Wie? Berta Cáceres. Een inheemse leidster en milieuactiviste in Honduras. Ze was coördinatrice van de COPINH (Consejo Cívico de Organizaciones Populares en Indígenas de Honduras -Burgerlijke Raad van Volks en Inheemse Organisaties van Honduras) en nog andere organisaties in het land. Meermaals bekroond met internationale prijzen voor haar inzet voor de inheemse volkeren en voor het milieu in Honduras.
Berta Cáceres werd woensdagnacht (1u lokale uur) vermoord door onbekenden in haar woning te Colonia El Líbano La Esperanza, Intibucá. Ze was een iconische inheemse leidster en milieuactiviste in het land. Vorig jaar werd ze zelfs bekroond met de bekende Goldman Prize, een internationale milieuprijs voor onder meer haar inzet tegen het hydro-elektrische damproject Agua Zarca. Dit damproject dreigde de inheemse ‘Lenca’ bevolking zonder water en grond achter te laten in het westen van het land. Zelfs de uitreiking van deze internationale prijs heeft haar leven niet mogen redden, in een land, Honduras, met één van de hoogste moordcijfers ter wereld.
Volgens cijfers van Globla Wittes, een organisatie die campagnes voert ter bescherming van milieuactivisten, is Honduras het gevaarlijkste land ter wereld voor milieuactivisten. ‘We also shone a spotlight on Honduras, the most dangerous country per capita to be an environmental activist for the last five years, with 101 deaths between 2010 and 2014.’ En verder werd nog expliciet verwezen naar het geval van Berta Cáceres omdat haar leven in risico was.
‘The case of Berta Cáceres is emblematic of the systematic targeting of environmental defenders in Honduras. Since 2013, three of her colleagues have been killed for resisting the Agua Zarca hydro-dam on the Gualcarque River, which threatens to cut off a vital water source for hundreds of indigenous Lenca people. Fabricated criminal charges have been filed against her, and two of her children have left Honduras out of concerns for their safety.’
De Inter-Amerikaanse Mensenrechten Commissie (Comisión Internamericana de Derechos Humanos CIDH) onderdeel van de Organisatie van Amerikaanse Staten (Organisation of American States) had zelf ‘voorzorgsmaatregelen’ (medidas cautelares’) gedicteerd in het geval van Berta. Ze moest dus beschermd worden door de Hondurese overheid omdat er overduidelijke bewijzen waren dat haar leven in gevaar was omwille van haar activisme. Ze werd dus vermoord onder de neus en bescherming van de Hondurese politie want ze moest constant bewaakt worden door hen.
De vraag is of de Hondurese overheid zelf betrokken is in deze moordzaak. Volgens de politie was ze ‘het slachtoffer is van diefstal in haar woning.’ Voor de rest van de wereld is het overduidelijk dat dit te maken heeft met haar politieke inzet voor de de inheemse gemeenschap en het milieu. Ze leidde de strijd tegen megalomane mijnbouw- en hydro-elektrische projecten in het land.
Deze moord is de druppel in een land dat geteisterd wordt door geweld en straffeloosheid. Begin 2015 raakte bekend dat het sociale zekerheidssysteem (Seguro Social) werd leeggeroofd door politici en hun ‘vrienden’. Er wordt geschat dat er ongeveer 200 miljoen euro werden uitgedeeld onder het mom van uitbestedingen. Organisaties schatten dat er ongeveer 3000 mensen gered konden worden met dat geld. Toen dit bekend raakte, kwam de bevolking massaal op de straat.
De eis van de bevolking was onder meer de installatie van een Internationale Commissie tegen Straffeloosheid (CICIH – Comisión Internacional Ccontra la Impunidad en Honduras) want elke politicus weet, mysterieus genoeg, goed te ontsnappen aan de Hondurese justitie. Zelfs een ex-president werd vrijgesproken van overduidelijke corruptie. Hij zit nu in handen van de Amerikaanse Gerechtshof in New York omwille van een FIFA-corruptiezaak.
De Hondurese overheid heeft wel een commissie geïnstalleerd, maar dat werd een nationale commissie en niet een internationale commissie zoals gevraagd. Zelfs de druk van meer dan 50 betogingen in het hele land, de internationale gemeenschap en de mobilisatie van ongeveer half miljoen mensen kon deze internationale commissie niet tot leven roepen.
In Guatemala leidde de installatie van zo een commissie tot de parlementaire opschorting en opsluiting van de Guatemalteekse president Oto Pérez Molina. De president van Honduras, Juan Orlando Hernández, gaf toe dat zijn partij middelen kreeg van betrokken bedrijven in de deze corruptiezaak, voor zijn politieke presidentscampagne.
Het is dus te ver gekomen. Dit scenario lijkt uit een non-fictie magisch realistisch boek te komen. De gedachte die rijst in de hoofden van de meeste Hondurezen op dit moment, is dat er hier niets gaat gebeuren. De straffeloosheid blijft dagelijkse kost op het Hondurese menu.
Ik, als activist in Honduras, kon zelf het slachtoffer zijn. Ik kende Berta persoonlijk, omdat we samen werkten in de strijd voor de rechten van inheemse volkeren in Honduras. Het doet me pijn in het hart bij de gedachte dat er niets gaat gebeuren. Maar zoals Berta het had gewild: ik hoop dat haar martelaarschap wat druk uitoefent in de strijd tegen de straffeloosheid in het land. Het is aan ons, ook vanuit het buitenland, om deze strijd verder te voeren. Hasta siempre Berta!!!
Walter Andino
Module begeleider specialisaties Latijns-Amerika
Thomas More Hogeschool.
