Na jaren waarin de Turkse snelweg voor jihadisten richting Syrië
slechts met cosmetische ingrepen werd tegengegaan klonken er de
laatste weken geluiden dat de regerende Partij voor Gerechtigheid en
Ontwikkeling (AKP) haar opstelling ten aanzien van de Islamitische
Staat (IS) rigoureus aan ging passen. Daarmee ontstond de vraag wat
er nodig was voor een onmiddellijke actie van Turkije tegen de
IS-jihadisten.

Dat was niet de vernietigende aanslag in de nabij de Syrische grens
gelegen stad Suruc eerder deze week, waarbij meer dan dertig doden en
honderd gewonden vielen. In plaats daarvan kwam die onmiddellijke
reactie er pas toen gisteren bij een grensincident een Turkse
militair om het leven kwam. Zo te zien is het leven van één soldaat
meer waard dan dat van linkse activisten die zich in wilden zetten
voor het herstel van de verwoeste Syrische stad Kobani op een
steenworp afstand van Suruc.

Over de gevolgen van het grensincident gisteren doen de
internationale media uitgebreid bericht. Niet alleen over de
beschietingen vanaf de grond en uit de lucht, maar ook over de
politieacties in wijken van Turkse steden waar de bevolking al lang
weet dat IS er actief is, maar waar de autoriteiten het
desalniettemin al die tijd overbodig vonden om iets te ondernemen.
Was dat wel op tijd gebeurd dan was het IS-gezwel niet zo ver
doorgerot in Turkije.

En dat allemaal omdat premier Davutoglu blind was voor de dreiging
van het jihadisme en dacht dat te kunnen gebruiken om zijn droom over
een persoonlijk gebed in de grote moskee van Damascus werkelijkheid
te laten worden. Dezelfde Davutoglu die IS regelmatig met het regime
van al-Assad associeerde. Dat zal hij voortaan wel uit zijn hoofd
laten.

Zal Davutoglu daarmee ook erkennen jarenlang een catastrofaal beleid
te hebben gevoerd? Hoogst onwaarschijnlijk, daar is het bord dat de
man voor zijn kop heeft veel te dik voor. Voor internationale
waarnemers is deze afgang echter overduidelijk. Sterker nog, dat is
het al tijden.

De geschiedenis lijkt zich te herhalen. In de jaren zeventig en
tachtig steunden de VS jihadisten in Afghanistan tegen de Sovjet
Unie. De gevolgen zijn bekend: die jihadisten keerden zich
uiteindelijk tegen de Amerikanen, met de 9/11 aanslagen als
dramatisch hoogtepunt.

Turkije loopt nu grote kans om iets soortgelijks te ervaren. Want
reken erop dat IS de beleidsaanpassing van de AKP niet over haar kant
zal laten gaan. Wanneer eerder was ingegrepen was het misschien
mogelijk geweest om de Turkse IS-tak bij de wortel uit te roeien,
maar nu is het daar veel te laat voor. Zelfs als er maar een
IS-jihadist op vrije voeten blijft is de mogelijkheid van een nieuwe
aanslag in Turkije uiterst realistisch.

Een nieuwe aanslag zou zich bovendien wel eens niet kunnen beperken
tot Koerdische doelen, zoals in Suruc, of in Diyarbakir tijdens de
openbare partijbijeenkomst in juni van de pro-Koerdische
Democratische Volkspartij (HDP). In plaats kan een aanslag voortaan
gericht op de meest uiteenlopende doelen in Turkije.

Talloze scenario’s zijn denkbaar. Zoals aanslagen op winkelcentra,
of badplaatsen, waardoor westerse toeristen voor een andere
vakantiebestemming kiezen en de reeds onder druk staande Turkse
economie een volgend gevoelige slag krijgt toebedeeld.

Het moet me van het hart dat ik de nabij toekomst van Turkije somber
inzie. Een economie die klap na klap krijgt en een politieke crisis
omdat er geen nieuwe regering gevormd kan worden. En daar komt nu dan
nog eens de dreiging van een aanslagengolf bovenop. Niet zo vreemd
dat de lira wederom waarde verloor ten opzichte van de dollar. De
lira begint nu inderdaad richting de 2.77 te gaan die de Turkse
Centrale Bank eerder voor het eind van het jaar voorspelde. Kennelijk
had men daar een vooruitziende blik.

 Peter Edel

Peter Edel is auteur van ‘De diepte van de Bosporus’, een politieke biografie van Turkije