De uitslag van de Spaanse verkiezingen is een boodschap voor diegenen die niet weten – of niet willen weten – wat er aan de hand is in Spanje. Deze verkiezingsuitslag gaat over armoede en ongelijke kansen, over mensen die genoeg hebben van corrupte politici en favoritisme, over journalisten die in opdracht van politieke partijen en banken de realiteit verdraaien, kortom, over de systematische ondermijning van de democratie.

Geen enkele partij haalt de 176 zetels die nodig zijn voor een meerderheid in de kamer van volksvertegenwoordigers.

De Partido Popular (PP) blijft de grootste partij met 123 zetels, maar verliest er 69: haar slechtste resultaat sinds 1989. Toch is het opvallend dat nog zoveel Spanjaarden hun stem geven aan een door en door corrupte partij die nog steeds geen aanstalten maakt om hun eigen stal uit te mesten.

Zondagnacht eiste Mariano Rajoy de overwinning op en verklaarde dat hij zou proberen een regering samen te stellen. Dat wordt een regering zonder meerderheid in de kamer van volksvertegenwoordigers en dus, heel waarschijnlijk een regering van korte duur.

Voor de Partido Popular, die Spanje de voorbije vier jaar met een absolute meerderheid regeerde en zich eerder gedroeg als een bezettingsleger dan een regering van patriotten, weegt het natuurlijk bijzonder zwaar om te onderhandelen met partijen die de gewone gang van zaken verstoren.

Toen vier jaar geleden, miljoenen Spanjaarden op straat kwamen om voor hun basisrechten op te komen, merkte Mariano Rajoy op: “De betogers interesseren mij niet. Wat mij interesseert zijn de Spanjaarden thuis blijven.” Zondag hebben miljoenen Spanjaarden zijn raad nogmaals genegeerd en getoond dat ze er genoeg van hebben. 

De PSOE (Spaanse Socialistische Arbeiderspartij) gaat eveneens de dieperik in, met haar slechtste resultaat (90 zetels) sinds de dood van dictator Francisco Franco. De partij verliest 20 zetels en de afstand met Podemos bedraagt minder dan 400.000 stemmen. De PSOE wordt er op een pijnlijke manier aan herinnerd dat ze te ver is afgedwaald van de socialistische principes waarvoor vorige generaties hard hebben gevochten.

Het is nu tijd om te onderhandelen, want niemand haalt een absolute meerderheid. Op dit moment worden alle mogelijke en onmogelijke combineringen tegen elkaar afgewogen.

Een conservatief pact van PP en Ciudadanos bereikt geen absolute meerderheid. Een pakt PP-PSOE zorgt wel voor een ruime meerderheid, maar zou voor de PSOE een regelrechte politieke zelfmoord betekenen. Dus dit is voorlopig een combinatie die we mogen vergeten. Een links pact PSOE-Podemos haalt ook geen meerderheid. En bovendien heeft Pablo Iglesias gisteren reeds duidelijke voorwaarden gesteld: de PSOE moet veranderen en haar programma aanpassen.

Verschillende peilingen voorspelden dat Podemos de PSOE voorbij zouden steken en daarmee de eerste linkse partij van Spanje zou worden. Met een zege van 69 zetels moet Pablo Iglesias toch een beetje teleurgesteld zijn. Toch heeft Podemos nu genoeg macht om mee de spelregels te bepalen. In zijn toespraak van zondagnacht eiste Pablo Iglesias de aanpassing van de grondwet om zo de sociale rechten van de burger veilig te stellen en een hervorming van de grondwet waarbij het parlement de bevoegdheid krijgt om een regering af te zetten die haar verkiezingsprogramma niet naleeft.

Ciudadanos is niet kunnen doorbreken. In tegenstelling tot Podemos werd Ciudadanos niet in de straat geboren, maar in de vergaderzaal van één of ander reclamebureau. Sommige ideeën van Albert Rivera hebben hem stemmen gekost, zoals zijn oproep om deel te nemen in de oorlog in Syrië en zijn vreemde opmerkingen over geweld tegen vrouwen. Het imago van dat Ciudadanos de ‘witte producten van de PP’ zijn, is aan hen blijven kleven.

Er komt geen enkele winnaar uit de verkiezingsresultaten van zondag. De enige zekerheid is, dat er heel binnenkort opnieuw verkiezingen konen. Dat zal het gevolg zijn van de onmogelijkheid om een regering te volgen, of van een ingewikkelde en zwakke coalitie van een hele reeks partijen met heel verschillende programma’s. 

Een belangrijk knelpunt tijdens de vorming van een coalitie wordt de houding van de nieuwe regering ten aanzien van de Catalaanse kwestie. Want om aan een meerderheid te geraken kunnen kleinere en vaak regionale partijen het verschil maken. Daar zullen dan wel toegevingen op het gebied van autonomie moeten tegenover staan. 

Deze verkiezingsuitslagen betekenen het einde van een tijdperk. Miljoenen Spanjaarden tonen dat ze hun land niet langer willen weggegeven aan cynische politici die vergeten zijn dat ze in de eerste plaats gekozen worden om de belangen van hun volk te dienen. Wie wil regeren zal opnieuw verantwoording moeten afleggen. Voor de traditionele partijen is dit een kans om zich te herpakken.