Ultimatum aan de Grieken: totale onderwerping of grexit

Komt er een nieuw hulpprogramma of niet? Dat leek vooraf de inzet van de zoveelste vergadermarathon over de Griekse crisis. De ministers van Financiën van de eurozone schreven hun antwoord neer in een vier pagina's tellend document.

Een antwoord op die vraag kennen de Grieken nog altijd niet. Wel weten ze nu hoe diep ze moeten buigen voor het licht op groen gezet wordt om aan de onderhandelingen over zo'n nieuw hulppakket te beginnen.

Tegen 15 juli – woensdag dus – moet het parlement de hervormingen en besparingen die premier Tsipras enkele dagen geleden beloofde, goedkeuren. Het parlement moet niet zomaar een principiële goedkeuring geven. De maatregelen moeten dan al in concrete wetten gegoten en gestemd zijn.

Het gaat onder meer om de verhoging van de btw en het inkrimpen van de pensioenuitgaven. Er moet ook een systeem komen van quasi automatische besparingen bij overschrijding van de begrotingsdoelstellingen.

Alleen dan kan er beslist worden om de onderhandelingen over een nieuw hulpplan op te starten, zo staat letterlijk in het document.

Besparingen opvoeren

De Griekse regering moet dan naar die onderhandelingen komen met een besparingsprogramma dat “serieus aangescherpt” is en dat rekening houdt met de verslechterde economische en fiscale situatie waarin het land zich bevindt na het voorbije jaar (lees nadat Syriza de verkiezingen won).

Zo moet er bovenop de maatregelen die tegen woensdag al gestemd moeten worden, nog meer gehakt worden in de pensioenkosten. De winkels moeten voortaan open kunnen zijn op zondag. De melk- en broodmarkt moet geliberaliseerd worden. De netbeheerder van elektriciteit moet geprivatiseerd worden. De arbeidsmarkt moet hervormd worden door ontslaan makkelijker te maken.

Er moet ook een versneld privatiseringsprogramma komen. Een alternatief is dat er een onafhankelijk fonds wordt opgericht waarin Griekse eigendommen ter waarde van 50 miljard euro worden ondergebracht die dan geleidelijk aan verkocht kunnen worden om de schuld naar beneden te brengen. Dat laatste is een voorstel van de Duitse minister van Financiën Schaüble.

De relaties met de instellingen (de nieuwe naam voor de troika: IMF, Europese Commissie en Europese Centrale Bank) moeten genormaliseerd worden. Het document legt uit wat dat betekent. Ambtenaren zullen 'on the ground' de implementatie van de maatregelen opvolgen.

Alle ontwerpwetten moeten eerst voorgelegd worden aan de instellingen vooraleer ze voorgelegd worden aan het publiek of aan het parlement.

Daarbovenop moeten alle wetten die gestemd werden na de intrede van de regering-Tsipras en die in tegenspraak zijn met de visie van de instellingen teruggeschroefd worden.

De Europese ministers van Financiën benadrukken nog eens dat de onderhandelingen pas kunnen beginnen als deze voorwaarden vervuld zijn.

Letterlijk: “The above listed commitments are minimum requirements to start the negotiations with the Greek authorities.”

Geen schuldherschikking

Het document maakt ook duidelijk dat er wellicht niet 53,5 miljard euro nodig is zoals de Griekse regering vraagt, maar 82 tot 86 miljard euro. Die kloof moet zoveel mogelijk overbrugd worden met nog meer besparingen en met de opbrengst van de privatiseringen.

Een verlichting van de schuld komt er niet. Het IMF had er in een recent rapport nochtans op gewezen dat de schuldenlast onhoudbaar is. Dat is allemaal de schuld van de nieuwe regering, aldus het document. Letterlijk: “This is due to the easing of policies during the last twelve months, which resulted in the recent deterioration in the domestic macroeconomic and financial environment”.

Een mogelijke herschikking van de schuld (geen haircut, zo benadrukt de eurogroep) kan er eventueel wel komen als het nieuwe hulpprogramma correct wordt utigevoerd.

Helemaal op het einde is er in een officieel document van de Europese Unie voor het eerst ook sprake van een grexit. “In case no agreement could be reached, Greece should be offered swift negotiations on a time-out from the euro area, with possible debt restructuring.”

Die laatste zinsnede is opmerkelijk. Een herstructurering van de schuld kan er wel komen als Griekenland uit de euro stapt. De ministers van Financiën van de eurozone houden de Grieken als het ware een wortel voor.

Samengevat: als de Grieken hun soevereniteit volledig opgeven, kunnen er gesprekken opgestart worden over een nieuw hulpprogramma dat Griekenland in de eurozone houdt. Dat van die soevereniteit opgeven, mag je redelijk letterlijk pakken. Alle relevante wetgeving wordt voortaan eerst door de instelling goedgekeurd en pas daarna aan het parlement voorgelegd. De maatregelen die de linkse regering tot nu toe nam moeten worden teruggeschroefd.

'Hulpprogramma' is één van die perverse woorden die in de verslaggeving over de onderhandelingen binnensluipen. Uiteindelijk heeft Griekenland vooral geld nodig van de instellingen om schulden te kunnen terugbetalen aan … de instellingen. In ruil daarvoor moet er in sneltempo een draconisch besparingsprogramma goedgekeurd worden.

De maatregelen die de Grieken opgelegd kregen sinds 2010 deden de economie krimpen met 25 procent. De armoede en de werkloosheid explodeerde. De schuldgraad werd alleen maar onhoudbaarder.

Wat nu?

Tsipras verloor al de steun van een aantal parlementsleden van zijn partij. Als hij deze maatregelen voorlegt, zal het aantal afvalligen alleen maar groeien. Wellicht komt er deze week al een herschikking van de regering aangezien ook een aantal ministers dwarsliggen en aangezien hij niet langer de meerderheid heeft zonder de steun van oppositiepartijen.

Zal de Griekse regering (eventueel in een nieuwe samenstelling) deze maatregelen tegen woensdag voorleggen aan het parlement? En komt er dan opnieuw een uitputtende onderhandelingsronde waarvan de uitkomst helemaal niet zeker is?

In ieder geval hebben de hardliners van de EU (waaronder de Duitsers maar volgens verschillende buitenlandse kranten ook de Belgische regering) de prille linkse regering in Griekenland een onverbiddelijke les geleerd. Wie binnen de Europese Unie durft aan de consensus te wrikken, wordt ongenadig afgestraft. Op de knieën gaan en het laatste voorstel van de instellingen slikken zoals Tsipras deed na het referendum, is niet genoeg. Nee, de vernedering moet totaal zijn.