(foto EP)
Analyse -

“TTIP met of zonder ISDS, niet voor 2017”

In tegenstelling tot heel wat berichtgeving wordt op 10 juni 2015 niet over het TTIP gestemd in het Europees Parlement. Enkel een resolutie over de stand van zaken van de onderhandelingen zal besproken worden. “De onderhandelingen zijn nog aan de gang en zullen waarschijnlijk nog jaren duren”, aldus Belgisch Europarlementslid Kathleen Van Brempt (SP.A)

dinsdag 9 juni 2015 14:13
Spread the love

In de Commissie Internationale zaken
(INTA-Commissie) van het Europees Parlement (EP) werd een resolutie
goedgekeurd over het TTIP. Deze resolutie is een advies aan de
Europese Commissie voor de tiende onderhandelingsronde die in juli
2015 start. Dit advies is – zoals de term aangeeft – niet
bindend. Het door de bevolking van de EU-lidstaten rechtstreeks
verkozen EP heeft over internationale verdragen enkel een ‘raadgevende’ rol. De Europese Commissie kan die raad volledig negeren.

Sociaal-democraten twijfelen nog

De voor- en tegenstemmers van deze
resolutie zijn in feite al bekend. In de INTA-Commissie hebben de
aanwezige leden van de conservatieve fractie in het EP (N-VA), van de
Europese Volkspartij (EVP, waaronder CD&V en CDH) en van de
liberale fractie (met VLD en MR) voor de resolutie gestemd. Voor
België waren dat Mark Demesmaeker (N-VA) en Hilde Vautmans (VLD).
De groene fractie en de fractie van verenigd links zullen net als in de
INTA-Commissie volledig tegen de resolutie stemmen.

Alleen over het stemgedrag van de
sociaal-democratische fractie in de plenaire vergadering van 10 juni bestaat
nog enige twijfel. Het is nog niet zeker of zij allemaal hun
sociaal-democratische collega’s in de INTA-Commissie zullen volgen. (Marie Arena (PS), het enige Belgische lid van de
sociaal-democratische fractie in de INTA-Commissie was niet aanwezig
bij de stemming in de commissie.)

Er zetelen vier Belgen in de
sociaal-democratische fractie van het EP: Kathleen Van Brempt (SP.A),
Marie Arena (PS), Hughes Bayet (PS) en Marc Tarabella (PS). Geen van
hen verzet zich tegen een vrijhandelsakkoord tussen de VS en de EU op
zich. Een en ander is volgens hen nog niet zo dringend.

“Gezien de complexiteit van de behandelde onderwerpen (normen
en reglementeringen in heel wat gevoelige domeinen) en de Amerikaanse
politieke context (parallelle onderhandelingen over het TPP-verdrag)
is het onwaarschijnlijk dat het TTIP-verdrag zal worden afgesloten
voor 2017”, aldus Marie Arena. Haar houding en die van haar twee
Franstalige PS-collega’s tegenover het TTIP vat zij zo samen:
“Handel, ja, maar niet tegen eender welke prijs.”

Voor een TTIP zonder ISDS

De voorbije maanden heeft de
sociaal-democratische fractie in het EP gepleit voor een verwijdering
van ISDS1
en Regulatory Cooperation2
uit het TTIP-verdrag. De recente resolutie heeft deze twee principes
echter terug opgenomen en de sociaal-democraten in de INTA-Commissie
hebben ze ook zo goedgekeurd.

Marie Arena verantwoordt dit als volgt:
“(Zij) hebben aanvaard een verzwakte resolutie goed te keuren in de
INTA-Commissie om in de plenaire vergadering (van 10 juni) alsnog een
meerderheid te vinden om ze terug te ‘versterken’ met de steun van
links en van gematigde leden van de conservatieve en liberale
fracties (in het EP)”.

Marie Arena (PS) en Kathleen Van Brempt
(SP.A) hebben een amendement (zie bijlage) op de resolutie ingediend voor de
plenaire vergadering van 10 juni.  Daarin bevestigen ze dat
ISDS volgens hen geen onderdeel kan zijn van het TTIP-verdrag. Als dat amendement
geen meerderheid krijgt op 10 juni zullen zij tegen de resolutie
stemmen, zo stellen zij.

Voor de bedrijven is ISDS de essentie 

Zelfs als dat amendement het zou halen
blijft het zeer twijfelachtig dat de Europese Commissie zich daar aan
zal houden. ISDS (en Regulatory Cooperation) zijn niet zomaar
onderdelen van het grote geheel van deze vrijhandelsakkoorden. Zij
zijn er de kern van. Zonder ISDS hebben deze akkoorden nauwelijks
enige zin. Dan kunnen ze evengoed verder met de al bestaande
bilaterale handelsakkoorden.

Voorstanders van ISDS wijzen er op dat
andere vrijhandelsakkoorden tot relatief weinig disputen hebben
geleid én dat de uitspraken van ISDS-vonnissen evenwichtig in
‘beide’ richtingen verdeeld waren. Volgens hen zou ISDS van het TTIP
even veel in het voordeel van de EU als van de VS uitdraaien. Dat is om twee redenen een verkeerde
voorstelling van zaken.

Eerst en vooral blijkt uit de ervaring met andere akkoorden die ISDS bevatten een zware preventieve ontradende impact op
de economische evolutie van een land. Staten gaan geen bestaande sociale wetgeving meer
afdwingen omdat ze weten dat ze bij een ISDS-dispuut ongelijk gaan krijgen en zware boetes moeten betalen. Bovendien gaan lidstaten van deze vrijhandelsakkoorden wel twee keer nadenken voor ze nog nieuwe wetten
goedkeuren die tegen deze verdragen zouden ingaan.

Bovendien is het fout ISDS voor te
stellen als een rechtbank die handelsdisputen ‘tussen de VS en de
EU’
zou beslechten. Het TTIP is net als de meeste zogenaamde
vrijhandelsakkoorden de facto een akkoord over de rechten van
investeerders, niet over handel op zich.

Het TTIP is een verdrag dat
de bedrijven in de VS en de EU zal voorrang geven op de
belangen van de bevolking in de VS en de EU samen. ISDS in het TTIP-verdrag is met andere woorden een
mechanisme van de bedrijven tegen de bevolking, niet van de VS tegen de EU.

De handelsstroom tussen de VS en de EU,
de twee grootse economieën ter wereld, is nu al de grootste ter
wereld en de EU – of liever Europese bedrijven, niet per se de
bevolking – wint daar nu al meer bij dan de VS. Waarom dringt de VS
daarom dan zo hard aan op een globaal handelsverdrag met de EU?

Het gaat om meer dan ‘vrijhandel’ alleen

De drijvende kracht achter TTIP is
inderdaad veel meer de Amerikaanse regering dan de EU. Het antwoord op die
vraag ligt eerst en vooral in Latijns-Amerika. President George W. Bush (2001-2009) was de eerste Amerikaanse president die mocht ondervinden dat de golf van nieuwe progressieve regeringen in Latijns-Amerika concrete gevolgen had.

Meerdere pogingen van zijn regering om een globaal
vrijhandelsverdrag te sluiten met alle landen van Latijns-Amerika
tezamen mislukten. Integendeel, Latijns-Amerika heeft meerdere nieuwe samenwerkingsakkoorden afgesloten waar de VS (en Canada) buitengesloten werden (zie Top CELAC en EU is historische stap). Bovendien heeft het economisch
belangrijkste land van het continent Brazilië zich verenigd in een
nieuw economisch samenwerkingsverband met Rusland, India, China en
Zuid-Afrika (BRICS).

Ondertussen wordt China een steeds
belangrijkere economische grootmacht, die zijn invloed uitbreidt in
de eigen regio. Om te verhinderen dat de landen aan China’s
grenzen nauwer gaan samenwerken wil de VS het
TPP-vrijhandelsakkoord (Trans Pacific Partnership) sluiten.

Bovendien, tot voor
het conflict in Oekraïne twee jaar geleden werden ook de economische banden tussen de EU
en Rusland steeds inniger. De vrees voor een economisch verbond van Europa, Rusland en China (‘the Eurasian land mass’) is al een leidraad van het Amerikaanse buitenlandse beleid sinds 1945.   

Een tanende grootmacht

Ook al zijn de VS nog lang
de sterkste economische grootmacht ter wereld, het land – of liever
zijn regering en economische elite – zien hun politieke overmacht over de wereld tanen. Meer en meer worden de VS gedwongen te onderhandelen op voet
van gelijkwaardigheid. In feite domineren de VS de wereld enkel nog
op militair vlak.




De commerciële drijfveren achter
deze vrijhandelsakkoorden moeten daarom niet geminimaliseerd of
onderschat worden. De Amerikaanse en Europese bedrijfswereld ziet
enorme voordelen in het TTIP-verdrag. Dat verdrag zal het economisch beleid
van soevereine staten privatiseren en volledig in handen geven
van de grote bedrijven. Investeringen worden daarmee bevrijd van de druk van verkiezingen en democratisch beleidskeuzes. 

Ze zijn bovendien rechtstreeks betrokken bij de onderhandelingen met honderden adviseurs, die mee de teksten schrijven samen met de ambtenaren van de Europese Commissie. voor de rest van de samenleving zijn deze teksten geheim. Alleen dankzij WikiLeaks sijpelen delen van de onderhandelde documenten door.

De geopolitieke overwegingen van de VS en hun
Atlantische partners zijn echter eveneens een belangrijke drijvende
kracht achter TTIP, TPP en andere vrijhandelsverdragen.

1 ISDS
(Investor-state dispute settlement) geeft investeerders de mogelijkheid om
overeenkomsten met buitenlandse regeringen voor een arbitrageraad te brengen. Het komt er op neer dat investeerders het
recht mogen opeisen om wetgeving van een land naast zich neer te
leggen en niet toe te passen, wanneer dat de opbrengst van hun investeringen in gevaar zou kunnen brengen. Het gaat daarbij ook over
mogelijke verliezen in de toekomst. Door ISDS te aanvaarden
verklaren de betrokken staten zich akkoord om de regeling van deze
disputen voor te leggen aan een panel van juristen, die niet
gebonden zijn aan nationale regels. De nationale handelsrechtbanken
hebben hier dan geen enkele bevoegdheid meer over.

2 Regulatory
Compensation is het principe dat investeerders kunnen inzage krijgen
in de wetgevende plannen van staten, om te kijken hoe die de
opbrengsten van investeringen kunnen benadelen. Op die manier wordt
de soevereine macht van het verkozen parlement om zelf een
economisch beleid uit te stippelen onmogelijk gemaakt en in feite
geprivatiseerd. Zowel ISDS als Regulatory Compensation bestaan al in
andere vrijhandelsakkoorden. Uit de praktijk blijkt dat ze niet
alleen nationale wetgeving over sociale rechten, voedselveiligheid
e.d. ondermijnen maar eveneens een ontmoedigende invloed hebben op
nieuwe wetgeving. Door het bestaan van beide mechanismes gaan staten
hun plannen immers aanpassen. Zo wordt het bijvoorbeeld onmogelijk om nog een
alternatief energiebeleid te voeren, omdat energiebedrijven stellen dat hun investeringen in traditionele energie daarmee verlieslatend worden.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!