Iran sloot op dinsdag 14 juli het belangrijke akkoord met de
landen van de P5+1-groep. Dat zijn Duitsland en de vijf permanente leden van de
VN-Veiligheidsraad: de VS, Rusland, China, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk.

Het nucleaire programma van Iran mag alleen voor vreedzame doeleinden
bestaan, stelt de P5+1-groep. Het akkoord plaatst het programma voor de
komende 25 jaar onder streng toezicht van het Internationale Atoomenergie
Agentschap (IAEA). In ruil daarvoor worden alle economische sancties tegen het land opgeheven. Via die sancties probeerden de VN, de VS en de EU Iran te beletten om verrijkt uranium te gebruiken voor de productie van nucleaire wapens. 

Israël

Op zondag 19 juni verzond Obama het akkoord naar het Amerikaanse Congres. De Amerikaanse president waarschuwde zijn vetorecht te gebruiken mocht het Congres het akkoord afwijzen. Israëlische premier Benjamin Netanyahu drong er bij Amerikaanse wetgevers op aan
om het akkoord af te wijzen, stellend dat dit akkoord alleen de “Iraanse terreurmachine
“ zal voeden. 

Tijdens zijn bezoek aan Israël zei Amerikaanse Minister van Defensie Ash
Carter: “Vrienden kunnen het met elkaar oneens zijn, maar we hebben een decennialange sterke samenwerking met Israël.” Carter heeft ook in Jordanië en
Saoedie-Arabië tekst en uitleg gegeven. Ook daar bestaat de argwaan over het
mogelijke vooruitzicht dat Iran een grotere invloed op de regio kan krijgen. Op zaterdag 18 juli zei Iraanse president Hassan Rouhani dat hij met dit akkoord verwacht dat de betrekkingen tussen Iran en de Golfstaten sterker zullen worden.

Tijdens zijn driedaagse bezoek aan Iran zei Duitse Minister van Economische Zaken Sigmar Gabriel dat
hij zal proberen Duitsland als mediator tussen Iran en Israël naar voren te schuiven. Duitsland zal er dan op aandringen dat de Iraanse regering het bestaansrecht van Israël erkent. Gekomen met een
economische delegatie onderstreepte Gabriel in Teheran de Europese
vastberadenheid om de handelsbetrekkingen met Iran na 12 jaar weer op te
pakken.

Ook Frankrijk kijkt nu uit naar een sterkere economische samenwerking met Iran in de toekomst. Voor volgende week staat een afspraak gepland met Franse Minister van Buitenlandse Zaken Laurent Fabius die het land komt bezoeken. 

In het Verenigd Koninkrijk ziet Cameron met dit akkoord een extra kans voor wereldmogendheden om Iran ook over andere zaken onder druk te zetten, zoals bij de steun aan het Assad-regime in Syrië. Tegen NBC News zei de Britse premier: “We moeten niet naïef doen over dit [Iraanse] regime”.

Uranium

Uit dit akkoord is het zogenaamde Joint Comprehensive Plan of
Action (JCPOA) voortgekomen dat 
voorschriften aan het beheer van de vijf kerninstallaties in het land
oplegt. Die kerninstallaties liggen bij de steden Arak, Fordo, Natanz, Isfahan
en Bushehr. De kerninstallaties hebben samen twintigduizend centrifuges die uranium zouden kunnen verwerken voor de productie van nucleaire wapens, bijvoorbeeld tien
atoombommen. Met het JCPOA is dit aantal
teruggevoerd naar 5060 centrifuges.

Het plan vermeldt ook dat de voorraad aan uranium met 98 procent verminderd moet
worden naar 300 kg voor de komende 15 jaar. Dit moet samengaan met het maximale
percentage aan verrijkt uranium, 3.67 procent. Bovendien is Natanz de enige
plek waar onderzoek voor de komende acht jaar uitgevoerd mag worden.
In Fordo mag voor de komende 15 jaar geen uranium verrijkt worden. 1044
centrifuges mogen alleen werken ten behoeve van medicijnproductie, landbouw, industrie
en onderzoek.

Het opgeslagen plutonium in de kerninstallatie bij Arak is een ingrediënt
voor een nucleaire bom. Aanvankelijk eisten de mogendheden de ontmanteling van
deze kerninstallatie. Nu is Iran akkoord gegaan met een herinrichting van de
reactor zodat deze niet langer wapenvriendelijk plutonium kan produceren en
minder als een bedreiging oogt, meldt het Witte Huis.

Het Witte huis vertrouwt erop dat het JCPOA Iran weerhoudt om in het geheim
een nucleair programma uit te bouwen, Iran zegt toegewijd te zijn aan de
“buitengewone en robuuste bewaking, verificatie, en inspectie”. 

Iran heeft ook ingestemd met het uitvoeren van het zogenaamde Additioneel
Protocol van het JCPOA, dat alle IAEA-inspecteurs de toegang verleent tot elke
kerninstallatie van het land. De inspecteurs mogen ook een verzoek indienen om
militaire terreinen te bezoeken, maar Iran mag het met dit verzoek oneens zijn en
dit aan een arbitragecommissie voorleggen zodat die het eindbesluit kan nemen.

De VS denkt dat het JCPOA belangrijke productie-onderdelen om een bom te bouwen van
Iran wegneemt. Iran heeft beloofd om niets bij te dragen aan de bouw van een
nucleaire bom – ook niet op het vlak van onderzoek.

VN

Mochten Iran, de P5+1-landen en de EU een dispuut niet kunnen oplossen, dan
wordt de VN-Veiligheidsraad ingeschakeld. Iran heeft ook ingestemd met de verlenging van het VN-wapenembargo met 
maximaal 5 jaar, tenzij het IAEA bevestigt dat Iran een vreedzaam nucleair
programma uitvoert. Een VN-importverbod op ballistische rakettechnologie blijft nog maximaal 8 jaar van kracht. 

De economische sancties die aan Iran jarenlang zijn opgelegd, zullen niet
opgeheven worden totdat het IAEA bevestigt dat Iran het JCPOA volledig heeft
opgevolgd. Zodra een punt van het plan niet wordt nageleefd worden de sancties
voor de komende tien jaar opnieuw geactiveerd, met een mogelijke verlenging van
een extra 5 jaar.

Multinationale mobiele
telefoonbedrijven, autofabrikanten en hotelbedrijven voorzien voordelen bij het
einde van de sancties. De Amerikaanse bank Merrill Lynch (BAML) ziet dat Turkije
en Verenigde Arabische Emiraten ook voordeel zien in de buitenlandse handel van
Iran die van 80 naar 200 miljard dollar kan stijgen in 2020. Met de import van
ijzer, staal, voedingswaren en consumptiegoederen wordt het ook beter, aldus
BAML.

Buitenlandse investeerders

Het ondertekenen van het akkoord is een startsein voor buitenlandse
investeerders om allerlei handels- en financieringsprojecten op te
zetten, of contact te maken met multinationale bedrijven in Iran. Het akkoord opent tevens de Iraanse aandelenmarkt, die goed is voor 100 miljard dollar. De Londense investeringsbank First Frontier Capital Ltd. zal voor de
komende maanden een fonds opzetten dat mogelijk in een jaar 100 miljoen euro in
het land kan investeren.

Het Russische aandelenbedrijf Renaissance
Capital voorspelt voor Iran een inkomstenstroom van 1 milard dollar in het
eerste jaar. Iran staat bekend als een land van middelhoge inkomens met 78 miljoen
inwoners.

De economie van Iran is ongeveer 400 miljard dollar waard, stelt Renaissance Capital vast. De  jarenlange sancties hebben die economie kreupel gemaakt, schrijft de BBC op zaterdag 18 juli. Zo mist Iran elke maand tussen de 4 en 8 miljard dollar aan opbrengsten van olie-export. Nu staat Iran staat op het punt om meer dan 100 miljard dollar aan bevroren kapitaal te ontvangen, teug olie op internationale markten te verkopen en het mondiale financiële systeem te gebruiken voor handel.