Caïro, Egypte. 25 maart 2010. Bron: Michael Caven, Flickr

Caïro onder de pluimwolken: “Als je nu tegen de staat bent, voor wie ben je dan?”

Op zondag 16 augustus werd in Egypte de nieuwe controversiële antiterrorismewet bekendgemaakt. De nieuwe wet komt in de nasleep van het geweld in het noorden van Sinaï.

vrijdag 21 augustus 2015 16:15
Spread the love

In een verklaring zegt het Ministerie van
Binnenlandse Zaken dat een autobom donderdagnacht bij het gebouw explodeerde.
Het gebouw ligt in de buurt Shubra El Khaima in het noorden van Caïro, schrijft
The Guardian. Zes agenten zijn gewond geraakt.

Volgens de Britse krant hebben
opstandelingen jarenlang vanuit het schiereiland Sinaï aanslagen op het
Egyptische vasteland gepleegd. Meerdere aanslagen kwamen er nadat ex-president
Mohamed Morsi in juli 2013 met militair machtsvertoon uit zijn functie werd
ontheven. De politicus van de 
Moslimbroederschap heeft met honderden andere leden de doodstraf
gekregen, nadat de regering de Moslimbroederschap als een terroristische
organisatie heeft betiteld.

Antiterrorismewet

Voorlopig vormt de explosie van
donderdagnacht het sluitstuk van een reeks bomaanslagen die de hoofdstad en
andere steden in Egypte hebben opgeschrikt. Afgelopen juli heeft president
Abdel Fattah El Sisi een strenger rechtssysteem beloofd nadat een openbare
aanklager bij een bomaanslag om het leven is gekomen. Op zondag 16 augustus
werd in Egypte de nieuwe antiterrorismewet bekendgemaakt.

De Egyptische regering  heeft een aantal  rigoureuze plannen op de planken staan. Het
oprichten en/of leiden van een terroristische organisatie kan leiden tot de
doodstraf. Financiële steun aan een terroristische organisatie wordt bestraft
met een gevangenisduur van 25 jaar.

Politie en leger krijgen bovendien extra
bescherming tegen burgers die juridische stappen tegen disproportioneel geweld.
En autoriteiten kunnen mensen opsporen voor een gevangenisstraf van 5 tot 7
jaar als ze  aanzetten tot het plegen van
een terroristische daad.

De nieuwe wet zal ook boetes kunnen
opleggen aan iedereen die publiekelijk afwijkt van regeringsstandpunten of
“valse” berichtgevingen verspreidt over veiligheidsoperaties. De
boetes liggen (omgerekend) tussen 23.000 en 46.000 euro.

Verslagenheid

Mensenrechtenorganisaties vertellen aan de BBC
dat de nieuwe antiterrorismewet elk vorm van dissidentie bestraft. Maar
voorstanders van Sisi steunen de wet in de hoop op meer orde en stabiliteit in
het land, schrijft het Britse nieuwsstation op maandag 17 augustus.



Wanrooij, Dirk (2015) Oproer. Een kroniek van de Egyptische Revolutie. Amsterdam: De Bezige Bij

Of de “controversiële wet” (zoals de
internationale pers de antiterrorismewet noemt) op stevig verzet in de samenleving stuit is nog maar de vraag. De
Wereld Morgen
sprak met Dirk Wanrooij, Nederlandse freelance journalist en
schrijver van het boek Oproer, Een kroniek van de Egyptische revolutie
(2015).

“Je had eerst een kritiekloze steun voor
Sisi waarbij mensen zeiden, ‘nu gaat het alleen maar beter’. En: ‘hij is niet
corrupt en doet wat hij voor het Egyptische volk moet doen.’

Dat was een jaar
geleden. Waar we nu zijn is dat men zegt: ‘oké, hij is ook corrupt en iemand
die zijn eigen kring bedient. Maar we kunnen hier niets meer aan doen.’ In Egypte bestaat een soort verslagenheid.
“‘Flikker toch op met je politiek!’, dat idee bestaat nu,” schat Wanrooij
in. 

“Al die openingen die er eerst waren en benut zijn in de afgelopen vier jaar door activisten en organisaties en normale individuen om de politieke speelruimte te vergroten, worden langzaam maar zeker dicht gemaakt”

Maatschappelijke organisaties hebben het financieel en juridisch moeilijk gekregen of worden simpelweg verboden verklaard, vertelt de journalist. “Al
die openingen die er eerst waren en benut zijn in de afgelopen vier jaar door
activisten en organisaties en normale individuen om de politieke speelruimte te
vergroten, worden langzaam maar zeker dicht gemaakt. Zo was er een grote
belangrijke Egyptische NGO die martelpraktijken van de staat aan de kaak stelde
die op een gegeven moment onder zo’n strenge toezicht werd geplaatst dat ze
nauwelijks meer iets kunnen doen.” 

“Er zijn nog wel politieke groeperingen in
Egypte,” vervolgt Wanrooij. “Je hebt nog veel Moslimbroeders, ook al zou de
regering je willen laten geloven dat het niet het geval is. Er zijn veel
oppositionele ideologieën aanwezig en je hebt inderdaad seculiere activisten
zoals Gigi Ibrahim. Maar een groot deel zit in de gevangenis. Ook al bestaan de ideeën [voor verandering] nog in de hoofden van activisten, er gebeurt  niks en er is ook niks dat je kan doen.”Veel activisten
en hun vrienden zitten in de bak en krijgen 3, 6, 10, 12 jaar cel. Als je hier
gaat demonstreren of een demonstratie organiseert voor volgende week dan staat
de politie met grof geschut, in bivakmutsen en shot guns.”

Bordjes

“Een aantal maanden geleden, ik denk dat
het al acht maanden of een halfjaar, was er een demonstratie in down town en er
waren een aantal vrouwen die gewoon bordjes omhoog hielden. De politie kwam aan
en schoot direct. Een moeder viel direct op de grond  en was ter plekke dood. Dit was op een
klaarlichte dag in het centrum van de hoofdstad. Dat soort dingen kunnen dus plaats
vinden, en mensen doen dus niets meer.

Sterfgevallen worden meestal via Twitter
en Facebook bekendgemaakt en op een gegeven moment iedereen ervan. Toen moest
er dan maar een reactie op komen. De staatstelevisie zegt dan: ‘Zij viel dood
neer maar het is nog niet duidelijk wie het gedaan heeft en er wordt bericht
dan de Moslimbroeders in de buurt waren.’ De insinuatie wordt gewekt dat de
Moslimbroederschap iets mee te maken zouden kunnen hebben. En vervolgens gaat
de staat ermee aan de haal”, aldus Wanrooij.

“De mensen die erbij waren en die moeder
hebben geholpen terwijl ze daar lag dood te bloeden, die zijn allemaal
aangeklaagd. Er wordt dus aan de berichtgeving een draai gegeven en dat is
onmogelijk om aan te vechten.”



Nederlandse freelance journalist Dirk Wanrooij in Bethlehem. 27 mei 2015. Bron: PalFest, Flickr.

Over de media in Egypte zeggen critici in
de internationale pers dat de nieuwe antiterrorismewet kranten belemmert om hun
werk onafhankelijk te doen.  “Alle media
stellen zich achter dit soort wetten op”, reageert de journalist. “Heel af en toe
hoor je misschien een poging tot kritiek, maar dat is allemaal heel voorzichtig
en mondjesmaat.”

 Staatspropaganda 

“Onder Moebarak en Morsi kon je toch wel
enige diversiteit in media zien. Bijvoorbeeld, in kranten las je verschillende
invalshoeken. En bij de televisie, daar was ook nog wat verschil aan te
brengen. Nu is de media sterk aan banden gelegd.”

Volgens Wanrooij hangt dit nauw samen
de staatspropaganda: “Je kunt je niet voorstellen de mate van propaganda die de
afgelopen twee jaar over het Egyptische volk is uitgestort.”

De propaganda komt voort uit de sterke
notie van de politieke elite dat het land in een periode van crisis terecht is
gekomen. Een periode waarin eenheid getoond moet worden en waar je dus ook niet
iets tegen het regime kan zeggen of verdeeldheid gaat zaaien, legt Wanrooij
uit.

 Corrupt

“Er is een hang naar vrijheid en naar
verandering, maar het is moeilijk om een beweging voor meer democratie te zien.
Waar iedereen hier mee worstelt is met wat er is overgebleven van de jaren van
revolutie 2011 tot 2013 en de gevolgen daarvan. De periode van Morsi wordt hier
op één lijn gezet met een poging tot democratie. Die periode heeft [voor de
democratie
] niet gewerkt (daar is een grote meerderheid het wel erover
eens), en dus wordt het ook een beetje gezien dat democratie niet gewerkt
heeft.”

“Men ziet dat het leger corrupt is maar
vraagt zich tegelijkertijd ook af, wat anders? “Er is ook een internationale
context, en die is belangrijk. Libië is naar de klote, Syrië is weg. In Jemen
woedt oorlog. Als je nu tegen de staat bent, voor wie ben je dan?

Voor nu is
er niemand die een alternatief sentiment kan verwoorden en het machtsvacuüm kan
vullen als de staat zou wegvallen. Dan moeten het gewapende oppositie zijn waar
bijna niemand op staat te wachten. Men denkt daarom dit het minste is van alle
kwaden.”

Wanrooij, Dirk (2015) Oproer. Een kroniek van de Egyptische Revolutie. Amsterdam: De Bezige Bij

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!