een nieuwe gang naar de rechter, zoals eerder ook gebeurde met de omstreden antihomowet. “Als de overheid probeert misbruik te maken van een van de problematische clausules, zullen we naar het Grondwettelijke Hof stappen om de geldigheid ervan aan te vechten”, zegt Anthony Masake, programma-assistent bij Chapter Four.

Bron: Repressive NGO Act

1   De naam Chapter Four verwijst naar het vierde hoofdstuk van de grondwet van Oeganda over mensenrechten en burgerlijke vrijheden.