Zuid-Soedanese vluchtelingen in een vluchtelingenkamp in Ethiopië met UNHCR-tenten (UNHCR)

Niemand praat over grootste vluchtelingenkamp van Afrika

Van alle Afrikaanse landen vangt Ethiopië het grootste aantal vluchtelingen op. Meestal zitten mensen er jarenlang gevangen in een uitzichtloze situatie, omdat het internationale asielsysteem niet deugt.

dinsdag 1 december 2015 15:38
Spread the love

Het is druk op de binnenplaats van het centrum van het Jesuit Refugee Service in de Ethopische hoofdstad Addis Abeba. Een van de mensen die er rondhangen is Benyamin. Hij is vanuit Jemen naar Ethiopië gevlucht omdat hij zich als moslim tot het jodendom had bekeerd. In Jemen bestaat godsdienstvrijheid niet.

De 35-jarige Guilain uit het West-Afrikaanse Guinee leeft al elf jaar in Ethiopië, terwijl zijn vrouw en dochter twee jaar geleden naar de VS mochten verhuizen. Hij hoopt dat ze daar uiteindelijk herenigd zullen worden. “Ik mis hen, maar moet mijn hart intact houden: ik mag niet te veel aan hen denken.” De binnenplaats van het centrum lijkt wel een microkosmos van de Afrikaanse conflicten. Zo zijn er vluchtelingen uit onder andere Zuid-Soedan, Congo, Oeganda, Somalië, Eritrea, Jemen en Burundi. De directeur van het centrum, Hanna Petros, wil dit jaar 1700 mensen helpen.

Failed states

Terwijl de Europese landen zich beklagen over de toestroom van vluchtelingen, zijn het de ontwikkelingslanden die 86 procent van alle vluchtelingen wereldwijd opvangen. Dat blijkt een Global Trends-rapport van de VN-vluchtelingenorganisatie (UNHCR). In Afrika voert Ethiopië de lijst aan met 680.000 buitenlandse vluchtelingen. Deze landen worstelen al met de noden van hun eigen bevolking en zijn niet geneigd om vluchtelingen te laten studeren, werken of vrij te laten rondlopen.

De internationale gemeenschap beseft stilaan dat het vluchtelingenprobleem zal aanhouden zolang er niets wordt gedaan aan de wereldwijde ongelijkheid en aan de ‘failed states’. Ook groeit het inzicht dat oplossingen vinden voor deze complexe en geografisch verspreide problemen een van de grootste uitdagingen zal worden in de nabije toekomst.

“Je moet aanvaarden dat je niet bij alles kan helpen”, vertelt een UNHCR-medewerker die al acht jaar in Ethiopië werkt. “Anders raak je snel overspoeld.” In de bibliotheek van het centrum geeft Endrias Kacharo les aan tieners over de waarden van leiderschap. “Het helpt hen omgaan met hun situatie en laat hen nadenken over hoe ze zich kunnen empoweren.”

Hopeloze gevallen

Er klinkt ook harde kritiek op de Ethiopische autoriteiten en op de UNHCR. “Ze zijn alleen met hun budget bezig, ze geven niet om vluchtelingen”, stelt een 33-jarige Congolese man. “We zijn hopeloze gevallen want we mogen niet werken hier.” Verschillende vluchtelingen raken verstrikt in een bureaucratisch doolhof, waardoor ze jarenlang – soms zelfs decennialang – in Ethiopië wegkwijnen.

Duizenden van deze ‘gasten’ in Ethiopië zijn Eritrea ontvlucht sinds de oorlog van 1998-2000 tussen beide buurlanden. De vluchtelingenkampen van May Aini, Adi Harush en Hitsats in het noordwesten van de Ethiopische Tigray-streek aan de grens met Eritrea en Soedan, zijn de grootste van het land.

Mihret arriveerde in Addis Abeba, nadat ze samen met haar oom ‘s nachts de grens tussen Eritrea en Ethiopië was overgestoken. Naar verluidt hanteren de Eritrese grenspatrouilles als richtlijn ‘schieten om te doden’. Na twee jaar in de Ethiopische hoofdstad is het haar gelukt om een visum te bemachtigen voor een Noord-Europees land. Ze is echter een uitzondering.

Asielsysteem

De vluchtelingen zijn vaak jong, hoogopgeleid en ondernemend. Voor hen is de uitzichtloosheid van hun situatie ondraaglijk. Die situatie is het gevolg van een internationaal asielsysteem dat ervan uitgaat dat meeste conflicten van korte duur zijn en dat vluchtelingen uiteindelijk naar huis willen terugkeren. De realiteit is meestal compleet anders.

Volgens het Global Trends-rapport van de UNHCR zijn chronische politieke en economische crisissen zoals in Afghanistan, Somalië, Soedan, Palestina, Myanmar en Eritrea oorzaak van de grootste vluchtelingenstromen.

De scheiding tussen economische migranten en vluchtelingen vervaagt. Er gaan stemmen op voor een nieuwe term, de “overlevingsmigrant”: iemand die niet valt onder de internationaal erkende definitie van vluchteling, maar wel een zeer penibele socio-economische situatie is ontvlucht.

Veel van deze mensen hebben geen paspoort en zijn afkomstig uit landen met het label ‘hoog risico op illegale migratie’. Ze komen niet in aanmerking voor een studentenvisum of werkvergunning in ontwikkelde landen en zijn veroordeeld door strikte migratiewetten om als vluchtelingen jaren in landen als Ethiopië te blijven.

Tocht naar Europa

Veel vluchtelingen uit Eritrea riskeren de tocht van Addis Abeba naar Soedan, in de hoop om via Libië Europa te bereiken. Maart zou daarvoor de ideale maand zijn. Dan is de Sahara-woestijn niet te heet en in de lente is het sowieso veiliger dan in de winter om de Middellandse Zee over te steken.

Het blijft een riskante onderneming: de meerderheid van de 3000 mensen die dit jaar bij de overtocht zijn omgekomen, kwamen uit Eritrea, schatten humanitaire organisaties. Niet iedereen waagt de gok. “Hier ben ik tenminste vrij om mijn geloof te belijden”, zegt de dertigjarige Samrawit, een christen uit de pinksterbeweging die Engelse les geeft in het centrum. Zeven jaar geleden ontvluchtte hij Eritrea. “As je niet eens een inkomen kan verdienen, stelt die vrijheid echter niet veel voor.”

Bron: Ethiopia: The Biggest African Refugee Camp No One Talks About

take down
the paywall
steun ons nu!