(foto Frederik Sadones)
Opinie - Lore Janssens

Als student wil ik een toekomst waarin we voorbij het wij-zij denken geraken

Als tweeëntwintigjarige sta ik aan het begin van mijn leven. Je bent nog naïef zeggen mensen dan, maar really I-don’t-give-a-fuck. Ik wil niet meewerken aan een toekomst waarin ‘vluchtelingen’, ‘moslims’ (en elke andere ‘minderheid’) als ‘zij’ worden afgeschilderd en ‘hun positie’ in vraag wordt gesteld.

zondag 15 november 2015 18:47
Spread the love

Ik was vrijdagavond op kot met vrienden aan het praten – de alcohol was ondertussen al lichtjes beginnen werken. Een zorgeloos studentenleven… We hadden het op een bepaald moment over 9/11, waarop iedereen vertelde waar hij of zij was op dé dag dat ‘het gebeurde’: het staat als een mijlpaal in ons geheugen gegrift. Maar waarom eigenlijk? Is terrorisme dan zo’n essentieel deel van ons leven geworden? Of eerder de angst en de controle die daaruit voortvloeit? Een halfuur later wandelt een medekotgenoot scrollend op zijn smartphone de keuken in, en vertelt ons wat er in Parijs gebeurt. De ontnuchtering is er meteen. De wereld staat stil. Al hadden we Beiroet compleet genegeerd. Te ver weg, niet?

De vraag is vooral hoe we hierop reageren? Laten we ons leiden door angst? Door een politiek die nog meer in zichzelf keert? En alles wat een ‘islamitisch’ kantje heeft als verdacht gaat bekijken? Een politiek die meer inzet tegen terreur en bedreiging, en daarmee ons dagelijks leven intenser gaat controleren? Langzaamaan onze ‘vrijheden’ wegneemt? Eentje waarin elke ironische, grappige tweet van iemand met een ‘andere’ achternaam plots als potentieel bedreigend gezien wordt? En gaan we ons weer afvragen of ‘de moslim’ (wie dat ook moge zijn – ik heb hem of haar alvast nog niet ontmoet) hier wel thuis hoort? Met een hele reeks debatten en krantenartikels als gevolg? Om de kwestie tot het bot uit te spitten?

Geopolitiek

Of stellen we ons beter niet de vraag waarom we ons dit allemaal afvragen? Waarom die aanslagen er zijn, en in welke geopolitieke context die zich afspelen? Het is geen individueel probleem van enkele ‘religieuze gekken’. Het is oorlog – lees: geen eenrichtingverkeer. Deze aanslagen zijn ingebed in ongelijke geopolitieke (en de daaraan verbonden imaginaire) machtsrelaties, waarin Europa’s machtspositie (en het daaraan verbonden zelfbeeld) steeds meer onder druk staat – een koloniaal machtssysteem in stand houden gaat nu eenmaal niet, want dat is gebaseerd op onder meer geweld, discriminatie en ongelijkheid.

Voor een student antropologie is contextualiseren alles, en het lijkt me te simplistisch om zaken uitkramen zoals Barack Obama dat doet: “We hebben nogmaals een poging gezien om burgers te terroriseren. Dit is niet alleen een aanval op Parijs of op het Franse volk, maar op de volledige mensheid en op de waarden die we delen.” Behoren de vluchtelingen die juist voor die dagelijkse horror vluchten dan minder tot die mensheid? Zijn ‘zij’ dan minder burgers dan ‘wij’, de zogenaamde ‘de Belgen’ of ‘de Fransen’? Behoren de slachtoffers van het ziekenhuis in Afghanistan dat Amerika bombardeerde dan net-iets-minder-tot-de-mensheid? Of alle mensen die continue over de hele wereld omkomen in oorlogen en aanslagen?

Het is altijd een hele opluchting om artikels van Christophe Callewaert en Thomas Decreus op DeWereldMorgen.be te lezen – ook na Charlie Hebdo was ik blij dat zij er waren. Ze bieden context en openheid in een medialandschap van paniek en Facebookvlaggen waarvan de helft niet begrijpt wat het impliceert.

Wij en zij

Maar wat denk je dan als jonge twintiger? Bijna afgestudeerd. Klaar om ‘t ‘echte’ leven in te stappen. Welke toekomst zie je dan voor je? Eentje vol met wij-zij denkbeelden waarin Europa zichzelf (als een geïdealiseerde narcist) in een spiegel aanstaart. Afrika geld toestoppen om de vluchtelingen te stoppen, zonder zichzelf af te vragen waarom die vluchtelingen naar hier komen? Is het normaal dat mijn Ghanese vrienden me vertellen dat sommige ontwikkelingsprojecten eigenlijk ‘ontginningsprojecten’ van grondstoffen zijn? Hoe goedkoper weg bij ‘de Afrikanen’ hoe beter. Echte gelijkheid! Echte vrijheid! Echte broederlijkheid! Onze waarden! Om fier op te zijn. Ironie-o-ironie. Een wereld waarin watertekorten, vluchtelingen, oorlogen, droogte, armoede… toenemen. Crisis alom.

Een doembeeld dat als een kwelgeest doorheen Europa – en de wereld natuurlijk – galmt. Nee, het zijn geen problemen an sich maar symptomen van dieper liggende problemen. Symptomen van een bizar wereldbeeld – euh sorry, wereldsysteem – waarin wij leven. Eentje waarin wij alles willen: goedkoop eten en kleren, goede sociale zekerheid, verre reizen,… Maar wij alleen hé, ‘de vluchteling’, ‘de moslim’, ‘de Afrikaan’ hebben daar niet tot bijgedragen, of zij kunnen deze vrijheden niet omhelzen. But hey ho, don’t ask yourself: waarom hebben wij die rijkdom dan eigenlijk? En hoe vrij zijn we in die zogenaamde keuze/menings-vrijheid? Is er dan echt een geopolitieke structurele ongelijkheid die diepe wortels heeft in het kolonialisme? Amai. Nieuws!

Als tweeëntwintigjarige sta ik aan het begin van mijn leven. Je bent nog naïef zeggen mensen dan, maar really I-don’t-give-a-fuck. Ik wil niet meewerken aan een toekomst waarin ‘vluchtelingen’, ‘moslims’ (en elke andere ‘minderheid’) als ‘zij’ worden afgeschilderd en ‘hun positie’ in vraag gesteld wordt, alsof ‘zij’ een ‘intrinsiek probleem’ vormen (lees: individualisering en psychologisering van maatschappelijke en geopolitieke problemen, passend in de neoliberalisering van onze maatschappij) waarbij de context verwaarloosd wordt. Ik wil niet leven in een wereld waarin de klimaatopwarming voor droogte en watertekorten en waarschijnlijk voor oorlog zorgt, en waarin TIPP nog meer shit op ‘de markt’ brengt. Ik wil vooral niet leven in een wereld waarin Europa zichzelf afsluit, en doet alsof de rest van de wereld het neoliberaal ethos niet begrijpt. Alsof ze gewoon wat ‘harder’ moeten werken, wat meer kapitalisme en democratie moeten omhelzen. Dan denk ik vooral: what the fuck? Hoe kan je nu zo naïef zijn om in al die praatjes te geloven?

Oplossing

Een oplossing weet ik niet. Het enige dat ik weet is dat ik wil meewerken aan een maatschappij die met deze gebeurtenissen op een open manier omgaat, waarin ‘moslims’ en ‘vluchtelingen’ niet gestigmatiseerd worden maar juist meer ruimte tot bewegen krijgen: waarin zij in Obama’s termen ook tot ‘ons’, ‘de burgers’ en ‘de mensheid’ behoren.

Gemakkelijke tijden staan ons niet te wachten, maar ik geef niet op, en ik laat me vooral niet leiden door wij-zij denken en de angst die daaruit voortvloeit. Ik reik mijn hand uit naar iedereen die deze ‘crisis’ wil bekijken als, of ombuigen tot, ‘mogelijkheden’ om samen aan een ander wereldbeeld/systeem te werken. And yes I know, wat naïef, denk je nu. Ik ben nog jong hé – vergeef me! But again, dat deert me niet. Maar versta me niet verkeerd: ik vind het heel erg wat er in Beiroet, Parijs en vele andere plaatsen in deze wereld gebeurt.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!