In
april 2015 nam Zoe Konstantopoulou, voorzitster van het Griekse
parlement, het initiatief om een waarheidscommissie op te richten om
de wettelijkheid van het memorandum van 2010 te onderzoeken, waarin
de voorwaarden voor de leningen aan Griekenland werden vastgelegd.
Een aantal internationale experten hebben alle documenten onderzocht.

Deze commissie staat onder leiding van de Belg Eric Toussaint.
Hij is historicus en heeft meerdere werken over de problematiek van de
schuldenlast van de Derde Wereld gepubliceerd. Hij nam tevens deel
aan het onderzoek van een gelijkaardige auditcommissie in Ecuador in
2005. Dat onderzoek heeft er toen toe geleid dat de schuldeisers een
groot deel van hun eisen dienden in te trekken, wegens de
onwettelijkheid van de opgedrongen contracten en
betalingsvoorwaarden.

De
auditcommissie van Griekenland is de allereerste ooit in de Europese Unie. Woensdag
17 juni presenteert de onderzoekscommissie haar eerste bevindingen aan het
Griekse parlement. Op deze voorstelling van het rapport is ook de voorzitter aanwezig van de onderzoekscommissie van Argentinië, die in september 2015 zijn rapport zal neerleggen voor het Argentijnse parlement. (De samenvatting van het rapport in bijlage onder dit artikel in het Engels).

DeWereldMorgen.be sprak met Renaud Vivien, medewerker aan het onderzoek en co-secretaris-generaal van de organisatie CADTM. 

Openbare schuldenlast

“Wat
vandaag (17 juni 2015) aan het Griekse parlement wordt voorgesteld
zijn slechts preliminaire bevindingen die verder in detail zullen
worden onderzocht. In een ‘executive summary‘ vatten we de eerste algemene conclusies samen die we nu al kunnen
trekken. In grote lijnen kunnen we reeds volgende vaststellingen doen.”

(Zie ‘Executive Summary in bijlage onder dit artikel)

“We
hebben de aard en omvang van de schuld geanalyseerd die de Griekse
staat had opgelopen voor 2010, dus voor het memorandum dat met de Europese instellingen
en het IMF werd vastgelegd. Daaruit konden we vaststellen dat
de Griekse overheidsschuld weliswaar aanzienlijk was, maar niet wezenlijk verschilde van de openbare schuldenlast van andere EU-lidstaten en zeker niet
erger was dan die van andere landen van de Europese Muntunie (EMU –
de groep van 15 landen met de euro als gemeenschappelijke munt).”

“Het
probleem zat daarentegen bij de Duitse, Franse en Nederlandse
banken die volledig roekeloos leningen hadden aangegaan met Griekse
banken, zonder na te gaan of er wel voldoende garanties waren op
terugbetaling. De exacte cijfers pluizen we nog uit, maar dat is dus reeds een eerste vaststelling die we kunnen stellen.”

“De Griekse
overheidsschuld was in 2010 niet zo dramatisch, dat een zo drastisch
akkoord diende opgelegd te worden, tenminste niet als het de
bedoeling was de overheidsschuld te saneren.”

“Daarna
hebben we de leningen geanalyseerd, die werden aangegaan in
de periode 2010-januari 2015, volgens de voorwaarden van het memorandum. De
nieuwe schuldeisers waren het IMF, de Europese Centrale Bank (ECB),
de European Financial Stability Facility (EFSF) (ingesteld in 2010
voor ondersteuning van Ierland, Portugal en Griekenland) en een
aantal EU-lidstaten van de EMU. Samen vertegenwoordigen deze
schuldeisers ongeveer 80 procent van de totale Griekse schuld
aangegaan tussen 2010 en januari 2015.”

“Waar
de Griekse schuld tot 2010 in hoofdzaak een zaak was van de
privésector, meer bepaald de banken, werd vanaf 2010 de schuld
volledig verschoven naar de Griekse overheid. Daarmee werden de
Duitse, Franse en Nederlandse banken gered die in de problemen kwamen
omdat de Griekse banken hun schulden niet langer konden betalen. Die
schuld werd door het Europees akkoord volledig verschoven naar de Griekse overheid, dus naar de bevolking. Met andere woorden, de ‘oplossing’ die
Griekenland werd opgedrongen had als enige bedoeling de
privéschuldeisers in Duitsland, Frankrijk en Nederland te redden.”

Staatssoevereiniteit

“We
hebben die schulden ook afzonderlijk per schuldeiser verder
geanalyseerd. Zo konden we vaststellen dat in de akkoorden die aan de
Griekse regering werden voorgelegd ontoelaatbare clausules werden
opgenomen, waarmee Griekenland werd gedwongen delen van zijn
staatssoevereiniteit op te geven.”

“Er
staat letterlijk in de teksten van deze akkoorden dat, zelfs als deze
voorwaarden onwettelijk zijn volgens het Griekse recht en volgens het
internationaal recht, de schuldeisers hun leningen onverminderd
blijven opeisen. Elke eventuele klacht van Griekenland mag
uitsluitend in een Britse handelsrechtbank behandeld worden. Het
Britse handelsrecht is van alle EU-lidstaten het meest voordelig voor
schuldeisers.”

“In feite zijn de voorwaarden die aan Griekenland werden
opgelegd dezelfde als die die in de aasgierfondsen worden opgelegd
aan landen in de Derde Wereld.”

“We
hebben ook rapporten gelezen waarin staat beschreven dat het IMF ervan uitging dat het memorandum van 2010 tot een onhoudbare situatie zou leiden voor
de bevolking, dat er geen groei meer zou zijn, dat de productie zou
stilvallen, dat de werkloosheid spectaculair zou toenemen en dat Griekenland hier nooit alleen zou uit geraken.”

“De
voorwaarden voor de leningen vastgelegd in het memorandum overtreden
meerdere internationale verdragen waar Griekenland lid van is,
zoals de Internationale Overeenkomst voor Sociale en Politieke
Rechten. De voorwaarden maken het voor Griekenland onmogelijk om dit
verdrag te respecteren. Het is volgens dit verdrag aan de lidstaten ook verboden om
andere landen verplichtingen op te leggen die het verplichten dit verdrag
schenden. De schuldeisende landen en instellingen overtreden zo zelf deze internationale verplichtingen.”

Mensenrechtenverdragen

“Dit
memorandum schendt tevens de Griekse grondwet die stelt dat alle
internationale overeenkomsten dienen te worden geratificeerd door het
Griekse parlement, alvorens ze kunnen worden uitgevoerd. Dat is nooit
gebeurd. Evenmin werden de voorwaarden van het memorandum aan het
parlement medegedeeld.”

“Het
memorandum van 2010 en zijn opvolgers tot en met 2015 zijn bovendien
een overtreding van artikel 9 van het Verdrag van Lissabon. Daarin
worden sociale rechten van de Europese burgers gegarandeerd, zoals het recht op werk, het recht op
gezondheid, het recht op onderwijs.”

“De
leningen van het IMF werden uitgekeerd door de eigen statuten met de
voeten te treden. De voorwaarden van deze leningen overtreden
meerdere mensenrechtenverdragen. Dominique Strauss-Kahn, toenmalige voorzitter
van het IMF, heeft ook speciaal het interne reglement aangepast om deze leningen aan Griekenland er door te duwen. Dat deed hij met de
expliciete bedoeling de Franse en Duitse banken te redden, voor wie
deze leningen vitaal waren voor hun overleving. De leningen van het
IMF zijn met andere woorden onwettig en illegitiem.”

“Bovendien
zijn ze kwaadaardig (odieux in het Frans). Het IMF wist immers onmiddellijk dat ze tot een ineenstorting van het Griekse bruto
nationaal product zouden leiden, tot massale werkloosheid en tot een
ineenstorting van de sociale taken van de overheid”.

“Dit
werd door meerdere getuigen tijdens het onderzoek bevestigd. Philippe
Legrain, in 2010 adviseur van voorzitter van de Europese Commissie,
getuigde dat het niet de bedoeling was de Griekse overheidsschuld te
herschikken maar dat het redden van de privé-banken de doelstelling
was. Hij zei tegen de commissie:

«In 2010 hebben de Europese leiders en Dominique Straus-Kahn, de directeur van het IMF, moedwillig geweigerd om Griekenland insolvabel te verklaren met de bedoeling de belangen te beschermen van de grote Europese banken»

Jean-Claude Trichet, voorzitter van de ECB van 2003 tot
2011, bevestigde dit. Aan Griekse zijde heeft Andreas Papandreou,
eerste minister in 2010, de statistische gegevens van de Griekse
schuld vervalst om de deal alsnog rond te krijgen.”

Sociaal drama

“Bovendien,
de Griekse Raad van State heeft zopas een vonnis geveld over een
specifiek onderdeel van de opgelegde sociale inleveringen. De
inkrimping van de pensioenen van 2012 werd onwettelijk verklaard.”

“De commissie gaat haar onderzoek nog in detail verder zetten, maar
heeft nu al genoeg elementen in handen om voor te stellen aan de regering om een groot
deel van de Griekse schuld onhoudbaar, onwettig, illegitiem en
kwaadaardig te verklaren. Via een juridische procedure kan
Griekenland dan de opschorting van betaling van deze schulden opeisen.”

De
mensen en instellingen die dit hebben bekokstoofd zijn geen
dommeriken en moeten vanaf het begin geweten hebben dat wat zij deden
niet wettig was en dat dit voor de Griekse bevolking op een ramp ging
uitdraaien. Dachten die dan echt dat dit nooit zou uitkomen?

“Neen,
dit zijn zeer verstandige mensen. Die wisten perfect wat er gebeurde.
De trojka was om de zoveel maanden ter plaatse om de situatie in
Griekenland te evalueren en kende perfect de cijfers van het sociale
drama dat zich afspeelde.”

“Je
mag niet uit het oog verliezen dat dit in feite geen financiële
operatie is maar een ideologische. In de eerste plaats dient dit
akkoord om de zwakkere EU-lidstaten in het gareel te houden ten
dienste van de banken en van de andere EU-lidstaten met meer macht. Dit
is bovendien een aanval op de sociale rechten van de bevolking, niet
alleen van Griekenland, maar van heel de EU.”

“De
boodschap van deze operatie is politiek. Griekenland moet als
voorbeeld dienen voor de rest van de EU, niet alleen voor Spanje,
Portugal, Ierland en Italië. Dit gaat niet over het ‘aanzuiveren van overheidsbudgetten’. Dit gaat over het afbouwen van de sociale rol van de staat. Men wil komaf maken met de sociale
welvaartsstaat en uiteindelijk met de democratie.”

“Om
de publieke opinie hierop voor te bereiden wordt al jaren een bikkelharde,
eenzijdige mediacampagne gevoerd, waarbij het mantra ‘Griekenland en
Griekenland alleen is schuldig’ voortdurend wordt herhaald met allerlei
voorbeelden.” 

“Zo hoorde ik op 15 juni nog op de RTBF beweren dat als Griekenland zijn leningen niet
afbetaalt, dat dit iedere Belg 609 euro zou gaan kosten. Daarbij gaat men
er volledig aan voorbij dat de 1,9 miljard euro die België in 2010 aan
Griekenland heeft geleend een peulschil is in vergelijking met de 33
miljard euro belastinggeld waarmee toen de Belgische banksector werd
gered. Bovendien heeft Griekenland al een aanzienlijk deel van die Belgische schuld met rente terugbetaald.”

Syriza

“Wat deze personen en hun instellingen niet hadden voorzien is wat er op 25 januari 2015 is gebeurd, de overwinning van Syriza en al helemaal niet de
oprichting van deze onderzoekscommissie.”

Maar dit
moest toch onvermijdelijk ooit uitkomen?

“Natuurlijk,
maar zij die dit hebben in elkaar gestoken, gingen ervan uit dat dat volledig ondergesneeuwd zou geraken, met medewerking van de Griekse regering en de media, of hoogstens zou uitkomen in een verre toekomst, wanneer het niet langer relevant
zou zijn. Dat er ooit een regering aan de macht zou komen in
Griekenland die dat spel niet mee zou spelen, dat hadden ze uiteraard niet verwacht.”

Toespraak van Eric Toussaint tot het Griekse parlement op 17 juni 2015 bij de voorstelling van het eerste rapport van de waarheidscommissie over de Griekse openbare schuld (in het Frans):