Volgens opiniepeiler IPSOS zal de uitslag niet veel verschillen van die op 1 juni. Hierbij een aantal cijfers, met name over de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP).

De respondenten werd gevraagd welke politicus zij als meest succesvol ervaren. Premier Davutoglu scoorde slechts vier procent. Dat president Erdogan het beter zou doen viel te verwachten. Hij is nu eenmaal het gezicht van de partij, alsmede de absolute leider daarvan. Erdogan haalde 30 procent. Dat is echter zes procent minder dan een maand geleden.

Een andere vraag ging over het handelen van Erdogan tijdens de verkiezingscampagne. 79 procent vindt dat hij zich daar niet mee mag bemoeien en dat hij zich zoals de grondwet hem opdraagt onpartijdig dient op te stellen. Slechts zestien procent meent dat hij zich niet beperkt hoeft te voelen bij het voeren van een campagne voor de AKP.

58 procent vindt het presteren van de AKP beneden de maat. Bij de voorlaatste peiling vond nog 44 procent dat.

Vijftien procent van de ondervraagden is tevreden met de huidige gang van zaken in Turkije. Eerder was dat 34 procent.

Andere partij

De belangrijkste vraag was of men voornemens was op 1 november op een andere partij te gaan stemmen. 88 procent zei dat niet van plan te zijn, wat een stevige indicatie is dat de volgende verkiezingsuitslag niet drastisch zal verschillen van die eerder dit jaar.

Draait het daar inderdaad op uit dan zal dit een forse tegenvaller inhouden voor Erdogan. Hij saboteerde na 1 juni coalitiebesprekingen om nieuwe verkiezingen uit te kunnen schrijven, in de hoop dat zijn AKP daarbij de parlementaire meerderheid herovert die zij kwijtraakte door de opkomst van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP).

Erdogan gokt, maar de prijs van twee verkiezingen in een jaar liegt er niet om. Neem de economie. Bij de AKP stellen ze dat het daarmee slecht gaat omdat niet verder gegaan kon worden met zelfstandig regeren, en omdat coalitieperikelen voor instabiliteit zorgden.

In werkelijkheid ging het al ver voor de verkiezingen bergafwaarts met de Turkse economie. Door overmacht (de algemene negatieve tendens voor negatieve economieën), maar ook door falend beleid (het uitblijven van structurele hervormingen waar het World Economic Forum onlangs nog op wees).

Wanneer Erdogan de AKP had toegestaan een coalitie aan te gaan met de Republikeinse Volkspartij (CHP) dan had die regering nu werk kunnen maken van economisch herstel. Met de befaamde econoom Kemal Dervis heeft de CHP wat dat betreft zeker een troef in huis. Hij haalde Turkije immers al eens eerder uit het economische slop. De tijdelijke, door de AKP gedomineerde regering die nu aan het roer staat in Ankara doet in dat opzicht helemaal niets. De oppositie krijgt ondertussen overal de schuld van in AKP-kringen. Maar de oppositie kent uit de aard van de zaak geen regeringsverantwoordelijkheid.

Een AKP/CHP-coalitie had de voorkeur van zowel het Turkse bedrijfsleven als van buitenlandse investeerders. Erdogan wilde de CHP echter buiten de regering houden, omdat die erop aandringt dat hij zich als president aan de grondwet houdt. Daarnaast vreest Erdogan de intentie van de CHP om hem te vervolgen in verband met corruptie en wapentransporten naar Syrië.

Casino

Als gevolg bleef er voor Erdogan geen andere optie over dan zijn protserige paleis in het grootste illegale casino van Turkije te transformeren. Met nog meer consequenties voor Turkije dan alleen economische schade. Zoals de honderden – nee, duizenden – doden door de oorlog met de Koerdische PKK, want dat die oplaaide kort nadat Erdogan op 1 juni door de stemmers op de vingers was getikt is uiteraard geen toeval. Erdogan en de PKK delen immers een aversie tegen de HDP.

Deze bittere grap met herverkiezingen kan Erdogan maar een keer uithalen. Mocht de uitslag van de volgende verkiezingen, zoals de peilingen aangeven, inderdaad een herhaling worden, dan zal een coalitie toch echt onvermijdelijk zijn.

In dat geval rest Erdogan weinig anders dan zich terug te trekken in zijn dure paleis, waar hij zich dan verder aan de hoofdzakelijk ceremoniële taken dient te houden die de grondwet aan zijn ambt verbindt. Dat wil zeggen, als hij geluk heeft, want wanneer een meerderheid in het parlement instemt met het opheffen van zijn immuniteit behoort vervolging ook tot de mogelijkheden.

Zo ver is het echter nog niet. Over vier weken zal eerst moeten blijken of de recente verkiezingspeilingen net zo nauwkeurig zijn als die voorafgaand aan 1 juni. Erdogan zal er in de tussenliggende tijd alles aan doen om de dreiging van een overeenkomstige verkiezingsuitslag te keren.

Stembussen

Dat laatste betekent voor Erdogan: alles uit de kast halen om stemmenverlies voor de HDP te bewerkstelligen. Onderdeel daarvan is het samenvoegen van kiesdistricten en het verplaatsen van stembussen in Zuidoost Turkije, met veiligheid als argument. Klonk als een fijn plan, omdat het de HDP stemmen kon kosten, maar de verkiezingsraad (YSK) wilde er niets van weten, omdat er geen wet is die een dergelijke maatregel mogelijk maakt.

Erdogan toonde zich uiteraard ontstemd over de beslissing van de YSK, maar er bestaat ook begrip voor binnen de AKP. Premier Davutoglu vond dat er niet te tornen valt aan beslissingen van de YSK en AKP-vicevoorzitter Mehtmet Ali Sahin zei eerder al dat de verkiezingsraad de autoriteit mist om stembussen te verplaatsen.

Die Sahin toch, hij manifesteert zich de laatste tijd wel vaker als lastpak in de ogen van Erdogan. Zo waren beide heren het onlangs ook al oneens over de verantwoordelijkheid van de autoriteiten van Saoedi Arabië voor de ramp tijdens de Hajj in Mekka.

België

En zo staat Erdogan dezer dagen dus in België. Enerzijds om stemmen van Turken in het buitenland te winnen, anderzijds in de hoop het komende voortgangsrapport van de EU in het kader van het toetredingsproces wat te kunnen verzachten. Want met de schendingen van de persvrijheid, het opgelaaide conflict met de PKK, het uitblijven van economische hervormingen en die klucht met twee verkiezingen in een jaar, belooft dat rapport niet mals te worden.

Er is toch veel veranderd in het beeld van Turkije zoals dat in West-Europa leeft. Aan het begin van dit millennium werden de strijdkrachten nog beschouwd als de grootste hindernis bij de democratisering van het land. Toen kwam Erdogan te boek te staan als de gematigd islamist die Turkije van deze bedreiging zou verlossen.

In dat laatste slaagde hij, en met verve. Het duurde vervolgens echter niet lang voordat gematigd islamisme een luchtkasteel bleek en Erdogan in de westerse perceptie zelf de grootste barrière werd bij de democratisering van Turkije.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)