Zondagochtend nam ik de metro richting République. Een flauw zonnetje, geen regen. Perfect weer voor wat de grootste klimaatbetoging aller tijden had kunnen zijn, getuige de mobilisatie voor de aanslagen.
Maar door de afgekondigde noodtoestand mag er officieel nergens betoogd worden en werd er besloten te mobiliseren voor een mensenketting. Ik las op de aankondiging dat er maar een beperkte toelating was. Ze mochten er maximaal een uur staan en vooral het verkeer niet hinderen.
Aangekomen was het even zoeken bij welk metro-station ik zou uitstappen. Boulevard Voltaire is immers kilometers lang (tussen Metro Nation en Place de La Republique). De ketting werd opgedeeld in verschillende thema’s: ‘Bescherm de natuur en redt onze toekomst’, ‘De slachtoffers gaan in verzet’, ‘Wij kennen de verantwoordelijken van klimaatverandering’, ‘Wij zijn de oplossing’, ‘Geen jobs op een dode planeet’. Iedereen kon zich aansluiten bij zijn favoriete thema, telkens gelinkt aan een metrostation op de immense Boulevard Voltaire.
Klimaatketting
Ik besluit af te stappen waar de kleurrijkste activisten uitstapten.
Het was een aangename verassing om de Boulevard Voltaire te zien in zijn zondagse doen maar met een mensenketting met slogans zo ver als je maar kan kijken. Een bonte mix van traditionele activisten, jongeren, gezinnen en ouderen sloten zich aan bij de ketting.
De slogans en de groepen zijn heel divers: transitiebeweging, veganisten, boeren en delegaties uit het zuiden. De slogans die terugkwamen bij verschillende groepen zijn “System Change, not climate change” en “urgence climatique”.
Fiona is studente en maakt deel uit van de jong-ecologisten: ”We proberen het thema ecologie in de politiek te krijgen. We hebben weinig hoop voor de COP 21. Wat nu op tafel ligt zal de twee graden overstijgen. We proberen hoop en inspiratie te halen uit de alternatieven. We vinden het erg dat de autoriteiten profiteren van de noodtoestand om ook activisten te arresteren of onder huisarrest te plaatsen.”
Yanuana komt uit Guyana: “Guyana is nog steeds een Frans overzees departement. Onze rivieren in Guyana worden vergiftigd door kwikzilver dat gebruikt wordt voor de ontginning van goudmijnen. Het is al twintig jaar een probleem: het vergiftigt fauna en flora en zorgt voor heel wat genetische afwijkingen. We maken deel uit van Frankrijk maar de Franse overheid weigert hier iets aan te doen. We hebben toch ook recht op leven?”
Liliane is leerkracht beeldende kunst: “We hebben het alleen nog over de noodtoestand en doen alsof het klimaat totaal niet van belang is. Het is blijkbaar nog lang niet
doorgedrongen bij onze politici hoe urgent het klimaat wel is. Daarom is het belangrijk dat we hier onze boodschap laten horen. Voor mij ligt de oplossing niet in hier en daar wat frullen.”
“Voor mij moet eerst het systeem veranderen, alleen dan kunnen we iets doen aan het klimaat. Dit is de 21ste bijeenkomst! Bij de vorige zijn ze ook niet tot bindende afspraken kunnen komen. Het is daarom belangrijk dat burgers blijven mobiliseren op alle niveaus om druk uit te oefenen en mensen bewust te maken van de hoogdringendheid van de situatie.”
Emanuel werkt als bosbeheerder en hij is vooral verontwaardigd over het verbod op betogen. “Het verbod op klimaatacties is een aantasting van onze democratie. Het stelt ons hele samenlevingsmodel in vraag. En waarom mogen grote commerciële events zoals de kerstmarkt wel gewoon doorgaan zonder zelfs extra veiligheidsmaatregelen? Dit contrast moet elke democraat tot nadenken zetten.”
“Mijn boodschap aan de wereldleiders is dat de tijd dringt om iets te doen aan de klimaatverandering. En dat betekent ook het in vraag stellen van ons economisch model. We zitten nu in een hypocriete situatie waar er een contradictie is tussen het discours van onze politici en hun daden. Er wordt netto meer geïnvesteerd in de ontginning van fossiele brandstoffen dan in hernieuwbare energie. Een mogelijke uitkomst van de COP21 moet deze verhouding omkeren en een deel van het geld steken in landen uit het zuiden die de eerste slachtoffers worden van de klimaatverandering. Dat zou pas een sterk signaal zijn!”
Sheebo uit India: “We zijn hier met een delegatie uit India. We werken rond natuurbehoud in de streek van de Himalaya. We voeren strijd voor een rechtvaardig klimaatakkoord en vragen een halt aan de fossiele brandstoffen. Als het niet snel verandert zal dit het einde worden van onze planeet. In India dringt de kwestie van het klimaat geleidelijk aan door bij de bevolking. Er zijn heel wat basisbewegingen die druk uitoefenen op de overheid. Maar er is nog veel werk aan de winkel. De bevolking in het zuiden wordt nù al getroffen door klimaatverandering.”
Op het trottoir slenteren locals en toeristen die zich waarschijnlijk afvragen wat er aan de hand is. In de cafés en restaurants op de Boulevard wordt er rustig geluncht, koffie gedronken en geshopt. Het verkeer raast als altijd langs de Boulevard, druk…
De klimaatactivisten hebben een manier gevonden om de betogingsban te omzeilen maar weerklinkt hun boodschap wel?
John van de beweging Alternatiba die mee de ketting organiseert is heel tevreden met de opkomst.
“We wilden één mensenketting maken tussen Metro Nation en Republique maar er is zoveel volk opgedaagd dat we de ketting op bepaalde plaatsen hebben moeten verdubbelen of verdriedubbelen. We hadden zelfs moeite om de mensen op het voetpad te houden Er waren volgens onze telling 10.000 mensen.”
“De opkomst en de mix van mensen geeft ons de indruk dat er écht een bewustzijn is rond de hoogdringendheid van de klimaatkwestie. En de mensen zijn ook bekomen van de schok na de aanslagen en de noodtoestand die daarop volgde. En toen kwam er het verbod voor onze grote betoging. We dachten zelfs even dat mobilisatie voor het klimaat onmogelijk was geworden. Maar de actie vandaag bewijst dat de mensen zich terug herpakken. En kritiek uiten op de repressie tegen de klimaatactivisten. Het geeft hoop voor de geplande evenementen gedurende de twee weken van de COP21.”
“Als we niets ondernemen missen we deze afspraak met de geschiedenis. Wat er nu op tafel ligt zal ver boven de twee graden liggen, dus de stem van de straat is nodig om druk uit te oefenen. Onze boodschap is klaar en duidelijk: Drie graden is een misdaad tegen de mensheid. Doe wat jullie willen maar jullie móeten onder de twee graden blijven.”
Na enkele waves en wat megafoon- slogans was het plots afgelopen. Ik besloot de Boulevard Voltaire te volgen richting Place de La Republique. Er werd gezegd dat er misschien wel acties gepland waren.
Al wandelend kom ik de beroemde Franse milieu-activist en politicus José Bové tegen. Even polsen of hij het wel degelijk is. Hij bevestigde het met een minzaam lachje en ik mocht enkele vragen stellen.
Hij is enorm tevreden met de opkomst voor de mensenketting gezien de situatie. “Het is het beste antwoord dat mensen kunnen geven en de start van een verdere mobilisatie na de klap die de beweging heeft gekregen door het verbod op acties. “
Het misbruik van de noodtoestand om de acties van de klimaatbeweging te verbieden is voor José Bové totaal onaanvaardbaar. “We moeten dit aanklagen. De overheid moet op haar beslissing terugkomen. Het is voor mij niet duidelijk wat er uit deze COP21 zal komen, daarom is het belangrijk dat de civiele maatschappij gemobiliseerd blijft om druk uit te oefenen. De aarde zal zoals altijd blijven draaien, maar het is het leven en de biodiversiteit op deze aardbol die bedreigd is. We moeten eerst ons economisch model veranderen voor we iets kunnen doen aan het klimaat”, aldus Bové.
Toch optocht en actie op Place de la Republique
Verder op de Boulevard Voltaire duikt een sambagroep op die zich niets aantrekt van het verbod, ze wandelen al trommelend richting Place de la Republique. Ik volg hen en even verder beland ik in een eerste betoging van enkele honderden linkse jongeren.
Hier is de boodschap eensgezind tegen het misbruik van de noodtoestand. Met slogans als: “Etats d’urgence on s’en fout, on veux pas d’état du tout” en “Etats d’urgence état policier, on nous empechera pas de manifester.”
Loic, een van de jongeren die een rode vlag vasthoudt, vertelt me dat hij van de jongerenafdeling Le Nouveau Parti anticapitaliste (NPA) is.
“Na de barbaarse gebeurtenissen van 13 november probeerde de overheid om de ontstane emoties te misbruiken om sociale bewegingen zoals de klimaatbeweging de mond te snoeren. We hebben het recht om onze kritiek te uiten met of zonder noodtoestand. En vandaag is een begin. Hopelijk zullen er de komende dagen en weken nog meer mensen op straat komen. Zowel voor het klimaat als tegen de oorlog. Frankrijk is weer aan het bombarderen in Syrië en we zijn van mening dat elke oorlog zal leiden tot meer terrorisme. En het is de bevolking die zal lijden onder deze mogelijke escalatie.”
Voor de Place de la Republique staat er een cordon politie en de betogers gaan langs het voetpad toch naar het plein. Op het plein hebben zich al verschillende groepen gevormd. Sambaspelers, clowns, fietsers en andere klimaatactivisten die ondanks de ban ook een actie op het plein willen voeren.
Even verder zit een groepje activisten voor een cordon robocops.
Gina en haar vriendin vallen een beetje uit de toon tussen de piepjonge activisten. Gina: “We leven in een democratische samenleving en pikken het niet dat ons protest in de kiem gesmoord wordt onder het mom van noodtoestand. Wij protesteren tegen de plannen die nu op tafel liggen. Die zijn onvoldoende. Er moeten meer inspanningen komen om een klimaatchaos te vermijden. “
Er stromen meer activisten naar het plein en ook de politiemacht groeit aan. Aan elke kruispunt staat een patrouille. Alle grote media hebben zich er gestationeerd. Een ideale scene dus.
Een paar in het zwart geklede activisten die aan de andere kant van het plein staan beginnen met stenen en met de kaarsen van de herdenking van slachtoffers van de aanslagen te gooien tot grote verontwaardiging van de meeste activisten. Een groep activisten vormt prompt een cirkel rond de herdenkingsplaats. Er ontstaat een kat- en muisspelletje tussen de anarchisten en de politie.
Er wordt met traangas geschoten, en de rest van de manifestanten worden niet zonder protest naar de kant geduwd.
De politie omsingelt een groep activisten en arresteert onder luid protest van de omstaanders bijna driehonderd mensen die weggevoerd worden in grote politiebussen.
Toeristen die passeren kijken verbaasd naar het tafereel. Parijzenaars doen gewoon hun boodschappen en vloeken omdat ze een omweg moeten maken om thuis te komen.
Na enkele uren druipt iedereen af. De media met smeuïge beelden. De activisten met straffe verhalen en de politie met een interessante oefening achter de rug. Maar de vraag blijft: wat met de COP21? Zal er iets blijven hangen behalve de beelden van traangas en opgepakte activisten?
Bekijk het verslag van de alternatieve Amerikaanse nieuwszender Democracy Now
