“alles van waarde is weerloos” 

Februari 2001. In het Verenigd Koninkrijk breekt mond-en-klauwzeer (MKZ) uit. Een ziekte, voor de mens ongevaarlijk, maar wel voor tweehoevigen. Zoals runderen, varkens, geiten en schapen.  Ze krijgen koorts, blaasjes in de muil en op de poten. De zwakste dieren sterven, de anderen maken een ziekteproces door, maar halen het. 

Even later heeft de ziekte Nederland bereikt. De lage landen staan op hun kop. In België worden alle boerderijen die contact gehad hebben met het UK en Nederland in kaart gebracht en gescreend op de aanwezigheid van MKZ. Ook onze boerderij. Alles blijkt gelukkig in orde. De minister beveelt om boerderijen met varkens en runderen in quarantaine te plaatsen. Schapen en geiten, niet toevallig de zwakste sectoren, moeten er aan geloven en moeten worden afgemaakt. 

Alles moet wijken voor de exportbelangen van de agro-industrie. Agro-industrie, precies dit waar we nooit deel wilden van uitmaken. Omdat we zelfstandig boer wilden zijn. Boeren in boerenhanden. Omdat we overtuigd zijn dat ‘boerenlandbouw’ de meest toekomstgerichte manier van voedsel produceren is. Daarom kozen wij destijds om te starten met een geitenboerderij, melk zelf te verwerken en rechtstreeks te verkopen aan de consument. 

Na een juridische strijd en onder hevig protest van het publiek, slaat op 8 maart het noodlot voor onze boerderij toe en worden al onze dieren afgemaakt. De volgende morgen maakt het ministerie bekend dat alle dieren kerngezond waren…. Dat de uitslag al voor het afslachten bekend was, maakt blijkbaar niets uit voor het ministerie. 

“Maar je bent toch goed vergoed voor de geleden schade” hoorden we achteraf vaak. Daar had de minister vrolijk mee uitgepakt. Waarheid is dat we nog tot en met 2019 elk jaar extra belastingen betalen op de schadeloosstelling. Dat is tot 18 jaar na de feiten…

In Engeland zijn tussen 3 en 4 miljoen dieren afgemaakt. Waar geen aandacht naar ging: enkele honderden boeren pleegden in die periode zelfmoord. 

In Nederland werden boerderijen binnen het vaccinatiegebied hermetisch afgesloten. Kinderen mochten niet meer naar school, niemand mocht op of van de boerderij. Boeren moesten wel nog hun dieren verzorgen, koeien melken, de melk in de mestput laten lopen, want die mocht niet worden opgehaald. Dit alles wetende dat alle dieren in de komende weken afgemaakt zouden worden. Dit zonder enige psychologische hulp. In die weken pleegden 17 boeren zelfmoord.  Nadien werden er zelfs geen cijfers meer bijgehouden.

Telkens weer wordt de psychologische druk bij boeren en hun gezin volledig over het hoofd gezien. Landbouw wordt door overheden en lobbygroepen enkel als een economische sector gezien, niet als een manier van leven, een manier van omgaan met leven, dieren, planten, grond. Hoe je na jaren verknocht bent aan je dieren. Hoe je één wordt met je dieren. Hoe het boerderijleven deel uitmaakt van het gezinsleven. 

Februari 2016: Start overleg op het hoofdkantoor van FAVV (federaal voedselagentschap): “Noodvaccinatie bij mogelijke dreiging MKZ.” Hoe gaan we om met MKZ als ons land getroffen wordt? De keuze gaat tussen: weerom massaal ruimen (afslachten) of wanneer de ‘verwerkingscapaciteit’ niet groot genoeg is, eerst vaccineren om daarna te ruimen ofwel een beschermende vaccinatie toepassen zodat de gezonde dieren kunnen blijven leven. In het najaar moet dit uitmonden in een ministeriële beslissing. 

Ook nu weer wordt er geschermd met economische belangen. Massaal ruimen zou veel goedkoper zijn dan het economisch verlies, wanneer uitvoergrenzen afgesloten worden. Voor zuivel is er geen enkel probleem, na een warmtebehandeling kan is er geen exportbeperking.  De economische schade situeert zich volledig op vleesexport, voornamelijk varkensvlees. 

Zowel wat de beheersing van MKZ als de dreiging van een embargo op vlees van gevaccineerde dieren betreft, vormt de varkenssector het grote probleem. Maar het vrijwaren van de export van 7,3% van het varkensvlees lost “de” problemen van deze sector niet op. Want het grote aantal varkens in ons land is ook oorzaak van de nooit eerder geziene economische crisis in deze sector (te lage prijzen door overproductie), en is ook de oorzaak van de vermesting, en is ook de oorzaak van het fosfaatprobleem. Het is niet aan de varkenssector om daar bovenop ook nog eens te eisen dat andere sectoren (de herkauwers) hun dieren moeten laten afslachten om de afzet van de (voor de gewone varkenshouder rampzalige) overproductie in de varkenssector veilig te stellen.

Het is een wraakroepend dat er wel een vaccinatiemethode bestaat die dieren kan beschermen tegen zowel preventieve slachting als tegen een ziekte die veel lijden veroorzaakt, en tegelijk de boeren kan beschermen tegen het lastige verzorgen van zieke dieren die nooit meer helemaal de oude worden, tegen de economische schade die daarmee samenhangt, en tegen het psychisch lijden om hun dieren te zien aftakelen of ze nutteloos te zien afslachten, maar dat het gebruik daarvan wettelijk verboden wordt.

Doden van gezonde dieren – en a fortiori gezonde dieren die via vaccinatie een extra bescherming kregen tegen ziek worden – is barbaars, mens- en dier-onwaardig. Het is bovendien een wraakroepende verspilling.

8 maart 2001, de dag dat onze gezonde geiten werden afgemaakt uit ongegronde vrees voor schade aan de exportbelangen van de agro-industrie.  De onbegrijpelijke beslissing heeft veel leed en verdriet met zich meegebracht.15 jaar later is de wonde minder zichtbaar maar daarom niet minder pijnlijk. Onze dieren, ons vak, ons leven werden zonder enige vorm van respect behandeld. 

Nu, 15 jaar later. De boerderij staat weer in volle bloei: we zijn in blijde verwachting van een grote bende jong leven, we hebben een stal met gezonde hoogproductieve geiten, er liggen plannen voor de coöperatie op tafel en er komt gestalte aan de nieuwe kaasjes. We staan voor een spannende en veelbelovende toekomst. 

De herinnering aan onze geiten blijft, maar de motivatie om te blijven kiezen voor het model van boerenlandbouw te kiezen alleen maar sterker. Landbouw in handen van boeren, een landbouw waar we het proces zelf in handen hebben, een landbouw met een voedzaam product waar we fier op zijn, als resultaat. 

We werken autonoom. We zijn verweven met onze dieren, onze grond, onze cultuur, met de samenleving, de natuur en de boeren. Dit op een economisch rendabele manier. Mooier kan voedselproductie toch niet zijn? 

Daarom zullen we blijven strijden voor het recht om boer te zijn en het recht om onze dieren, ons levenswerk te beschermen. Want 8 maart 2001: nooit meer. Afslachten van gezonde dieren kan geen enkel geval nog een optie zijn. 

Renaat Devreese, boer op ’t Reigershof, Klemskerke.