Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) voerde enkel besparingen door. Ze verhoogde de factuur van het onderwijs zowel voor kleuters, leerlingen van de basisschool en het secundair onderwijs als voor studenten. Ook voor volwassenen werd opleiding duurder. De beloofde onderwijshervormingen bleven uit.

Hogere factuur voor onderwijs en vorming

Vanaf komend schooljaar kunnen de laatstejaars uit het secundair onderwijs niet lager gratis hun theoretisch rijbewijs op school halen. De 40.000 jongeren die dit systeem jaarlijks gebruiken betalen vanaf nu 20 euro. Dat is toch maar een beperkt bedrag, hoor ik u denken. Daarom even een optelsom van het totale extra onderwijskostenplaatje.

In het kleuteronderwijs wordt de scherpe maximumfactuur voor alle kleuters opgetrokken tot 45 euro. Vroeger betaalden ouders 25, 35 en 40 euro, afhankelijk van de leeftijd van de kleuter.

Voor een kind in het basisonderwijs wordt de maximumfactuur opgetrokken van 70 naar 85 euro.

Als zoon- of dochterlief verder studeert, betalen mama en papa jaarlijks 890 euro en niet langer 620 euro inschrijvingsgeld in het hoger onderwijs. Op een gemiddelde schoolloopbaan spreken we dus al snel over 1500 euro extra per kind.

Daarnaast zet de Vlaamse regering ook het mes in 3 opleidingssystemen voor volwassenen. Minister Crevits (CD&V) en minister Muyters (N-VA) hebben de mond vol van het belang van levenslang leren. In Vlaanderen nemen nochtans veel minder mensen deel aan permanente vorming dan in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en de Scandinavische landen. De oplossing van de Vlaamse regering: hogere inschrijvingsgelden in het volwassenenonderwijs en het deeltijds kunstonderwijs en het afschaffen van opleidingscheques voor hooggeschoolden…

Wie in de centra voor volwassenonderwijs bijvoorbeeld een taalcursus of informaticacursus wil volgen, telt sinds dit jaar niet langer 138 euro maar 180 euro neer. Ook volwassenen die deeltijds kunstonderwijs volgen betalen niet langer 202 euro maar 300 euro.

Werknemers met een diploma hoger onderwijs kunnen geen opleidingscheques meer gebruiken, tenzij ze eerst loopbaanbegeleiding volgen. In 2009, bij het aantreden van minister Muyters, maakten 250.000 werknemers gebruik van de cheques, in 2014 nog slecht 55.000 werknemers… De nieuwe ingrepen van Muyters garanderen een verdere daling.

Ook kwaliteit onder druk

De overdracht van kennis en vaardigheden van de ene generatie op de volgende maakt van onderwijs de gemeenschapsdienst bij uitstek. Doel is dat elk kind uitgroeit tot kritische en zelfbewuste burger en een goede startpositie verwerft op de arbeidsmarkt. In een ideale wereld kan iedereen daarvan op een gelijke manier genieten.

De hoofdpijlers om die democratisering te realiseren zijn verplicht onderwijs, kwalitatief onderwijs en kosteloos onderwijs. Afbreuk doen aan één van deze pijlers riskeert een terugkeer naar het elitair onderwijs dat enkel kansen biedt aan kansrijke kinderen.

Het streven naar kosteloos onderwijs komt onder druk. Vlaanderen heeft zich daartoe nochtans verbonden in internationale verdragen. Jammer dat het anders zo bejubelde gidsland Duitsland (waar men stelt dat een laag inschrijvingsgeld van 200 euro economisch verstandig is) hier niet wordt gevolgd.

Ook de kwaliteit van het onderwijs komt onder druk. Minister Crevits kondigt een versoepeling aan van de eindtermen in het secundair onderwijs. Door het nieuwe systeem van vrijstelling van visitatiecommissies bij hogescholen en universiteiten zullen opleidingen die intussen meer dan 6 jaar geleden werden gecontroleerd, geen controle meer krijgen tot in 2022. De studenten zullen evengoed een diploma krijgen en de instellingen blijven gefinancierd, maar zonder kwaliteitsgarantie.

Er wordt in het hoger onderwijs ook fel bespaard op personeel en sociale voorzieningen, zoals koten en studentenrestaurants. Er sneuvelen ook honderden jobs in het secundair onderwijs, in het volwassenenonderwijs, het deeltijds kunstonderwijs en de centra voor leerlingenbegeleiding (CLB). Ook op de nascholing van de leerkrachten wordt bespaard. Dit komt de kwaliteit niet ten goede.

Belangrijke onderwijshervormingen blijven uit

Onderwijsknopen ontwarren is minister Crevits dit jaar niet gelukt. Het bleef bij besparen. Een echte hervorming is er niet gekomen. De maatschappelijke uitdagingen smeken nochtans om een hervorming van het secundair onderwijs:

• Het watervalsysteem ASO, TSO, KSO en TSO afschaffen.
• De positieve keuze voor technische opleidingen stimuleren.
• De ongekwalificeerde uitstroom, het spijbelen en zittenblijven verminderen.
• De grote kloof tussen de best en de slechtst presterende leerlingen aanpakken.
• Ook het volwassenenonderwijs en de lerarenopleiding staan prioritair aan de hervormingsagenda.

Daarom, minister Crevits: ontwar de komende 4 jaar een aantal belangrijke onderwijsknopen en hervorm het secundair onderwijs, de lerarenopleiding en het volwassenenonderwijs. Staar u daarbij niet blind op het verminderen van planlast voor de scholen of het realiseren van besparingen, maar investeer in onderwijs, zonder de factuur door te sturen naar de leerlingen en de studenten.

Helga Coppen, adviseur studiedienst Vlaams ABVV

* * *

De Vlaamse regering van N-VA, Open VLD en CD&V zit op 25 juli 2015 exact één jaar in het zadel. Hoog tijd voor een bilan van het gevoerde beleid. In deze reeks artikelen analyseert de studiedienst van het Vlaams ABVV hoe de factuurregering Bourgeois I de rekening systematisch doorschuift naar de burgers en daarbij ook de laagste inkomensgroepen niet ontziet.