Velen waren
verrast toen Brussels schepen Marion Lemesre (MR) op 15 juli de terrassen
inhuldigde. Zelfs voor enkele horeca-uitbaters ging het ineens snel. Volgens
één van hen waren de parasols en het meubilair amper twee dagen voordien
geleverd. Het plein voor de Sint-Katelijnekerk, in het centrum van Brussel,
veranderde ogenblikkelijk van gedaante. Aan de rechterkant werden de poten van
drie parasols in het plein gebetonneerd. Aan de linkerkant werden al meteen
vijf parasols geplaatst; daar kunnen er nog twee bijkomen. Om de terrassen te
kunnen bedienen, heeft de stad aan de linkerkant ook twee zitbanken weggehaald.
Op het hele plein verwijdert ze vier zitbanken.

De commerciële
horeca was het plein al lang aan het inpalmen. Maar de grens schuift nu met een ruk op. Een flink deel van het plein is door
consumptie ingenomen. Brusselnieuws citeerde schepen Marion Lemesre, die vindt
dat het plein voor de kerk ‘tot nu toe een soort niemandsland was, waar mensen
rondhangen om overdag alcohol te consumeren. Daar moet nu een einde aan komen.’
Dat valt bijzonder slecht bij een diverse groep gebruikers van het plein. Ze
hebben zich verenigd in Free54, Free Cinq-Quat, een woordspeling op de
Franse naam van het plein Sainte-Catherine. ‘Het plein is verkocht,’ staat in
een verklaring van Free54, ‘wie betaalt mag gebruiken’. De groep is ervan
overtuigd dat wie niet verbruikt, moet opkrassen. Volgens Free54 wordt aan
Sint-Katelijne de publieke ruimte geprivatiseerd, en ‘het stadsbestuur maakt
deze privatisering niet alleen mogelijk, ze ondersteunt ze ook actief.’ 

Geen vergunningen
nodig 

Commerçanten en
stadsbestuur hebben nauw samengewerkt om de terrassen te installeren. Dat bevestigt
Marc Withofs, voorzitter van de handelaarsvereniging van de Vismet en het Sint-Katelijneplein.
De handelaars investeren in de parasols en het terrasmeubilair, dat volgens
Withofs zo’n 7500 euro per terras kost. Daarvan krijgen ze 25% bij wijze van subsidie
terugbetaald van de stad. De terrassen blijven staan tot 15 oktober, in april
mogen ze worden heropgebouwd. Omdat het demonteerbare terrassen zijn, moesten
er volgens Marc Withofs geen stedenbouwkundige vergunningen worden aangevraagd.
Alles is en vrac geregeld tussen de
commerçanten en de stad en door het schepencollege goedgekeurd. 

Dat het Sint-Katelijneplein
getransformeerd zou worden, was kennelijk al begin 2014 aangekondigd. Dat kan
je vandaag althans op de website van de stad lezen. Het project is onderdeel
van een plan om een ‘economische, culturele en toeristische pool’ te maken rond
de Grote Markt, de ‘Unesco-zone’, het Sint-Katelijneplein en de ‘Vismet’ –
toevallig ook het traject van de jaarlijkse kerstmarkt die een stroom van
bezoekers naar het stadscentrum brengt. 

Louter
commerciële visie

Het plan gaat uit
van de nieuwe politieke coalitie (van MR-PS-OpenVld-SP.a) die na de
gemeenteraadsverkiezingen van 2013 is gevormd en onder leiding van burgemeester
Yvan Mayeur (PS) het bestuur over de stad heeft overgenomen. Deze coalitie
grijpt radicaal in in het hart van Brussel, dat is de Brusselse Vijfhoek of de zone
binnen de kleine ring. Van de centrale laan wordt een verkeersvrije
voetgangerszone gemaakt en het verkeer wordt in een zogenaamde bestemmingslus
rond deze zone geleid. De bestemmingslus ontlast de binnenstad niet van
autoverkeer, maar verlegt het autoverkeer over wat de Brusselse stadscomités nu
een ‘miniring’ noemen. Voor deze lus en de voetgangerszone loopt er sinds eind
juni een proefperiode, die acht maanden duurt. Nabij deze lus zullen vier
nieuwe ondergrondse parkings worden gebouwd. 

Toen bekend
raakte dat één van deze parkings onder het Vossenplein in de Marollenwijk zou
komen, kwam meteen een protestbeweging op gang. In minder dan geen tijd
verzamelde ze meer dan 20.000 handtekeningen onder een petitie om de
Vossenpleinparking te counteren. De beweging haalde haar slag thuis. De stad
Brussel schrapte de Vossenpleinparking maar verschoof zijn locatie naar een
park naast een appartementsgebouw met sociale woningen. De protestbeweging is
intussen uitgegroeid tot het Platform-Pentagoon, een globale beweging die in de
eerste plaats de leefbaarheid van de Brusselse binnenstad voor bewoners en
gebruikers wil veiligstellen. 

Het stadsbestuur
maakt zijn visie op de stad niet publiek. Maar een visie heeft de coalitie wel.
Ze wordt zichtbaar via de ingrepen die nu bezig zijn. Dat de centrale lanen
autovrij zouden worden, werd sinds jaren gevraagd, onder andere tijdens de
PicNic-The-Street-acties. En de voetgangerszone zoals ze nu tijdelijk is
ingericht, brengt volgens de meeste gebruikers een aangename sfeer in het
centrum en ze willen de zone zo houden. 

Maar er worden
voor deze zone grootscheeps commerciële evenementen gepland. Op donderdag 23
juli beleefde het technofestival Tomorrowland zijn vooropening aan de trappen
van het Beursgebouw in de voetgangerszone. In september neemt een door RedBull
gesponsord evenement met extreme sporten (en de RedBull X-Fighters) de
voetgangerszone in. 

Het Beursgebouw
wordt omgevormd tot Belgian Beer Palace (of ‘Beer Temple’) en krijgt een louter
toeristisch-commerciële bestemming. Het valt te verwachten dat ook aan de
trappen van de Beurs, sinds jaar en dag een plaats om te zitten (!), mettertijd
enkel nog bezoekers van de Beer Temple getolereerd zullen worden. Daarbij komt,
van november tot januari, de kerstmarkt (Plaisir d’Hiver) die van jaar tot jaar
massiever wordt. 

De visie op de
stad die uit de accumulatie van al deze initiatieven naar voren komt, is een
louter economisch en commerciële visie. Het stadsbestuur vindt dat ze het leven
in de stad aanwakkert door voorrang te geven aan commerciële initiatieven, die
consumenten naar het centrum brengen. Bewoners en gebruikers komen op het
tweede plan. Deze commerciële visie is kortzichtig, ze mikt op opbrengsten op
korte termijn. Voor de stad is een visie op lange termijn nodig, die bedenkt
hoe mensen het best in de stad kunnen leven. Die visie gaat uit van de bewoners
en gebruikers en zet de mensen op het eerste plan.  

Free54 op het Sint-Katelijneplein: