Het
is cruciaal voor hun ontwikkeling dat Afrikaanse landen samen iets
gaan doen tegen de miljarden dollars inkomsten van belastingen die
elk jaar het continent uitvloeien, illegaal of via constructies om
belasting te ontwijken.
Veel
geld lekt illegaal weg, bijvoorbeeld door drugshandelaren die
contante betalingen doen, of door bedrijven die sjoemelen met hun
cijfers over import en export. Alleen al voor Afrika bedroegen deze
illegale geldstromen in 2010 maar liefst 53 miljard euro. Met dat
cijfer kwam het High Level Panel voor Illegale Financiële Stromen
uit Afrika begin 2015. Dit panel wordt voorgezeten door voormalig
Zuid-Afrikaans president Thabo Mbeki.
Dit
is echter het halve verhaal. Afrikaanse landen lopen ook veel
belasting mis door constructies die officieel niet illegaal zijn.
Bedrijven ontduiken belasting door zich in belastingparadijzen te
vestigen, of doordat ze belastingvrijstellingen weten te krijgen van
overheden die onder druk staan om deals te sluiten. Dat lukt hen
doordat er geen eerlijke wereldwijde standaarden zijn.
Neem
Sierra Leone. De fiscale vrijstellingen die zes grote
mijnbouwbedrijven daar hebben gekregen, zijn gelijk aan 59 procent
van het totale overheidsbudget, oftewel acht keer het budget voor
gezondheidszorg.
Nieuw globaal belastingplan
In
een tijd dat de ontwikkelingshulp afkalft, is het cruciaal dat Afrika
gezamenlijk een nieuw fiscaal plan opstelt. Alleen met een effectief
belastingsysteem kan Afrika de middelen genereren om echt iets te
doen aan de armoede en de ongelijkheid.
Sinds
kort is er veel aandacht voor constructies die grote bedrijven als
Starbucks, Google en Apple in rijke landen gebruiken om belasting te ontwijken. Dat noopte de Organisatie voor Economische Samenwerking
en Ontwikkeling (OESO) tot een proces om de zogenaamde praktijk van
Base Erosion and Profit Shifting (BEPS – uitholling van de basis en
verplaatsing van de winsten) te hervormen. Een plan wordt eind 2015
verwacht.
Helaas
hebben ontwikkelingslanden nauwelijks een stem in dit hele proces.
Slechts vier Afrikaanse landen mogen er als waarnemer bij zitten,
waaronder Zuid-Afrika, als lid van de G20. Zij hebben de kwestie van
belastingvrijstellingen voor mijnbouwbedrijven op de agenda gezet.
Volgens hen hoort dat immers ook in dit BEPS-plan.
Afrikaans
perspectief
“Afrika
moet zijn eigen fiscale basis beschermen en inkomen in eigen land
halen”, zei Zuid-Afrikaans minister van Financiën Nhlanhla Nene
op een conferentie van de African Tax Administration Forum (ATAF),
“door middel van een gezamenlijke stem, een gezamenlijke zorg en
een gezamenlijk actieplan.”
Het
is tijd dat alle Afrikaanse ministers wakker worden en gaan inzien
dat de miljarden die nu belastingvrij hun land uitvloeien, kunnen
worden gebruikt voor ontwikkeling van hun land, voor landbouw, voor
infrastructuur.
Het
is tijd voor een mondiale, intergouvernementele organisatie voor
belastingsamenwerking, die de noodzakelijke hervormingen coördineert.
Dit zou veel breder moeten zijn dan alleen het BEPS-plan van de OESO
en alle landen zouden hierin een gelijke stem moeten hebben. Samen
met het BEPS-proces zou dit een kans bieden voor een Afrikaanse
fiscale wederopstanding.
Bron: Opinion:
Journey Towards an African Taxation Renaissance
