Opinie - Lucas Van Milders

Life Goes On: Griekenland, Thomas Sankara en de ‘terugkeer’ van Europees kolonialisme

Het recente akkoord tussen Griekenland en de Trojka kondigt een terugkeer van het Europees kolonialisme aan. Een historische omkadering maakt duidelijk dat de gangbare perceptie van de Griekse crisis berust op een illusie en dat het hier eerder gaat over een interne verderzetting van de relaties tussen Europa en de derde wereld dan een gloednieuw politiek gegeven. Thomas Sankara's pleidooi voor een schuldkwijtschelding toont tenslotte aan dat elke vorm van verzet dient te vertrekken vanuit het doorprikken van deze illusie.

woensdag 22 juli 2015 09:31
Spread the love

If
we do not pay, the capital lenders will not die; if we pay, we will
die.

Met deze woorden schetste toenmalig president van Burkina Faso Thomas
Sankara in 1987 een duidelijk beeld van de gevolgen van het door het
Internationaal
Monetair Fonds (IMF) opgelegde beleid voor zijn land. De oplossing
was volgens Sankara uiterst eenvoudig: het kwijtschelden van de
schuld. Debt
is a cleverly managed reconquest of Africa. It is a reconquest that
turns each one of us into a financial slave.

De buitenlandse hulp
was er namelijk in geslaagd Burkina Faso te torpederen naar een
niveau van permanente afhankelijkheid.

Luie
Afrikanen

Onderzoek
naar het beleid van het IMF tegenover ontwikkelingslanden toont aan
dat Burkina Faso verre van een atypisch voorbeeld is. Wanneer
ontwikkelingslanden bij het IMF aankloppen voor een lening, wordt hen
een reeks condities voorgelegd waarover niet te
onderhandelen valt. Deze worden geformuleerd als een apolitiek
programma waar geen haalbaar alternatief voor bestaat. In de meeste
gevallen leidt dit beleid tot structurele verarming van de bevolking
en het ontstaan van de financiële
slavernij waar Sankara het over heeft.

Deze landen belanden dan
in een neerwaartse spiraal van ‘extend’ en ‘pretend’: het uitbreiden
van de leningen wanneer deze niet kunnen afbetaald worden en het doen
alsof de totale lening ooit zal afbetaald worden.

Het
gebrek aan succes van dit beleid wordt vervolgens toegeschreven aan
een onderliggend cultureel probleem eerder dan aan de fundamentele
tekortkomingen van het beleid zelf.

Landen met een hoge schuldenlast
kampen met een zogenaamde cultuur van structurele corruptie,
hardnekkige luiheid en tierend cliëntelisme.
Het disciplineren van deze landen door middel van neoliberale
hervormingen is daar niet tegen opgewassen.

Dit beeld wordt
opgehangen om de economische relaties tussen het globale noorden en
het globale zuiden te ‘framen’:
terwijl het noorden zich toewerpt op een Protestante werkethiek kampt
het zuiden met een cultuur die onverenigbaar is met een ‘gezonde’
economie.

Racistische clichébeelden
zoals de luie Afrikaan moeten dan aantonen waarom het beleid niet
heeft gewerkt zonder dat dat beleid zelf in vraag wordt gesteld. Dat
deze landen in een staat van neokoloniale afhankelijk verkeren, wordt
daardoor handig onder de mat geveegd.

Europees
kannibalisme

Sinds
enkele jaren loopt de economische
breuklijn
echter niet langer tussen Europa en de wereld daarbuiten. Als de
recente climax in de Griekse crisis ons namelijk iets kan leren, is
het wel dat het ‘Oude Continent’ in een proces van kannibalisme
verkeert: het beleid van economische exploitatie en politiek
kolonialisme dat gedurende eeuwen de relaties tussen Europa en de
rest van de wereld kenmerkte, begint zichzelf in de staart te bijten.
Want wat voor veel landen in de derde wereld al geruime tijd bekend
staat als de ware aard van het Europese beleid, maakt zich sinds kort
ook kenbaar aan Europese burgers die ooit geloofden in Europese
integratie en solidariteit.

De Grieken zelf hebben deze hoop deels
begraven toen onder meer duidelijk werd dat slechts 10% van de totale
lening daadwerkelijk in Griekse handen terecht kwam (de rest werd
gebruikt om de binnen- en vooral buitenlandse banken af te betalen)
en de schuldratio onder het Trojka beleid opliep tot ruim 175%.

Het
feit dat dit beleid niet heeft gewerkt wordt door Europa veelzeggend
toegeschreven aan de Griekse cultuur: cliëntelisme,
corruptie en opnieuw een clichébeeld
van ditmaal de luie Griek moeten doen vergeten dat het gevoerde
beleid Griekenland in een permanente afhankelijkheidsrelatie heeft
geduwd.

Elke
vorm van toekomstperspectief werd voorgoed begraven in de nacht van
zondag 12 op maandag 13 juli 2015. Terwijl soevereiniteit wordt
ondergraven door beslag te leggen op nationale eigendommen en deze
onder voogdij van Europa te plaatsen, wordt de democratie verder
uitgehold door alle ‘relevante’ wetgeving te verplichten een Trojka
stempel te dragen.

Daarnaast wordt het door de bevolking weggestemde
beleid van de Trojka in een nooit eerder geziene omvang verder gezet.
Door dit alles te laten implementeren door een partij die tot
tweemaal toe het mandaat kreeg dit beleid te beëindigen,
wordt er de facto een regimewissel afgedwongen.

In
1960 werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een
resolutie overgenomen die een proces van dekolonisatie in de derde
wereld in gang zette. In zijn krachtmeting met het IMF 27 jaar later,
toont Thomas Sankara aan dat deze ontvoogding voor vele landen berust
op een illusie en dat kolonisatie niet louter een kwestie van
imperiale inlijving is.

Deze illusie ondersteunt ook de gangbare
perceptie van de Griekse crisis. In het recente
‘akkoord’
is
Europa er namelijk in geslaagd een nieuwe kolonie te kweken in haar
eigen achtertuin. Terwijl deze ontwikkeling voor de meeste Europeanen
misschien een ontnuchtering is, leert Sankara ons dat dit echter een
historische wetmatigheid is voor elk land dat in contact komt met
Europa.

Enkel het doorprikken van deze illusie creëert
dan nog de mogelijkheid tot verzet. Of zoals Sankara verduidelijkt:
Those
who led us into debt were gambling, as if they were in a casino. As
long as they were winning, there was no problem. Now that they’re
losing their bets, they demand repayment. There is talk of a crisis.
No, Mr. President. They gambled. They lost. Those are the rules of
the game. Life goes on.


Lucas Van Milders is onderzoeker in internationale politiek aan de University of Kent, UK

take down
the paywall
steun ons nu!