Dertien stellingen over het Dictaat van Brussel, Griekenland en de toekomst van Europa

Opinie -
donderdag 23 juli 2015 16:39

Tien dagen na het Dictaat van Brussel is het tijd om een voorlopige balans op te maken. Dat doet Peter Mertens in een longread die leest als een grondige update van het Griekenlandhoofdstuk uit het succesboek 'Hoe Durven Ze' dat DeWereldMorgen.be destijds in primeur publiceerde. Mertens vat de situatie in 13 stellingen samen, met een scherpe kritiek op de Duitse machtsgreep over de Eurozone die sinds 2011 werd voorbereid. Maar hij eindigt optimistisch:”De Griekse ervaring heeft miljoenen Europeanen aan het denken gezet, en dat is positief."

1. Het
Dictaat van Brussel zal als een boemerang in de Eurozone terugkeren



Yanis Varoufakis reikt Jeroen Dijsselbloem de hand (keeptalkinggreece.com)

Het Dictaat van Brussel van 12 juli,
waarbij de Griekse regering na 17 uur onderhandelingen ritueel aan
het kruis werd genageld, heeft niets opgelost. Behalve de
sociaaldemocraat Jeroen Dijsselbloem, Nederlands minister van
Financiën, en de bekeerde separatist Johan Van Overtveldt, Belgisch
minister van Financiën, is er in Europa niemand die daaraan
twijfelt.

Met de euro gaat het beter dan ooit”,
verklaarde Jeroen Dijsselbloem op 14 juli aan de nieuwszender NOS.1
Dijsselbloem is voorzitter van de Eurogroep, de ministers van
Financiën van de eurozone. Zijn uitspraak is surrealistisch, maar
hoogmoed komt voor de val, ook voor Nederlandse sociaaldemocraten.
Vroeg of laat zal het Dictaat van Brussel als een boemerang in het
gezicht slaan van hen die het ontworpen hebben.

Het Dictaat lost
niets op aan de structurele ongelijkheden die van bij het begin in de
Eurozone zijn ingebakken. Het lost niets op aan de ondraaglijke
schuldencrisis die hier uit voortvloeide. Het lost niets op aan de
structurele on-evenwichten in Europa en aan de interne bloedingen
waarmee het continent te kampen heeft. En tot slot, de uitzichtloze
situatie in Griekenland wordt er geen ene moer beter op. Het Dictaat
van Brussel heeft slechts een deken over de bosbrand gelegd. Het is
slechts een kwestie van tijd tot ook dit deken vlam vat.

Sommige kwatongen beweren dat de Duitse
minister van Financiën, Wolfgang Schäuble, het Dictaat van Brussel
met al zijn onmogelijke eisen heeft opgelegd om Griekenland
uiteindelijk toch uit de euro te kieperen. Bundeskanzlerin
Merkel probeert die geruchten de kop in te drukken. Wat er ook van
zij, feit is dat de crisis verre van opgelost is. Er zal meer nodig
zijn dan de 53,3 miljard van enkele weken geleden, meer ook dan de 86
miljard waarvan sprake is in het akkoord. Bovendien komt dat alles
bovenop de huidige Griekse schuldenberg van 350 miljard euro.

Alleen
een volslagen idioot gelooft dat de Grieken dergelijke bedragen ooit
zullen kunnen terugbetalen.

De Griekse begroting zou volgens het Dictaat gedurende enkele
decennia een primair overschot moeten laten zien van 3,5 procent. Dat
is een volstrekt onmogelijke doelstelling.

“Het is een mythe dat we de Grieken
helpen met financiële steun. Er is nauwelijks hulp. Het grootste
deel van de leningen die we zullen toestaan aan de Grieken moeten ze
meteen terugstorten aan dezelfde schuldeisers, om oude leningen af te
betalen”, reageert Paul De Grauwe. “Het akkoord zal het Griekse
probleem niet oplossen. We duwen het land zelfs verder de afgrond
in.”2

Door de koopkracht van de verarmde
bevolking nog verder te doen dalen en door de Griekse begroting nog
meer op slot te leggen, zal de economie dieper in de recessie zakken.

De Griekse begroting zou volgens het Dictaat gedurende enkele
decennia een primair overschot moeten laten zien van 3,5 procent. Dat
is een volstrekt onmogelijke doelstelling.

Daarnaast moet het land 50
miljard euro halen uit de verplichte verkoop van zowat alle nationale
rijkdommen die het land nog telt. Ook dat is niet te realiseren. In
2011 werd diezelfde verplichting door de Trojka al geformuleerd, maar
ondertussen leverde de garageverkoop van het Griekse tafelzilver
slechts 3,2 miljard euro op. Halen de Grieken de doelstellingen niet,
en dat is wat zal gebeuren, dan zullen de Europese tuchtmeesters met
afgestreken gezicht kunnen vertellen dat de Grieken alweer de strikte
begrotingsdiscipline niet halen, of niet willen volgen.

Zo zijn de zaken gegaan bij de eerste
bail-out
van 109 miljard euro die tegenover toen al drastische maatregelen
stond. Volgens de voorspellingen van de Trojka zou de Griekse
economie beperkt krimpen en daarna weer snel groeien. Iedereen kent
het resultaat.

De economie zakte in een nog diepere recessie, de
looptijden van de leningen moesten verlengd worden en er was een
tweede steunpakket nodig van 130 miljard euro. Negentig procent van
al dat geld maakte een U-turn rond de Akropolis om terug te vloeien
naar de leenheren uit kern-Europa.

De Griekse bevolking betaalde het
gelag met een diepe humanitaire crisis: 1,5 miljoen werklozen, 3
miljoen mensen die onder de armoedegrens leven, een derde van de
bevolking zonder sociale bescherming en zonder toegang tot een
ziekteverzekering. Maar de harde spaarpolitiek, dat zijn ook kinderen
die van honger flauwvallen in de klas, ouders die hun kinderen aan
een weeshuis afstaan omdat ze geen cent voor opvoeding meer hebben en
ziektes zoals tuberculose die uit een andere tijd terugkomen.

Het
Dictaat van Brussel legt nu meer van hetzelfde op, in de wonderlijke
hoop dat het recept ooit zal werken. “Waanzin is altijd hetzelfde
blijven doen en toch een ander resultaat verwachten
”, vertelde
Albert Einstein. Dat is precies wat het Europese establishment doet.

Nadat zal blijken dat de Grieken niet aan
de waanzinnige eisen kunnen beantwoorden, zal er een nieuw rondje van
crisisoverleg volgen, al dan niet met nog gortiger voorwaarden, tot
Griekenland uiteindelijk uit de euro wordt gekegeld. Of gedwongen
worden om ‘op eigen initiatief’ de euro te verlaten. Wanneer dat
gebeurt, en duidelijk wordt dat lidmaatschap van de euro omkeerbaar
is, zal de eurozone niets anders zijn dan een halfbakken muntunie,
zonder fiscale transfers of democratische structuren.

Een zone die
gedomineerd wordt door één staat, Duitsland, en één religie, het
ordo-liberalisme, dat is de Duitse versie van het neoliberalisme.

2. Dit
Europa kan een lidstaat verplichten haar eigen parlement te begraven

Athene staat onder curatele. De regering
moet groen licht krijgen van het IMF, de Europese Commissie en de
Europese Centrale Bank – samen vormen ze de Trojka – vooraleer ze
een wetsontwerp in het parlement mag indienen en nog voor ze het
middenveld raadpleegt. Zo staat het in de slotconclusies van het
Dictaat van Brussel.

De Griekse regering werd verplicht tegen
woensdag 15 juli een eerste serie dictaten goed te keuren en tegen
woensdag 22 juli een tweede serie.

Het parlement wordt, net zoals
tijdens de openlijke Trojka-regeringen, herleid tot een koloniale
instelling die resoluties moet doorvoeren die buiten Griekenland
opgesteld zijn. Dat gebeurt via fast-track-procedures
waar parlementsleden op nauwelijks een paar uur nieuwe wetten moeten
stemmen.



Zoé Konstantopoulou, Grieks parlementslid voor Syriza, is sinds januari 2015 voorzitster van het Griekse parlement. (WikiMedia Commons)

Tijdens de stemming op 15 juli hield de
Griekse parlementsvoorzitster Zoë Konstantopoulou een krachtig
pleidooi om te weerstaan aan de chantage: “Deze avond is een zwarte
dag voor de democratie in Griekenland en Europa. Maar het is ook een
zwarte dag voor het Griekse parlement, want door middel van een botte
chantage van de Europese Unie die zich in de eerste plaats aan de
regering en vervolgens aan alle afgevaardigden richt, wordt dit
parlement opgeroepen op nauwelijks 2 uur en 30 minuten, zonder
grondige discussie, de begrafenis van haar eigen functie goed te
keuren, net als het opgeven van de nationale soevereiniteit en de
verkoop van openbare rijkdom. Het lijdt geen twijfel dat als deze
chantage vanavond wordt goedgekeurd, niets een herhaling in de weg
staat. Niet alleen tegen ons, maar evenmin tegenover andere volkeren
en andere regeringen in Europa.
3

Het mocht niet baten. Onder druk van de buitenlandse leenheren keurde
het Griekse parlement de wetten goed.

“Zelfs ‘dictaat’ is een misplaatst
eufemisme, het werd een deurwaardersexploot”, schrijft Paul
Goossens.4

Stel dat de Belgische regering verplicht zou worden de Havens van
Antwerpen, Zeebrugge en Gent te verkopen. Gewoon, op de markt, aan de
meest biedende. En ook nog eens de luchthaven van Zaventem, de
Belgische spoorwegmaatschappij NMBS en de complete watervoorziening.
Stel dat aan België gezegd zou worden dat deze publieke braderij
verplicht 50 miljard moet opbrengen. En dat het geld van die
gedwongen uitverkoop moet gaan naar een fonds in Luxemburg. Zodat het
voor de helft kan gebruikt worden om buitenlandse leenheren terug te
betalen, en voor een kwart kan gebruikt worden om binnenlandse banken
te herkapitaliseren. Niet alleen de Antwerpse, Brugse en Gentse
dokwerkers, maar het hele land zou op zijn kop staan. Nochtans is het
dat wat het Dictaat van Brussel voor Griekenland bepaalt.




Ik had het in deze tijden van onbeschaamde
zelfbedieningspolitiek al over het feit hoe Sofina van Guy
Verhofstadt via Suez Environnement rechtstreeks betrokken is bij de
privatisering van het Griekse water in Thessaloniki. Dat is niet
alles.

Ook de Duitse minister van Financiën, hardliner
Wolfgang Schäuble is betrokken partij. In de oorspronkelijke tekst
van het Dictaat van Brussel wilde men dat de gelden van de Griekse
uitverkoop zouden worden beheerd door een fonds dat door Schäuble in
Luxemburg wordt gecontroleerd.

Uiteindelijk heeft Tsipras die eis uit
het Dictaat kunnen doen schrappen, maar het fonds dat de onteigening
van de publieke rijkdommen zal beheren (een nieuwe TAIPED), blijft
wel geheel onder de controle van de Trojka, onafgezien van de plaats
waar de hoofdzetel zich bevindt.

Economen spreken in zo’n geval van een
fire-sale:
een faillissementsverkoop. Het gedwongen karakter ervan maakt dat de
Griekse rijkdommen voor een prikje te koop zullen zijn, ver onder hun
marktwaarde. En dus cirkelen de aasgieren druk boven de Akropolis op
zoek naar de beste hapjes van een land in ontbinding.

Voor de havens
van Thessaloniki en Piraeus meldden zich al bedrijven uit Denemarken,
China en de Filipijnen. Elektriciteitsnetbeheerder ADMIE kan rekenen
op interesse uit België, Italië en China. Het Duitse Fraport staat
op het punt zich te ontfermen over veertien Griekse luchthavens,
vooral op toeristenbestemmingen.

Het Russische Gazprom ziet wel
wat in oliebedrijf ELPE. Verplicht verkopen wat interessant is voor
de buitenlandse kapitaalgroepen en liquideren wat in concurrentie is
met diezelfde buitenlandse kapitaalgroepen, dat heet koloniale
politiek.

Ook de Griekse eilanden worden verder
verkocht. Op de doodserieuze Duitse financiële site finanzen100.de
worden onder de titel “Diese elf griechischen Inseln können Sie
jetzt spottbillig kaufen”, niet minder dan 11 Griekse eilanden als
koopje aangeboden. Het eiland Nafsika wordt voor 6,9 miljoen euro
jouw privaatbezit. Het kleine Lihnari kan je al voor 3 miljoen euro
kopen. Voor Omfori moet je 50 miljoen euro neertellen.

Der
Spiegel
meldt dat miljardair
Warren Buffett zich een eiland in de Egeïsche zee gekocht heeft.
“Hij heeft een neus voor zaken. Het gaat om het eiland Agios
Thomas. De kostprijs zou 15 miljoen euro bedragen”, schrijft de
krant.5

3. Griekenland
is Oekraïne niet

Nauwelijks vier dagen na het dictaat van
Brussel, krijgt Berlijn een verrassend ‘crisisbezoek’ van de
minister van Financiën van de VS, Jack Lew. Het internetportaal
Deutsche Wirtschafts Nachrichten
schrijft: “Deze verrassende crisisinterventie van de Amerikanen zou
wel eens belangrijker kunnen zijn dan alle Europese
crisisbijeenkomsten samen.

De Amerikanen zijn gealarmeerd over de
ontwikkelingen in Europa. Ze zien duidelijk dat bij een Griekse crash
de toekomst van de Navo in Europa in gevaar komt. Het gaat niet meer
alleen om de Europese zuidflank. Het gaat erom dat extreem-rechtse
partijen, EU-tegenstanders en linkse protestpartijen de
machtsverhoudingen in Europa kunnen doen kantelen. Al die krachten
zijn anti-Amerikaans en anti-Navo.”6

De Verenigde Staten redeneren
geostrategisch. Griekenland ligt op het kruispunt van drie
continenten. Het is altijd een trouwe Navo-bondgenoot geweest. Dat is
uiterst belangrijk, nu de Navo en de Amerikaanse strategen veel
aandacht hebben voor noordelijk Afrika, het Midden-Oosten, Iran, de
Balkan, Oekraïne en de landen van Oost-Europa en Rusland.



(White House Press Office)

Washington
wil verhinderen dat Athene in de invloedssfeer van Moskou belandt.
Het is een publiek geheim dat Washington de beslissende stem heeft in
het Internationaal Monetair Fonds (IMF), één van de drie partners
van de Trojka. Washington gebruikt die invloed om de andere partners
van de Trojka tot enige inschikkelijkheid tegenover Athene te
dwingen. Niet om humanitaire redenen. Maar geostrategisch.

Vanuit diezelfde geostrategische redenering
kreeg Oekraïne onlangs een grote schuldkwijtschelding. Dat land is
tien keer zo corrupt, instabiel en oligarchisch als Griekenland en
het heeft bovendien een wel erg onwelriekende extreem-rechtse kant.
Toch kreeg Oekraïne van het IMF een kwijtschelding van oude leningen
van 13,5 en 18,5 miljard euro en een nieuwe lening van 36,1 miljard
euro.

Ditmaal geen haatberichten op de voorpagina’s van het Duitse
Bild
of de Nederlandse Telegraaf over
de ‘door en door corrupte en spilzieke’ Oekraïners. Want dat is
wat er over de Grieken letterlijk te lezen viel. Niet alleen in Bild
maar ook in het intellectuele blad Die
Zeit
dat op haar voorpagina
uithaalde naar ‘de prestatievijandelijke cultuur’ die in
Griekenland zou heersen.

Niets van dat alles over Oekraïne. Neen,
niemand leek de miljarden euro die aan Oekraïne werd kwijtgescholden
een punt te vinden, net zo min als de nieuwe 36 miljard. Ook al weet
iedereen dat de kans dat die lening ooit terugbetaald wordt, zo goed
als nihil is. Twee maten en twee gewichten.

Waarom?
It’s
the politics, stupid.

Het
gaat om politiek, niet om economie. Liever een extreem-rechts en
oligarchisch regime steunen dat ‘onze’ belangen verdedigt, dan
een deal te sluiten met een Europese lidstaat die ‘onze’ politiek
in vraag durf te stellen.

Wat het corrupte Oekraïne wel vermocht,
was dus niet weggelegd voor Griekenland. Ondanks de zware druk vanuit
Washington. De Amerikaanse minister Lew waarschuwde enkele weken
geleden nog dat een Griekse crash de wereldeconomie wel eens
honderden miljarden zou kunnen kosten. Obama heeft die zorg meermaals
telefonisch aan Merkel overgemaakt. Maar hij kreeg geen concrete
toezeggingen.

Deutsche
Wirtschafts Nachrichten

schrijft: “De Amerikanen weten dat het Grexit-probleem alleen met
een schuldverlichting kan opgelost worden. Washington heeft
geprobeerd nog voor de EU-top die boodschap over te brengen. Het IMF,
dat in handen van de Amerikanen is, deelde mee dat er veel meer geld
plus een schuldverlichting voor Griekenland nodig is. Vandaag meldt
het IMF zich opnieuw en gooit de schuldverlichting opnieuw op tafel.
De waarschuwing is nu in veel drastischer bewoordingen geformuleerd:
de schuldverlichting moet ‘veel verder en hoger reiken dan wat de
eurozone tot nog toe wil aanvaarden’
.”7

Het nieuwe rapport dat het IMF op 14 juli
uitbracht is dus politiek te lezen maar daarom niet minder
interessant.8

Uit het rapport blijkt dat de Griekse schuld onhoudbaar is. Vanaf de
eerste regel wordt dat klaar en duidelijk gesteld. Zonder ernstige
schuldverlichting is geen oplossing mogelijk. Dat is wat de Griekse
regering van bij het begin heeft gezegd.

Ten tweede blijk dat de
‘deal’ (lees: dictaat) de situatie enkel zal verergeren. Binnen twee
jaar zal de schuld dubbel zo groot zijn als de hele Griekse economie.
In deze context zijn nieuwe besparingen (eisen om pensioenen te
verlagen en de BTW te verhogen) onmogelijk en contraproductief, zo
kan men tussen de lijnen in het IMF-rapport lezen.

Uit het IMF-rapport blijkt dat de Griekse schuld onhoudbaar is. Vanaf de
eerste regel wordt dat klaar en duidelijk gesteld.

Ten derde lees je
ook dat de EU-cijfers over de Griekse schuld, de
surplus-doelstellingen op de begroting en de privatiseringen die in
het Dictaat van Brussel werden opgelegd, niet meer dan onrealistische
fantasieën zijn. Dat wil zeggen: het zijn geen economische maar
politieke doelstellingen.

Tot slot wijst het IMF er ook op dat de
beslissing van de Europese Centrale Bank om de Griekse banken droog
te zetten heel Europa massaal veel geld kost. De leiders van de
eurozone waren zondagochtend reeds, voor ze aan hun
marathononderhandeling begonnen, op de hoogte van het kritische
rapport. Ze hebben slechts de politieke dimensie van het rapport
gezien en niet de ernstige economische waarschuwingen.

Door het
rapport van het IMF naast zich neer te leggen, stuurt Berlijn ook een
signaal naar Washington: de Europese Unie staat onder Duitse leiding.

4. De
officiële Europese Unie is de voorwaardelijke Europese Unie
geworden

In de Ierse pubs doet een nieuwe
running-gag de ronde: “Wat is het verschil tussen de maffia en de
huidige Europese leiders? De maffia doet je een ‘
offer
you can’t refuse’. Maar de
leiders van de Europese Unie doen je een voorstel dat je niet kan
weigeren, maar ook niet kan aanvaarden, zonder jezelf te
vernietigen.

Voor alle duidelijkheid: het is niet zo
dat pas recent de Europese Unie een onherbergzame plek is geworden
voor progressieven. Eigenlijk is ze dat altijd geweest. Alleen is dat
nu, sinds de crisis, nog duidelijker geworden, en hebben sommigen dat
voor het eerst ontdekt. Al van in het prille begin is de Europese
Unie een in wezen liberaal project
”, schrijft docent Europese
studies Ferdi De Ville terecht in Knack.9 Dat klopt.

De Europese Unie werd opgezet door de grootste en
machtigste belangengroepen op het continent om beter de concurrentie
te kunnen aangaan met de Verenigde Staten en Japan.

Op de achtergrond
werd de eenmaking gesteund door machtige lobbygroepen zoals de
Europese Ronde Tafel van Industriëlen (ERT). Al telt die ronde tafel
amper 50 leden, die 50 vertegenwoordigen wel een zakencijfer van
duizend miljard euro met een tewerkstelling van 6,6 miljoen
werknemers.

De Europese Ronde Tafel dicteerde in de jaren 1980 het
project van de eenheidsmarkt 1992. Zij bepleitten de eenheidsmunt met
de strenge convergentiecriteria, de zogenoemde Maastrichtnormen.
Begin 2002 zetten zij de bakens uit voor de volgende fase: het
Economisch Bestuur, een streng gecentraliseerd gezag dat de hele
economische politiek zou sturen.

Toen in de kleedkamers de Europese Unie als
een concurrentieproject werd opgezet, volgde op de bühne
de ene ronkende verklaring over ‘het sociale Europa’ na de
andere. Zo zou de Europese Unie gestoeld zijn op drie eerbiedwaardige
uitgangspunten.

Een eerste was dat
het proces van Europese integratie consensueel zou zijn, op basis van
gelijkheid van de deelnemende partners.

Een tweede uitgangspunt was
dat de stappen naar een Europese integratie niet zouden kunnen worden
teruggedraaid.

Een derde, onuitgesproken, uitgangspunt was dat
Duitsland zich zou beperken, in ruil voor de enorme gift van een
herstart die de andere Europese landen hadden geschonken na de
verwoestende nazi-barbarij van Hitler-Duitsland. Het Dictaat van
Brussel heeft deze drie uitgangspunten van de Unie herleid tot van
nul en generlei waarde.

Een lidstaat kan en zal ten val worden gebracht, als ze
niet mee marcheert in de richting van het Duitse monetaristische
soberheidsbeleid.

De Griekse soevereiniteit bestaat niet
meer. “Pandjeshuis Europa neemt the
state formerly known as Greece
over
”, schreef Tine Peeters in De Morgen.10

Door de Griekse kiezers te bedreigen, door de Griekse banken
wekenlang te sluiten, door ‘mental
waterboarding’
en door het
pistool tegen de slaap van de Grieken te houden om een vernederend
dictaat op te leggen, is elke notie van gelijkheid onmogelijk
geworden.

Daarmee vertrappelt de Europese Unie haar eerste
uitgangspunt en ankert zich een nieuw begrip vast in de funderingen
van Europa: een lidstaat kan en zal ten val worden gebracht, als ze
niet mee marcheert in de richting van het Duitse monetaristische
soberheidsbeleid.

Ook het tweede uitgangspunt is gesneuveld.
De dreiging van Wolfgang Schäuble, op een bepaald moment ondersteund
door SPD-leider Sigmar Gabriel, om Griekenland uit de Eurozone te
kieperen, maakte een einde aan de onomkeerbaarheid van het Europese
lidmaatschap. Ook al werd die dreiging (nog) niet uitgevoerd, het
feit dat ze er was en als optie werd aanvaard, betekent dat vanaf
hier elke stap in de Europese Unie voorwaardelijk is.



Merkel en Hollande op de NAVO-top

Angela Merkel
en François Hollande mogen dan wel roepen dat een plan B onnodig
bleek, maar duidelijk werd dat elk land dat niet aan het
begrotingsgeloof beantwoordt toch maar best ook een plan B opstelt.
De officiële Europese Unie is de voorwaardelijke Europese Unie
geworden.

De Amerikaanse econoom Paul Krugman noemde het Dictaat van
Brussel “een grotesk verraad van alles waar het Europese project
geacht werd voor te staan.
” Krugman schrijft: “De economische
overwegingen zijn bijkomstig geworden. Maar wat we de voorbije weken
geleerd hebben, is dat het lidmaatschap van de eurozone inhoudt dat
de schuldeisers de economie kunnen vernietigen van wie uit de rij
stapt.
11

5. Sommige
krachten pleiten openlijk voor een splitsing tussen een kern-Europa
en een vazallen-Europa

Het Griekse voorbeeld maakt duidelijk dat
lidmaatschap van de euroclub lang niet meer volstaat, en dat het
mogelijk is een lidstaat uit haar eigen monetaire unie te kieperen.
Als eerste op de lijst staat Italië. Vorige week pakte het Duitse
financiële blad Handelsblatt
uit met een groot artikel onder de vette titel ‘Italien ist
Griechenland mal XXL’.12

Italië is Griekenland in het kwadraat.

Sinds het begin van de crisis
in 2008 is de industriële productie met een kwart teruggelopen. Het
inkomen per hoofd heeft het laagste peil sinds 1997 bereikt. De
werkloosheid is verdubbeld. De derde grootste economie van de
eurozone heeft nu al 14 opeenvolgende kwartalen geen groei. De
arbeidsproductiviteit ligt lager dan bij de invoering van de euro. In
mei 2015 maakte Italië 23 miljard nieuwe schuld. De totale
Italiaanse schuld bedraagt bijna 2.200 miljard euro: dat is 135
procent van het bnp.

Dat zijn geen schone cijfers, maar ze geven
tegelijkertijd het failliet van de Europese besparingspolitiek weer.
Niet alleen in Italië trouwens.

Ons land zag zijn staatsschuld
oplopen tot bijna 448 miljard euro, ofte 111 procent van het bnp.

De
Fransen staan voor 2.089 miljard euro in het krijt, wat neerkomt op
97,5 procent van het bbp. Dat is allemaal ver weg van de maximale
schuldengrens ter hoogte van 60 procent van het bnp, die in het
Begrotingsverdrag van 2013 nog eens werd vastgelegd (zie verder).

Toch ligt vooral Italië in het vizier. Dat
heeft uiteraard te maken met de 1.000 miljard euro die de Europese
Centrale Bank de afgelopen twee jaar heeft gebruikt om
staatsobligaties van Italië en Spanje op te kopen. Dat is een
gigantisch bedrag. Maar er is meer. Met name: de visie van Duits
minister van Financiën Wolfgang Schäuble op de toekomst van Europa.



Angela Merkel en Duits minister van Financiën Wolfgang Schauble. (Foto: Tobias Koch (OTRS / Wikimedia Commons)

Schäuble ontwikkelde midden de jaren 90 het concept van een
kern-Europa waarin een ‘sterk centrum’ rond Duitsland een kleine
geïntegreerde ‘kern’ van de EU opbouwt die de Europese Unie niet
alleen bijeenhoudt maar ook politiek bepaalt. In 1994 werkte hij een
masterplan uit onder de titel ‘Überlegungen
zur europäischen Politik’
.
Dat wil zeggen: ‘denkoefeningen over het Europees beleid’.13

Volgens Schaüble moeten Duitsland, Frankrijk, België, Luxemburg en
Nederland de ‘kern’ vormen van de Europese eenmaking, met de
Duits-Franse as als motor. Voor Schäuble zou de Euro de harde kern
van Europa moeten uitmaken.

Sommige krachten pleiten
openlijk voor de splitsing tussen een kern-Europa aan de ene kant, en
een vazallen-Europa aan de ander kant.

De gemeenschappelijke munt zou enkel
weggelegd worden door een kleine kern landen. Rond die kern kon dan
een bredere Europese Unie gebouwd worden. Griekenland behoort in de
visie van Schäuble niet tot het kern-Europa. Dat verklaart ook zijn
harde opstelling tijdens de crisis, en zijn openlijk pleidooi om het
land aan de Egeïsche zee uit de Euro te verbannen. Maar evenmin
Italië behoort in de visie van doktor Schäuble tot kern-Europa. En
dus ook niet tot de Eurozone. Dat maakt dat de derde grootste
economie van de Eurozone mogelijk een volgende prooi is voor de
hardliners uit Berlijn.

Sommige krachten pleiten
openlijk voor de splitsing tussen een kern-Europa aan de ene kant, en
een vazallen-Europa aan de ander kant. Hun visie ademt een Europa uit
op maat van de financiële machten in Frankfurt en van de Duitse
grootindustrie, aangevuld met landen die functies leveren in de
grensoverschrijdende industriële montageketting.

Het Dictaat van Brussel heeft ook voor Rome
en Madrid duidelijk gemaakt dat uiteindelijk Berlijn zal bepalen wie
tot het kern-Europa mag behoren en wie tot het vazallendeel zal
veroordeeld worden. Dat is ook een waarschuwing voor Parijs. Het
internetportaal German Foreign
Policy
laat een politiek
medewerkster van de Bondeskanselarij aan het woord die Frankrijk op
de vingers tikt omdat Parijs meer wil zijn dan “de Duitse
juniorpartner”.

Frankrijk moet “deze koers om zich nationaal te
profileren ten koste van zijn nauwste partner zo snel mogelijk weer
verlaten
”, aldus de medewerkster.14
Duitsland beslist, Frankrijk mag meehelpen. Met een democratisch en
solidair Europa heeft dit alles uiteraard niets te maken.

6. De
Euro spreekt Duits, al van bij het begin

“Men doet alsof men daar een Duits
imperatief gekregen heeft dat iedereen heeft moeten slikken, maar dat
is absoluut niet waar”, zegt minister van Financiën Johan Van
Overtveldt (N-VA) na het Dictaat van Brussel. Hij moet daarmee zowat
de enige politicus of waarnemer zijn die het ‘Duitse imperatief’
niet heeft gezien.



Het openlijke Duitse dictaat is inderdaad dé verandering in de Europese politiek, en dat onze minister van Financiën dat niet wil zien maakt hem ofwel blind, ofwel incompetent. (Foto: belgium.be)

Hij was erbij, tijdens al de vergaderingen van de
Europese ministers van Financiën, maar een Duitse machtsgreep zag
hij niet. Ceci
n’est pas une pipe
.
Toch wel, het is zelfs een
dikke pijp, stelt beurskrant De
Tijd
onder de titel “Europa is
van Duitsland”.

Bart Haeck (journalist De Tijd, nvdr), die moeilijk van linkse sympathieën
kan verdacht worden, maakt dat in klare bewoordingen duidelijk: “We
zijn gisterochtend collectief wakker geworden in een ander Europa. Al
zijn we ons daar misschien nog niet zo van bewust. Merkel speelt de
dominante positie die ze al jaren heeft op Europees vlak nu ook
formeel uit. De muntunie, maar ook de Europese Unie, is meer dan ooit
een Duitse unie geworden waarover Merkel de scepter zwaait.
15

Waar Van Overtveldt de Duitse
machtsovername koudweg ontkent, spreekt Bart Haeck over een ‘Duits
dictaat’: “Toch is net dat Duitse dictaat dé verandering van het
afgelopen weekend die bepalend wordt voor de komende jaren. Merkel is
uit de schaduw getreden waar haar voorgangers zich ophielden en neemt
helemaal alleen plaats achter het Europese stuur. De Duitse
dominantie is er altijd geweest, maar Berlijn wilde tot nog toe nooit
in de val trappen om die assertief uit te spelen.

Het openlijke
Duitse dictaat is inderdaad dé verandering in de Europese politiek,
en dat onze minister van Financiën dat niet wil zien maakt hem ofwel
blind, ofwel incompetent.

De Duitse machtsgreep over de Eurozone komt
niet uit de lucht vallen. Het is geen onverwachte staatsgreep maar
het resultaat van een jarenlange politiek. De radicalisering van de
Duitse economische politiek dateert van net na de val van de Muur.

De
radicalisering hangt nauw samen met de territoriale uitbreiding van
de economische basis van Duitsland door de Wiedervereinigung.
Onder meer de Fransen lieten de Duitse eenmaking toe, op voorwaarde
dat toenmalige kanselier Helmut Kohl zou instemmen met de invoering
van een Europese eenheidsmunt: de euro. Wat daar vaak niet wordt bij
verteld zijn de voorwaarden die Duitsland aan de euro oplegde.

Duitsland zou het spel bepalen: er moest een zogenaamde
‘onafhankelijke’ Europese Centrale Bank komen naar het voorbeeld
van de Bundesbank, de strijd tegen de inflatie zou een obsessie
moeten zijn en veel belangrijker dan de strijd tegen de werkloosheid,
en er mochten geen financiële transfers tussen sterke exportlanden
en zwakkere importlanden worden toegelaten.

De euro werd van bij
geboorte afgesteld op de sterkste munt, de Duitse mark. “De
Bundesbank heeft van de sterkste munt de echte referentiewaarde
gemaakt.
”, vertelde toen ook Karl Otto Pöhl, voormalig voorzitter
van de Bundesbank. “De euro spreekt Duits”, zou de Duitse
minister van Financiën, Theo Wagel nog voor het invoeren van de
eenheidsmunt, in 1998 verklaren. Hij zat er boenk op.

Ik heb dit allemaal geschreven in het boek
Hoe durven ze,
vier jaar geleden. Ik herhaal het hier alleen maar omdat sommigen
vandaag zo verbaasd lijken over de Duitse machtsgreep in de eurozone.
De Bundesbank is de papa van de eurozone en niemand moet verbaasd
zijn wanneer dezelfde financiële kringen uit Frankfurt meer dan tien
jaar later open en bloot hun koloniale visie op Europa tonen.

In
Duitsland creëren sociaaldemocraten en groenen een gigantische
lagelonensector. Zo boomt de
Duitse export.

Even terug naar de invoering van de euro,
in 2002.

Tot 2008 leek er geen vuiltje aan de lucht. Met de euro naar
het beeld en de gelijkenis van de Duitse mark leek alles goed te
gaan. Eén stabiele munt, geen wisselkoersrisico’s meer, één
grote binnenlandse markt, wat kan een sterke exportnatie zich meer
wensen? “Lage lonen!”, antwoordt uitgerekend de rood-groene
regering Schröder-Fischer. En ze voert de daad bij het woord.

In
Duitsland creëren sociaaldemocraten en groenen een gigantische
lagelonensector. Zo worden de Duitse producten goedkoper en boomt de
Duitse export, vooral binnen de Europese Unie.

Aan de zuidkant van
Europa gebeurt het omgekeerde. Portugal, Spanje, Griekenland kunnen
niet op tegen de veel sterkere en meer slagkrachtige ondernemingen uit
kern-Europa. Ze moeten meer invoeren dan uitvoeren en dus verdwijnt
het geld naar het buitenland.

Het wordt nogal eens vergeten, maar tussen
2002 en 2008 lopen de belangrijkste kapitaalstromen van Lissabon,
Madrid en Athene naar Frankfurt, Berlijn, Parijs, Amsterdam en
Brussel. Vroeger kon een land dat nadeel rechttrekken door een
devaluatie. Maar dat kon nu niet meer. En ook de begroting mocht niet
langer gebruikt worden om de economie te stimuleren, want die was
vastgezet met de convergentienormen van Maastricht.

De zuidelijke
landen zaten in een fuik. Geen nood, zo vertelde men in kern-Europa,
en de Duitse, Franse, Nederlandse en Belgische banken zetten de
sluizen open. De zuiderse landen konden bijna gratis lenen, om zo de
importproducten uit kern-Europa in te voeren. Tot de zeepbel barstte
en de crisis een feit was.

Er mochten geen solidariteitstransfers
komen, zo beval het Duitse monetarisme. En toen bleef er nog maar een
remedie over: de ijzeren hand. Duitsland hield vast aan de muntunie
als wapen om “orde op zaken te stellen”. “Indien Europa geen
orde op zaken stelt in haar begrotingen en haar concurrentiepositie
niet kan versterken, zal ze geen rol van betekenis meer spelen op
wereldniveau en stap voor stap moeten wijken
”, vertelde Angela
Merkel tijdens de eerste euro-crisis.

7. Het
Begrotingsverdrag is de ijzeren Duitse hand die de
soberheidspolitiek oplegt

De Europese Raad en de Europese Commissie
hebben geprofiteerd van de stofwolken die de crisis deed opwaaien om
te doen wat ze bij volle daglicht nooit hadden kunnen doen.

Ze
plaatsten in heel Europa het sociaal en economisch beleid onder
curatele van “experts”, rechtstreeks uit de grote financiële en
economische groepen. Ze eigenden zichzelf bevoegdheden toe die door
geen enkele democratische controle of beslissing gedekt zijn en die
ver ingrijpen in de soevereine beslissingsmacht van de nationale
staten.

Meer besparingsdiscipline, meer
begrotingsdiscipline, meer schulddiscipline, zo klonk het in
Duitsland na de bankencrisis en de euro-crisis.

Geen sprake van grote
investeringsprogramma’s, om net in tijden van crisis te investeren.
Geen sprake van deficit spending
of van een Keynesiaanse politiek om de motor opnieuw te doen
aanslaan. Neen, de logica van de eurozone moest verder worden
doorgetrokken en nog strenger worden gemaakt.



(Eoghan Olionnain/CC/IPS)

Bij het ontwerpen van
de eenheidsmunt had men die logica al vastgelegd in de
begrotingsnormen van het Verdrag van Maastricht (1992). Vijf jaar
later had men in het Stabiliteitspact (1997) aan die strikte normen
ook nog eens sancties toegevoegd. Dat precies Duitsland en Frankrijk
in 2003 de eerste twee landen waren die de normen overtraden, mocht
de pret niet bederven. Er werd geen Trojka, en geen Wolfgang Schäuble
op Berlijn of Parijs losgelaten. Men kneep een oogje dicht en ging
verder.

De Duitse les uit de bankencrisis en
eurocrisis was dat er een ijzeren hand nodig was. Een keurslijf waar
niemand nog zou kunnen uit ontsnappen. Na de eenheidsmunt moest de
Europese Unie ook een eenheidspolitiek krijgen en die moest zo goed
mogelijk verankerd worden in verdragen en pacten. Wat in normale
periodes veel tijd en moeite zou vragen kregen de patronale kringen
er nu gemakkelijk door. Onder leiding van Merkel, toen al, nam de
Europese Unie drie essentiële stappen.

Euro Plus Pact

Op vrijdag 25 maart 2011 wordt het Euro Plus Pact aangenomen, één
grote oorlogsverklaring aan de ‘arbeidskost’.

Is het monetair
beleid te strak en beschermt het de lidstaten niet tegen beroering op
de financiële markten? Dan moet al de rest maar flexibel gemaakt
worden, in het bijzonder de lonen. Als we de munt niet kunnen
devalueren, dan moeten we de lonen maar devalueren. Maar de lonen
behoren, net zoals de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid, tot de
bevoegdheid van de nationale staten.

Geen nood, het Euro Plus Pact
verplicht de Europese landen elk jaar een competitiviteitsplan voor
te leggen. Ieder land zal voortaan gemonitord worden aan de hand van
een aantal indicatoren om het concurrentievermogen tegenover de
buurlanden in het oog te houden. De vergelijking dient uiteraard om
de loonkosten tegen elkaar uit te spelen.

Een tweede stap volgt met het wettelijk
kader om sancties op te leggen. Op donderdag 23 juni 2011 worden daar
voor de eerste keer zes verordeningen goedgekeurd (later definitief
gestemd op 28 september 2011). Die verordeningen luisteren naar de
naam Six-Pack.

Onder de vlag van het bestrijden van ‘macro-economische
on-evenwichten’ kan de Europese Commissie voortaan ook optreden op
domeinen die niet tot haar bevoegdheden behoren.

De liberale en
conservatieve fracties verdedigen de teksten enthousiast. In Knack
vertelde John Crombez onlangs: “In het Europees parlement hebben
wij de six-pack afgewezen
.”16
Dat is echter niet zo.

Alle groene en sociaaldemocratische
afgevaardigden uit ons land stemmen in met minimum twee van de zes
teksten. Zij gaan akkoord met een concurrentieel scorebord en een
sanctionerende Commissie.

Dat zal twee jaar later ook duidelijk
blijken bij de derde stap. In maart 2013 wordt het Two-Pack
goedgekeurd, waarin geboden wordt dat de lidstaten ieder jaar hun
begrotingsplannen voor 15 oktober bij de Europese Commissie indienen.
De harde Duitse besparingsleer en de sanctiemechanismen worden nadien
in een allesomvattend soberheidsverdrag gegoten, het zogenaamde
Begrotingsverdrag
(VSCB).

Het Belgische parlement keurt in mei 2012 met de steun van de
sp.a en de PS dat strenge neoliberale begrotingsverdrag goed. Bij
Ecolo heerst de nodige schijnheiligheid: de ecologisten stemmen in
het federaal parlement als lid van de oppositie tegen, maar in het
Waals en het Brussels parlement als lid van de meerderheid voor.

De
verschillende regeringspartijen stemmen ermee in dat onze regering
blind alle regels van begrotings- en schulddiscipline zal naleven en
dat ook ons land zich zal onderwerpen aan de dictaten die de Europese
Commissie kan opleggen om zogenaamde ‘macro-economische
on-evenwichten’ recht te trekken.

Men kan zich afvragen wat voor
zin het heeft zich in het Europees parlement tegen vier van de zes
verordeningen van het Six-Pack te stemmen, als men nadien in de
Belgische parlementen ermee instemt om ons land toch te laten
gehoorzamen aan alle zes de verordeningen.

Terwijl de Europese Unie
steeds strakker onder het harde Duitse keurslijf komt te staan,
blijven sociaaldemocraten en groenen spreken over ‘stappen naar een
sociaal Europa’. Met het goedkeuren van het Begrotingsverdrag doen
ze precies het tegendeel.

8. Uit
het falen van de Duitse euro wordt als les getrokken: nog meer
Duitse Euro

Hoe kan dit lappendeken bijeengehouden
worden? Dat zal van economische én van politieke factoren afhangen.
Het kan twee kanten op. De uitweg aan de ene kant is meer
autoritarisme in een gecentraliseerd Europa waar de soevereiniteit
van de lidstaten wordt opgeofferd. De uitweg aan de andere kant is
een terugkeer naar het nationalisme. In die politieke strijd spelen
de Duitse interne tegenstellingen de belangrijkste rol
”, zo schreef
ik in 2011 in Hoe durven ze.

Dat is precies wat er zich afspeelt. Voor
Angela Merkel volstaat het harde Begrotingsverdrag uit 2013 niet. De
Kanzlerin
droomt er einde 2013 openlijk van dat er bindende instrumenten zouden
komen om landen die niet onder curatele van de Trojka te staan tot
begrotingsdiscipline te dwingen.

Landen zoals Griekenland, waar de
Trojka de macht heeft, moeten via memoranda verplicht verschillende
maatregelen nemen. Andere landen niet.

Merkel wil zogenaamde
competitiviteitscontracten invoeren, een bilateraal contract tussen
de afzonderlijke lidstaten en de Europese Commissie, waarin
structurele hervormingen worden vastgelegd in ruil voor financiële
tegemoetkomingen. Ieder land zijn eigen memorandum op maat, zeg maar.

De nakende Europese verkiezingen van mei 2014 maken dat het voorstel
er uiteindelijk niet komt. Maar, op 23 oktober 2013 keurt het
Europees parlement wel een Motie inzake het Europees Semester goed.
Daarin staat dat de Commissie snel werk moet maken van zo’n
competitiviteitsinstrument.

Christendemocraten, liberalen, maar ook
sociaaldemocraten en groenen stemmen de motie goed. Ze blijven
verknocht aan concurrentieel Europa. Alleen de fractie van Verenigd
Links (GUE/NGL) stemt tegen.




Midden de stofwolken van de crisis in
Griekenland, op 22 juni, presenteerden de voorzitters van de Europese
Unie en de instituties van de EU hun zogenaamde ‘5
presidents report’
.

Ook dat
rapport pleit voor ‘meer Europa’ en een verdere
soevereiniteitsoverdracht
naar Brussel. In de eerste fase (tot 2017) moeten alle
regels strikter worden nageleefd. Alles moet vooraf voorgelegd worden
aan de Europese Commissie en er staan sancties op als de adviezen
niet uitgevoerd worden.

Dat is dezelfde logica, en dezelfde politiek
als tegen Griekenland werd toegepast. Alleen werd ze in Griekenland
extremer en drastischer toegepast, en kon dat ook via de greep van de
Trojka.

In een tweede fase (vanaf 2017) willen de 5 voorzitters komen
tot de uitbouw van een soort Europese regering op federaal model.

In het rapport wordt voorgesteld dat elk
land van de eurozone een zogenaamde Autoriteit
voor de Competitiviteit
opricht.
Die Autoriteit wordt volgestouwd met technocraten en heet zodoende
een ‘onafhankelijke entiteit’ te zijn.

Op basis van aanbevelingen van ‘experten’ werden
verschillende CAO’s werden
opengebroken en vernietigd.

De opdracht: de
loonontwikkelingen vergelijken met die van de buurlanden en op die
basis ‘aanbevelingen’ uitbrengen. De niet-verkozen Autoriteiten
voor de Competitiviteit zouden op Europees niveau hun beleid
coördineren.

We mogen ons herinneren dat in Griekenland met
diezelfde logica, op basis van aanbevelingen van ‘experten’,
verschillende Collectieve Arbeidsovereenkomsten (CAO’s) werden
opengebroken en vernietigd.

De competitie tussen werknemers in de
verschillende lidstaten wordt op die manier geofficialiseerd. Alle
werknemers worden tegen elkaar uitgespeeld en het land dat het diepst
in de lonen snijdt, zal model staan.

De sociale partners van elk land
moeten de aanbevelingen van de Autoriteit dan gebruiken als leidraad
voor hun loononderhandelingen. Tot zover de vrije
loononderhandelingen.

Wanneer de sociale partners verplicht zouden
worden de ‘aanbevelingen’ te volgen gaat dat regelrecht in tegen
de conventies van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Landen
die ‘de beste voorbeelden’ in Europa niet volgen, moeten bestraft
worden met sancties die voorzien werden in het Six-Pack.

De euro is van bij de start gegoten in
Duits nikkel. Na de bankencrisis werd een versnelling hoger
geschakeld. Steeds op vraag van Merkel en de financiële kringen in
Duitsland. Behalve de fractie van Verenigd Links (GUE/NGL) hebben
alle grote Europese fracties die tendens in min of meerdere mate
gesteund. Ook de sociaaldemocraten en de groenen.

De les die ze zullen
trekken uit het Griekse verhaal: minder laksheid, meer controle, meer
discipline, meer sancties om het rigide besparingsbeleid overal op te
leggen. Dat is de tragedie van deze geschiedenis.

Op zondag 12 juli
heeft Merkel de touwtjes ook openlijk naar zich toegetrokken. Dat was
niet geheel onverwacht. De Duitse hardliners
zijn al jaren bezig om de onverbiddelijke logica – waarmee ze
Griekenland knock-out hebben geslagen – vast te leggen in een
keurslijf van pacten en verdragen.

Dat zal ook de les zijn die ze
trekken uit het Griekse verhaal. Minder laksheid, meer controle, meer
discipline, meer sancties om het rigide besparingsbeleid overal op te
leggen. Dat is de tragedie van deze geschiedenis. Uit het falen van
de Duitse euro trekken zij als lering: nog meer Duitse euro, en met
harde hand.

9. Breken
met de sociaaldemocratische lijn van Schultz, Moscovici, Gabriel,
Hollande en Dijsselbloem

In het parlementair debat van 2 juli,
slingerde een bevlogen Patrick Dewael volgende woorden naar de
sociaaldemocratische oppositie: “Er zijn twee soorten socialisten.
Enerzijds heb je de socialisten in de regeringen en in de Europese
Commissie. Zij nemen hun verantwoordelijkheid, zij werken mee aan
oplossingen. Anderzijds zijn er socialisten in de oppositie: zij
proberen de publieke opinie zo snel mogelijk te doen vergeten welke
verantwoordelijkheid zijzelf dragen. Vandaag verketteren ze de aanpak
van de EU, maar ik heb hen vorige legislatuur nooit enig voorbehoud
horen maken bij de aanpak van de Griekse crisis die premier Di Rupo
mee uitstippelde.

Dewael heeft een punt. Tijdens de
Nederlandse verkiezingen in 2012 lag op een bepaald moment de
zogenaamd ‘radicaal linkse’ SP van Emiel Roemer op kop in de
peilingen. Daarop volgde een taalkundige koerswijziging van de
Nederlandse sociaaldemocraten van Diederik Samson en Jeroen
Dijsselbloem, met radicale uitspraken tegen banken en speculanten die
Roemer moesten doen verbleken.

De strategie werkte. De Nederlandse
sociaaldemocraten hesen zich in de regering-Rutte II en deden
vervolgens hetzelfde als Rutte I en alle andere Europese regeringen.
Een hard en koud besparingsbeleid daalde verder neer boven de
Moerdijk. En Dijsselbloem, ja Dijsselbloem. In de meeste Europese
landen zijn ze er intussen van overtuigd dat hij lid is van de
liberale VVD.

Tijdens de
kiescampagne duwde Hollande zijn borst vooruit, maar ondertussen ligt
ook hij aan de voeten van Merkel.

In Frankrijk gebeurde hetzelfde met
François Hollande. Om de opgang van het Front de Gauchete dwarsbomen werd de retoriek
steeds linkser.

Hollande (later president) en Sapin (later minister
van Financiën) beloofden tijdens hun kiescampagne zelfs om het
Stabiliteitspactte
herzien. Dat was voordat ze aan de macht kwamen.

Eenmaal opnieuw
genesteld in het Elysée kwam daar uiteraard niets van in huis.
Integendeel, de banden met Duitsland werden aangehaald. Tijdens de
kiescampagne duwde Hollande zijn borst vooruit, maar ondertussen ligt
ook hij aan de voeten van Merkel.

Dezelfde retorische slimmigheid zag je in
Duitsland. “Voor een Europa van de mensen, niet van het geld”.
Dat was de slogan waarmee de SPD vorig jaar de Europese verkiezingen
mee introk. Dat draaide wel even anders uit toen de SPD in de grote
coalitie met de CDU van Angela Merkel kwam.

Partijvoorzitter Sigmar
Gabriel werd vice-kanselier en liet zich de afgelopen weken opmerken
als één van de Duitse hardliners.
Niet voor het Europa van de mensen. Des te meer voor het Europa van
het geld. De sociaaldemocratische vice-kanselier sloot zelfs een
Grexit niet uit.

Met Angela Merkel, Wolfgang Schäuble en
Sigmar Gabriel als Berlijnse Trojka heeft Europa geen toekomst
”,
oordeelt Sahra Wagenknecht, woordvoerster van Die Linke in de
Bundestag. “Schäuble en Gabriel willen een Duits Europa en geen
Europees Duitsland. De erfenis van Helmut Kohl wordt lichtzinnig
verspeeld, en de verhouding met Frankrijk en Italië is verslechterd.
Dat een SPD-voorzitter intussen als hardliner optreedt inzake
pensioenkortingen, btw-verhogingen en privatiseringen, en dat hij,
opgepookt door de nationalistische gevoelens, regelmatig Merkel langs
rechts inhaalt, dat alles is intriest.

Yascha Mounk, professor politieke
wetenschappen aan de universiteit van Harvard en sinds jaar en dag
overtuigd lid van de SPD kon het niet meer aanzien en schreef vorige
week woensdag, 15 juli, een open brief aan vice-kanselier Gabriel.
Die Zeit
publiceerde de brief. Mounk:

Het is de kortzichtige,
nationalistische politiek tegenover Griekenland, het verraad ten
aanzien van de droom van een verenigd Europa, die de onmiddellijke
aanleiding vormt voor mijn vervreemding ten aanzien van de SPD.

Wekenlang heeft de SPD op welwillende wijze deelgenomen aan
Duitslands zelfingenomen campagne tegen Griekenland. Jij hebt
besloten Wolfgang Schäuble te volgen, de conservatieve minister van
Financiën. Je hebt ervoor gekozen om Bild
te volgen, de grootste tabloid van Duitsland, gespecialiseerd in
goedkoop moraliseren. Net zoals hen, heb je de Grieken de les gespeld
en gepest door ze te vertellen dat ze hun eigen bloed konden
drinken.

“Dat een SPD-voorzitter intussen als hardliner optreedt inzake
pensioenkortingen, btw-verhogingen en privatiseringen is intriest”

De professor eindigt zijn brief met de
aankondiging van zijn ontslag: “In een artikel geschreven samen met
Martin Schulz, de voorzitter van het Europees Parlement en SPD’er,
schrijf je dat we de voorbije dagen een ‘historische test’
doorstaan hebben. Wat goedkoop. De waarheid is dat je bijgedragen
hebt aan de vernietiging van een gemeenschappelijk, democratisch en
solidair Europa. Want dit is wat het akkoord, dat door een grote
meerderheid van ‘onze’ parlementairen zal goedgekeurd worden in
de Bundestag, feitelijk is.

Na deze verschrikkelijke week van Duits
gemoraliseer en Griekse vernedering, is het idee van een sterker
wordende unie tussen Europese naties een reliek uit het verleden. De
SPD, bang gemaakt door de veronderstelde kracht van de
nationalistische sentimenten onder de bevolking, heeft zich wederom
aangesloten bij de grafdragers van een nobele, internationalistische
gedachte.

Leiders die bij de eerste tekenen van een crisis de
principes van de partij verraden, die vertegenwoordigen mij niet
langer. Daarom geef ik vandaag mijn lidmaatschap op.
17

En inderdaad, op vrijdag 17 juli keurde de
SPD het Dictaat van Brussel in de Bundestag met een overweldigende
meerderheid goed. 175 SPD’ers stemden ja, slechts vier stemden
tegen.

Ook de Duitse Grüne stemden voor het akkoord. 23 groenen
stemden voor, slechts twee tegen. Al waren er hier wel veel meer
onthoudingen.

Het is de tweede keer dat Duitse groenen en
sociaaldemocraten precies op beslissende momenten het Duitse Europa
mee ondersteunen. Een eerste keer met de roodgroene regering die via
de Hartz-hervormingen de loondumping in Duitsland organiseerde
(2001). En nu keuren ze samen met de Merkelianen een neokoloniaal
dictaat goed dat de machtsgreep van Duitsland over de eurozone
bestendigd en het Europa van de solidariteit de facto onmogelijk
maakt.

Duitsland, Frankrijk, Nederland, en Italië.
Overal zag je hetzelfde scenario. Radicale taal voor de verkiezingen,
om de opkomst van consequent links af te blokken. Eénmaal in de
regeringen werd dat dan een bezuinigingsbeleid zoals alle anderen, op
een paar punten en komma’s na.

Conform het harde Begrotingsverdrag
van 2013 dat men zelf mee goedkeurde (inclusief PS en sp.a). De
openlijke steun van Gabriel, Hollande en Dijsselbloem aan het Dictaat
van Brussel legt de dominante lijn van de Europese sociaaldemocratie
bloot.



Kathleen Van Brempt (spa.a)

Dat merk je ook aan de sociaaldemocratische excellenties die
een mandaat opnemen in de Europese instellingen. Ze lopen allemaal
braafjes in de Duitse pas. Martin Schultz (SPD) toonde zijn botheid
tegenover Griekenland als voorzitter van het Europees Parlement, en
Pierre Moscovici (PS) deed niet aan hardheid onder als commissaris
van de Commissie Juncker tijdens de zogenaamde ‘onderhandelingen’
met Griekenland.

Als de sp.a echt wil breken met deze politiek, dan
zal Kathleen Van Brempt haar ondervoorzitterschap van de
‘Progressieve
Alliantie van Socialisten en Democraten’ moeten opgeven, en dan zal
de sp.a ook moeten breken met de Europese fractie van
sociaaldemocraten die door de SPD van Gabriel en de PS van Hollande
gedomineerd wordt.

10. In
plaats van onderhandelingen voert deze EU een economische oorlog

Ik vrees dat de Duitse regering, met
inbegrip van haar sociaaldemocratische fractie, op één nacht alle
politiek kapitaal heeft vergokt dat Duitsland in meer dan een halve
eeuw had opgebouwd
”, zei de Duitse filosoof Jürgen Habermas vorige
week.18

Hij vervolgde: “Duitsland heeft zich schaamteloos als Europese
disciplinaire chef opgeworpen, en voor het eerst openlijk een claim
gemaakt op Duitse hegemonie in Europa
.” Habermas, van bij het begin
één van de grote pleitbezorgers van de Europese integratie, vergist
zich.

De Duitse machtsgreep over de Europese Unie is niet nieuw. Het
enige wat nieuw is, is dat ze tijdens het Dictaat van Brussel
schaamteloos gebeurde en dat precies die schaamteloosheid miljoenen
ogen op het continent heeft geopend.

Al op 30 januari 2015, de pasgeboren nieuwe
Griekse regering was amper een paar dagen oud, kreeg de nieuwe
minister van Financiën, Yanis Varoufakis, in zijn bureau bezoek van
de voorzitter van de Eurogroep, Jeroen Dijsselbloem. Daar kreeg hij
meteen het dilemma dat Dijsselbloem hem stelde in het gezicht
geslingerd: “Ofwel de politiek van het memorandum toepassen, ofwel
worden de banken gesloten.
19

Van bij het prille begin was het duidelijk dat de tuchtmeesters van
dit liberale Europa geen enkele marge zouden laten voor een andere
politiek. Dat de Griekse bevolking tijdens de verkiezingen een
massaal signaal tegen de onmenselijke besparingspolitiek van de
Trojka had gegeven, was van generlei waarde. “‘Verkiezingen
veranderen niets. Het enige wat telt, zijn de gemaakte afspraken’,
met die woorden werd ik in februari in Brussel door Schäuble
begroet
”, vertelt Yanis Varoufakis.20

Toen ik begin februari mijn eerste vergaderingen in Brussel
bijwoonde, was in de eurogroep al een sterke meerderheid ontstaan met
de Duitse minister van Financiën als middelpunt. Ze had een missie:
elk akkoord op basis van de punten van overeenkomst tussen onze
nieuwe regering en de rest van de eurozone blokkeren.

Ze zeiden zonder verpinken: “je hebt gelijk in
wat je zegt, maar we gaan je hoe dan ook verpletteren”.

Varoufakis: “Bij de zogenaamde
verdedigers van de Europese democratie heerste een compleet gebrek
aan enige democratische scrupules. Er waren zeer machtige mensen die
je in de ogen keken en zonder verpinken zegden: ‘Je hebt gelijk in
wat je zegt, maar we gaan je hoe dan ook verpletteren’. Je kon een
argument uiteen zetten waar je echt op gewerkt had, om ervoor te
zorgen dat het logisch en coherent was, maar daarna stuitte je enkel
op glazige blikken. Het was alsof je niet gesproken had. Wat jij zegt
staat totaal los van wat zij zeggen. Je had evengoed het Zweedse
nationale volkslied kunnen zingen, dan nog had je hetzelfde antwoord
gekregen.
21



Varoufakis, voormalig minister van Financiën in Griekenland

Voor de aanhangers van het
rampenkapitalisme was Griekenland al een laboratorium. De
belangrijkste economische oorlogsdaad moest dan nog komen. Het droog
zetten van de Griekse banken door de Europese Centrale Bank. Dat
drastische schokrecept komt rechtstreeks uit de schokdoctrine,
die Naomi Klein destijds zo treffend beschreef in haar gelijknamige
boek.

Het is de chantage van de ‘mort subite’, de onmiddellijke
dood. Geen liquiditeiten, het sluiten van de banken, het stilvallen
van de economie. Griekenland moest tot voorbeeld worden gemaakt.

Toch bleven de Griekse onderhandelaars
proberen, tegen beter weten in, om de andere Europese landen
rationeel en met economische argumenten te overtuigen. Als ware het
onderhandelingen op voet van gelijkheid en geen economische
oorlogsvoering van de economisch en financieel machtigste natie.

Zelfs op dat laatste dramatische weekend, toen het Dictaat van
Brussel werd opgelegd, bleven de Grieken aan de strategie van
overtuiging vasthouden, zonder enig drukkingsmiddel van een plan B.
Minister van Financiën Euclid Tsakalotos had zich goed
voorbereid. Hij had een hele set van argumenten opgesteld, en hij
verwachtte duidelijk uitgewerkte tegenargumenten. Maar in plaats
daarvan, vond hij slechts mensen aan de tafel die eindeloos wetgeving
en procedures aan het reciteren waren
”, vertelt Stathis Kouvekalis
van Syriza.22

De economische oorlog met Griekenland werd
ook mogelijk gemaakt, doordat het land geïsoleerd was. De Grieken
hadden na de verkiezingsoverwinning in januari op een minimale steun
gerekend van op zijn minst het Frankrijk van Hollande en het Italië
van Renzi. Maar al in februari kwamen Tsipras en Varoufakis van een
kale reis terug uit Parijs en Rome.

“Ons succes was hun grootste
nachtmerrie: wanneer wij erin zouden slagen een betere deal met
Griekenland te bereiken.”

Het was duidelijk dat de
sociaaldemocratische regeringen verkocht waren aan dit liberale
Europa en hun nek niet zouden uitsteken om samen met de Grieken een
andere politiek mogelijk te maken. Bij de strafste tegenstanders van
de Griekse politiek waren ook landen die met gelijkaardige problemen
kampen, zoals Italië, Spanje en Portugal.

Zij gunden de Grieken geen
enkele stap vooruit want dan zou hun eigen capitulatie duidelijker
worden.

Varoufakis: “Van bij het begin hebben die landen zeer
duidelijk gemaakt dat ze de meest energieke tegenstanders van onze
regering zijn. De reden was duidelijk: ons succes was hun grootste
nachtmerrie. Wanneer wij erin zouden slagen een betere deal met
Griekenland te bereiken, dan zou dat hen politiek hebben blootgesteld
en zouden ze aan hun eigen bevolking moeten uitleggen waarom zij niet
onderhandelden zoals wij.
23

11. In
de dagen na het referendum werd een volks OXI omgebogen tot een
opgelegde NAI

Op zondag 5 juli stemde de Griekse
bevolking in het referendum massaal neen tegen de eisen van de
Trojka. In de arbeidersdistricten haalde het ‘neen’ het met meer
dan 70 procent. In de rijkere wijken vond je tot 70 procent
ja-stemmers. Maar uiteindelijk won ‘neen’ in alle districten van
het land.

Vooral het resultaat bij de jeugd was erg opvallend. Meer
dan 85 procent van de jongeren tussen 18 en 24 stemden ‘neen’.
Het is een generatie die compleet opgeofferd werd door de
memorandum-politiek van de Trojka en de failliete politiek van zowel
Pasok als Nieuwe Democratie. Het referendum zette ook een proces van
radicalisering in gang, met een hoogtepunt in de vrijdagbetogingen

Net na het referendum lag de oppositie
uitgeteld op de grond. Zowel Pasok als Nieuwe Democratie hadden
gefaald. Meer nog dan tijdens de verkiezingen in januari 2015. Enkele
uren na de uitslag al nam de leider van Nieuwe Democratie, de
vroegere premier Antonis Samaras, ontslag. De redding kwam van…
Tsipras.

De Griekse premier nam het initiatief voor een ‘raad van
de politieke leiders’, onder leiding van de president van de
republiek, een openlijke aanhanger van het ja-kamp. Op die meeting
werd de dynamiek die doorheen het referendum was ontstaan opnieuw
beteugeld.

Besloten werd dat Griekenland koste wat het kost in de
eurozone zou blijven, en dat het referendum geen mandaat was om te
breken met de onderhandelingen maar enkel een mandaat om een betere
onderhandelingspositie te bekomen.

De regering-Tsipras, ondertussen de
facto
een regering van
‘nationale eenheid’ legde een nieuw onderhandelingsplan op tafel
waarin verschillende maatregelen stonden die bij het referendum waren
verworpen.

Het ‘neen’ uit het referendum was omgevormd tot een
‘ja’ in de onderhandelingen. En dus trokken de nieuwe minister
van Financiën Euclid Tsakalotos – zijn voorganger Yanis Varoufakis
had ondertussen ontslag genomen – en premier Alexis Tsipras
ongewapend naar de vergaderingen van de respectievelijke Eurogroep
(ministers van Financiën) en de Eurotop (de premiers). Het resultaat
is gekend.

Duitsland wist maar al te goed dat Griekenland ten alle
prijzen in de eurozone wilde blijven en de Grieken werden publiek aan
het kruis genageld met een vernederend dictaat, dat bovendien
verplicht door het Grieks parlement zou moeten goedgekeurd.

“We
stonden voor de keuze om ofwel geëxecuteerd te worden ofwel te
capituleren. Tsipras besloot dat capitulatie de beste strategie was”,
vertelt Yanis Varoufakis nadien.24

Volgens de Griekse grondwet heeft het
resultaat van een referendum dezelfde waarde als een wet die door het
parlement is aangenomen. Het resultaat kan niet ongedaan gemaakt
worden, behalve door een nieuw referendum.

In het referendum van 5
juli verwierp het Griekse volk een hele serie concrete maatregelen
die door de Trojka werd voorgesteld. Dat het Griekse parlement op
woensdag 15 juli verplicht werd om veel van die maatregelen toch aan
te nemen, is ongrondwettelijk. Maar het uitschakelen van de Griekse
rechtsstaat zal de herauten van een neoliberaal Europa worst wezen.

“In een democratie is er geen impasse. Het volk heeft gesproken.
Het heeft een groot neen uitgesproken aan de ultimatums, aan de
chantage, aan de intimidaties, aan de propaganda en aan de terreur.
Neen aan de memoranda”
, zo sprak de Griekse parlementsvoorzitster
Zoë Konstantopoulou op die bewuste woensdag 15 juli toen het
Dictaat van Brussel in het Griekse parlement ter stemming lag.

Wij
hebben het recht niet om met onze stem het neen van het volk te
veranderen in een ja. Wij hebben evenmin het recht om het neen te
interpreteren als een voorwaardelijk neen. Alle maatregelen in dit
zogenaamde akkoord zijn door de burgers in een overweldigende
meerderheid verworpen. Wij zijn gehouden hun stem te verdedigen want
onze macht ligt bij hen.
25

De toespraak van de parlementsvoorzitster
mocht niet baten. Ook de verklaring van de meerderheid van de leden
van de partijraad van Syriza, het centraal comité, om het Dictaat
van Brussel te verwerpen deed er niet meer toe.

Op nauwelijks tien dagen tijd een volks OXI (neen) omgebogen
in een opgelegde NAI (ja). 

Een grote meerderheid
in het Griekse parlement keurde het Dictaat goed, in een politieke
logica van ‘het minste kwaad’, en onder zware druk om eventuele
‘dissidenten’ uit hun functie te ontheffen. Dat gebeurde ook na
de stemming.

Gewezen minister van Energie, Panagiotis Lafazanis,
vertelt daar over: “De directe en brutale chantage die geleid wordt
door de meesters van het Europese neokolonialisme is niet voldoende
als excuus. Ik aanvaard deze éénrichtingsweg niet. Net zo min als
ik de dwaze sancties en de beschuldiging van ‘afvalligheid’
aanvaard tegenover zij die zich hiertegen verzetten. Het is
integendeel het Griekse parlement en de politieke partijen die het
‘protectoraat’ van Athene hebben aanvaard, het zijn zij die zich
ofwel als stille lammeren hebben opgesteld ofwel het nieuwe protocol
als ‘noodzakelijk kwaad’ hebben aanvaard, die verantwoordelijk
zijn.
26

Zo werd op nauwelijks tien dagen tijd een volks OXI (neen) omgebogen
in een opgelegde NAI (ja).

Ondertussen vervelt Syriza snel naar een
kracht die doorheen het Derde Memorandum het regime van een
schuldenkolonie zal verder zetten. Ook de zuivering in Syriza gaat
verder. Al tien ministers en plaatsvervangende ministers hebben de
voorbije dagen hun ambt neergelegd of werden ontslagen.

De zogenaamde
financiële hulp, die voor het overgrote deel onmiddellijk naar de
bankrekeningen van de buitenlandse leenheren zal terugkeren, zal
slechts in kleine brokjes komen. En bij elk brokje zal de Trojka meer
bloed van de Griekse bevolking vragen.

De vernedering van de
regering-Tsipras zal wellicht compleet zijn. De Trojka zal ze tot het
bittere einde voort zetten, door de regering te verplichten
maatregelen aan te nemen die geen enkele regering voordien heeft
genomen. Tot de regering-Syriza kan worden weggegooid, als een
uitgeperste citroen.

12. De
Euro produceert haar eigen doodgravers



Stathis Kouvelakis

Ze konden niet geloven dat de Europeanen
zouden reageren zoals ze hebben gereageerd
”, aldus Stathis
Kouvelakis van het Links Platform in Syriza.27
Tsipras en de leiding van Syriza hebben van bij de start een
consistente lijn aangehouden. Ze dachten dat door een ‘realistische’
benadering in de onderhandelingen te combineren met een zekere
retorische vastheid, ze toegevingen konden bereiken. Ze hebben zich
echter steeds meer in die lijn vastgezet, en toen ze beseften dat ze
in de val zaten, hadden ze geen alternatieve strategie.

Verder
zegt Kouvelakis: “Ik denk dat Tsipras eerlijk geloofde dat hij een
positieve uitkomst kon bereiken door een benadering die gericht was
op onderhandelingen en het tonen van goede wil. Dat is ook de reden
waarom hij voortdurend vertelde dat hij geen alternatief plan had.
Hij dacht dat hij een zekere vorm van beloning zou krijgen, door zich
op te stellen als ‘loyale Europeaan’, zonder enige ‘verborgen
agenda’.

“Links zit vol mensen
die welmenend zijn, maar die totaal onmachtig zijn op het domein van
echte politiek.”

De Griekse ervaring toont dat in deze
Europese Unie, bewaakt door de ijzeren hand van Merkel en de kilo’s
van verdragen en pacten waarin het soberheidsbeleid is ingeschreven,
geen enkele ruimte bestaat voor het ombuigen, of zelfs voorzichtig
bijsturen van de Duitse besparingsobsessie.

Ook ‘loyale Europeanen’
worden door Berlijn genadeloos kaltgesteltt,
van zodra ze de officiële politiek in vraag te stellen.

Ik denk
dat dit duidelijk maakt wat links vandaag is. Links zit vol mensen
die welmenend zijn, maar die totaal onmachtig zijn op het domein van
echte politiek. Tot het einde dachten zij dat ze iets van de Trojka
zouden bekomen. Ze dachten dat ze een zeker compromis zouden vinden
‘tussen partners’. Ze dachten dat ze gemeenschappelijke waarden
deelden zoals respect voor een democratisch mandaat, of de
mogelijkheid tot een rationele discussie gebaseerd op economische
argumenten
”, vertelt Kouvelakis nog.

Het bewijst dat deze Europese
Unie niet gebouwd is op de rationale waarden van de Franse
verlichting, maar net als elk kapitalistisch project op naakte
krachtsverhoudingen steunt.

Ondanks verschillende waarschuwingen,
faalde de regering-Syriza te erkennen dat de Europese Unie niet echt
wilde onderhandelen. De bedoeling van de Europese Unie was nooit tot
een onderhandeld akkoord te komen. Maar wel om Syriza, of op zijn
minst het programma van Syriza te vernietigen en daarmee ook de hoop
weg te nemen die bij de slachtoffers van de humanitaire catastrofe
was gerezen.

We hadden het optimisme en de naïviteit om te
geloven dat de onderhandelingen op een juist, een eerlijk en een
duurzaam akkoord zouden kunnen uitlopen. We hebben hun wil om te
vernietigen onderschat. Zonder plan B zaten we in de val
”, zegt ook
voormalig minister van Energie Panayotis Lafazanis.28

Ik heb de competentie van de Griekse
regering misschien overschat. Ze dacht na het referendum wonderlijk
genoeg dat ze betere voorwaarden kon afdwingen zonder een noodplan,
een plan B, op zak te hebben. Nu heeft ze nog duidelijk slechtere
voorwaarden. Dat is natuurlijk een schok
”, vertelde Paul Krugman.29

Volgens Yanis Varoufakis was er wel even sprake van een kleine groep
die een uitstap uit de euro zou voorbereiden, maar dat plan stuitte
op een onverbiddelijk ‘njet’ van premier Tsipras. Het plan werd
dus ook niet uitgewerkt. Eenvoudig zou dat ook niet gaan.

Het kan zijn dat een
Grexit op termijn leefbaar is, maar zeker is dat zulk plan goed moet
worden onderbouwd en uitgewerkt.

Bij het
uittreden van de euro en de devaluatie van een nieuwe drachme zou nog
steeds de schuldenkwestie open blijven. De regering-Syriza heeft
altijd gesteld dat ze de terugbetalingen wenste te doen, in ruil voor
een schuldverlichting. Zelfs dat werd hen niet gegund.

Het politieke
doel was de Griekse regering te kunnen doodknijpen. Het is dus zeer
waarschijnlijk dat de Grieken ook geen schuldverlichting zouden
krijgen bij een conflictueuze uittrede uit de euro. Bovendien zouden
de schulden dan in de duurdere euro gelabeld worden en niet in de
nieuwe gedevalueerde munt.

Bij het niet betalen van de schulden zou
wellicht een internationale boycot volgen. Energie en voedsel zouden
waarschijnlijk de bon op moeten doorheen een rantsoenering. In de
hoop om de economie later los te krijgen door de voordelen van een
devaluatie (export, nieuwe investeringen). Het kan zijn dat een
Grexit op termijn leefbaar is, maar zeker is dat zulk plan goed moet
worden onderbouwd en uitgewerkt.

De meerderheid van de Griekse bevolking
wou geen exit uit de euro. In tegenstelling tot Yanis Varoufakis was
dat voor Alexis Tsipras de rode lijn waar hij niet over wou. De stap
naar of zelfs de dreiging met een Grexit waren voor Tsipras taboe.
Daar stopte het pokeren.

De kiesbeloftes, het neen van het
referendum, een pak geloofwaardigheid, het werd allemaal opgeofferd
om Griekenland in de eurogroep te houden. Omdat Tsipras de monetaire
bom niet op scherp wou zetten, werd hij chanteerbaar. Een vogel voor
de Duitse kat
”, schrijft Paul Goossens.30

Goossens heeft gelijk. Alleen: ‘de publieke opinie’ is geen inert
gegeven. Ook de publieke opinie kan van gedacht veranderen. Probleem
is dat de regering-Syriza van bij de start de poort dicht heeft
gehouden om de publieke opinie voor te bereiden op een mogelijke
uittrede uit de ijzeren euro.

Tijdens de referendum-campagne zag je
de lijnen echter wel bewegen. Dag na dag vertelden de grote media,
in handen van de oligarchen, dat een neen-stem onvermijdelijk een
Grexit-stem zou zijn. Ondanks die chantage stemden de Grieken massaal
neen, ergens wetende dat dit tot een uittrede van Griekenland uit de
eurozone zou kunnen leiden.

Als je Tsipras en zijn partijgenoten
iets kwalijk kunt nemen, is het dat zij te eurofiel waren
”,
schrijft Koen Haegens in De Groene Amsterdammer.31
Tot het einde toe bleven zij geloven in Europa. Zodanig, dat ze de
afgelopen maanden steevast weigerden zich op een Grexit-scenario voor
te bereiden. Met als gevolg dat toen het de afgelopen weken zo ver
dreigde te komen, ze Merkel op hun knieën moesten smeken om te mogen
blijven. Ten koste van alles.

Zo naïef zal geen regering die het
predicaat ‘links’ waardig is in de toekomst nog zijn. Het is eens
en voor altijd duidelijk dat wie een andere, socialere politiek wil
in de euro niets te zoeken heeft. In één weekeinde zijn over het
hele continent milde critici van de eenheidsmunt bekeerd tot
geharnaste tegenstanders. De euro produceert haar eigen doodgravers.

De concurrentie en de winstjacht op een
vrije markt zijn de basis van de Europese Unie. Ze staan in de
basisteksten van de Unie gebeiteld. Ze woekeren en woekeren en
verstikken alles
”, schreef ik in 2011 in Hoe
durven ze
. “We moeten de
concurrentieconstructie niet opnieuw inkleden of de on-evenwichten
een nieuw verflaagje geven. We hebben een andere basis nodig, andere
fundamenten. Samenwerking en solidariteit moeten in de plaats komen
van concurrentie en on-evenwichten. Dat veronderstelt een heel ander
Europa.

Die woorden lijken mij vandaag meer dan ooit actueel.

De
Griekse ervaring leert dat er binnen deze Europese Unie geen plaats
is voor een beleid dat gestoeld is op samenwerking, solidariteit,
evenwichtige investeringen, en regionale ontwikkeling.

Het is
onmogelijk om de Europese Verdragen te veranderen zeggen de Junckers
en de Schäubles van deze wereld. Maar wanneer het hen uitkomt zijn
ze de eersten om ‘de regels’ te veranderen. Dat was zo met de
overtredingen in van Duitsland en Frankrijk tegenover de
Maastricht-normen, dat was zo met de bankencrisis, en dat is vandaag
zo met de dreiging om Griekenland uit Europa-land te gooien, terwijl
dat in geen enkel verdrag voorzien is.

We moeten van deze crisis
gebruik maken om de bestaande verdragen op de schop te nemen. Het
moet mogelijk worden om financiële solidariteitstransfers toe te
staan, om publieke monopolies uit te bouwen, om politiek tussen te
komen met de Europese Centrale Bank, en om de begroting zonder de
muilkorf van bezuinigingsnormen te gebruiken voor de noodzakelijke
industriële, sociale en ecologische investeringen.

Als Europa wil
overleven, dan zullen de fundamenten moeten veranderen. Het
alternatief is dat de hele Unie uit elkaar spat, en dat de
nationalistische spanningen van het begin van de 20ste
eeuw opnieuw hun intrede zullen maken in deze prille 21ste
eeuw.

13. De
Griekse ervaring heeft miljoenen Europeanen aan het denken gezet

We moeten Tsipras en de zijnen dankbaar
zijn dat ze barsten hebben geslagen in het betonnen pantser van het
Brusselse conformisme. Ze hebben miljoenen Europeanen aan het denken
gezet, tot in het dorpscafé
”, schrijft Geert Van Istendael op MO*
online.32

Van Istendael heeft gelijk. De volkeren in
Europa zijn een ervaring rijker en wat je ook van Syriza mag vinden,
het is dankzij een zekere confrontatie tussen de Griekse regering en
de Duitse tuchtmeesters van de Unie dat overal de ogen open gaan.

In
het beursblad Trends
noteert redacteur Jozef Vangelder: “Volgens de een is hij een groot
strateeg, volgens de ander een klungelende narcist. Maar één ding
moet je Alexis Tsipras nageven: hij heeft een halfjaar lang een
wereldleider als de Duitse bondskanselier Angela Merkel aan het
lijntje weten te houden en met haar alle andere Europese tenoren.
Niet slecht voor de premier van een economisch pluimgewicht. Het
aandeel van Griekenland in het bruto binnenlands product van de
eurozone was vorig jaar 1,8 procent.
33

Uiteindelijk werd pluimgewicht Tsipras knock-out geslagen door het
Duitse zwaargewicht en haar bondgenoten. Feit blijft dat sinds het
invoeren van de euro in 2002 geen enkele regering de handschoen
durfde op te nemen tegen het monetaristisch soberheidsbeleid dat door
Frankfurt in alle wetten en verdragen van de Europese Unie werd
gegoten.

Om allerlei redenen kon de regering-Syriza
niet verder springen dan haar stok lang was. Het pluimgewicht van
enigszins naïeve humanisten kon onmogelijk boven haar gewichtsklasse
boksen. Het is niet omdat ze de duimen heeft moeten leggen tegen
onmenselijke chantage dat men kan doen alsof de Griekse regering niet
gevochten heeft.

In 2011 had ik het over het dictatoriaal karakter
van deze Europese Unie, en de noodzaak om Europa helemaal te
herdenken. Maar dat was een boek. Door de ervaring van de botsing van
de Griekse regering met de Europese instellingen zijn er nu in heel
Europa miljoenen mensen die het karakter van deze Unie hebben
begrepen.

Je kan dat inzicht niet declareren aan de zijlijn. Er was
de ervaring nodig dat de verzoenende opstelling van de Griekse
regering tegenover deze Unie een doodlopende piste is. Dat is geen
detail. Het is een les voor de komende strijdbewegingen in Europa,
die ondertussen door heel veel mensen is begrepen.

Een volledige
generatie die is opgegroeid in het besef dat Europa een
politiek-economische garantie was op vrede, vooruitgang, samenwerking
en solidariteit, begint aan Europa te twijfelen
”, schrijft Yves
Desmet in De Morgen.34
Het beeld van Europa als uiteindelijke goedaardige en beschermende
reus ligt aan diggelen. Het Europa van vandaag is dat van de
schuldeisers, niet langer dat van de schuldenaars. Het is het Europa
van de top 1 procent, de elites en de banken, wier lobby-machines
zoveel sterker en zwaarder wegen dan die van de gewone Griek.

Aan de andere kant heeft men die les ook
begrepen. “Ik ben vooral ongerust over de risico’s van politieke
en ideologische besmetting. Het lijkt me dat sommige politici en
enkele intellectuelen in Europa bereid zijn alles in Europa in vraag
te stellen: de verdragen, maar ook de traditionele manier van denken
in Europa, de Europese constructie en onze waarden
”, zegt Europees
president Donald Tusk aan Le
Monde
.35

Rusland is niet het belangrijkste element van deze bedreiging.
Naar mijn mening is de atmosfeer in Europa vandaag erg gelijkaardig
aan die van 1968. Ik voel een gemoedstoestand die misschien niet
revolutionair is, maar wel ongeduldig. Maar wanneer ongeduld een
collectief sentiment wordt, dan kan het leiden tot een revolutie. De
massale jongerenwerkloosheid in Europa is wellicht de meest klare en
zichtbare reden.

De Griekse ervaring is geëindigd in een
tijdelijke nederlaag. Maar als de lessen uit het drama zich enten op
nieuwe strijdbewegingen in Europa, dan kunnen die enkel sterker
worden.

Bronnen:

1 NOS.nl, 14 juli 2015
2
Geciteerd in De Tijd, 16 juli 2015
3 CADTM, 20 juli 2015
4
De Standaard, 18 juli 2015
5
Der Spiegel Online, 18 juli 2015
6
Deutsche Wirtschafts Nachrichten, 15 juli 2015
7
Deutsche Wirtschafts Nachrichten, 15 juli 2015
8
IMF, 14 juli 2015
9
Knack.be, 20 juli 2015
10
De Morgen, 13 juli 2015
11
geciteerd in: De Tijd, 16 juli 2015
12
Handelsblatt, 17 juli 2015
13
Deutsche Wirtschafts Nachrichten, 21 juli 2015
14
German Foreign Policy, 23 juli 2013
15
De Tijd, 14 juli 2015
16
Knack.be, 16 juli 2015
17
Die Zeit Online, 15 juli 2015
18
The Guardian, 16 juli 2015
19
Le Journal des Redacteurs, 20 juli 2015
20
Die Zeit, 15 juli 2015
21
New Statesman, 7 juli 2015
22
Jacobin Magazine, 16 juli 2015
23
New Statesman, 7 juli 2015
24
RT, 18 juli 2015
25
CADTM, 20 juli 2015
26
News247, 18 juli 2015
27
Jacobin Magazine, 16 juli 2015
28
L’Humanité, 13 juli 2015
29
FAZ, 20 juli 2015
30
De Standaard, 18 juli 2015
31
De Groene, 13 juli 2015
32
MO, 20 juli 2015
33
Trends, 17 juli 2015
3
4 De Morgen, 16 juli 2015
35
Le Monde, 13 juli 2015



Content

take down
the paywall
steun ons nu!