Analyse - CADTM

‘Illegitieme schulden in België’: de fiscale onrechtvaardigheid en de zaak Luxleaks (2/5)

In een reeks van vijf artikelen toont het CADTM (Comité pour l'Annulation de la Dette du Tiers Monde) hoe de Belgische overheid sinds 2008 de schuldenberg van de banken op de bevolking afwimpelt. CADTM analyseert sinds de economische crisis van 2008 de schuldenlast van de EU-lidstaten, waaronder België. Deze week: hoe de regering inkomsten misloopt en wat daartegen valt te doen.

donderdag 4 juni 2015 11:50
Spread the love

Zoals we weten, is het vermogen in België veel minder belast dan arbeid. Met een reeks neoliberale contrahervormingen werd het vermogen, dat nochtans een herverdelende rol kan spelen in onze kapitalistische maatschappij, vrijgesteld van belasting. De grote bedrijven en de uiterst vermogende particulieren betalen vandaag weinig of geen belastingen.

De
zaak ‘Luxleaks’ is een ander voorbeeld. Volgens de gegevens van
het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ),
heeft België 37 geheime fiscale overeenkomsten met Luxemburg
afgesloten. Ze zijn in het voordeel van 26 Belgische families of
bedrijven, waaronder de familie Spoelberch (AB Inbev), de Groep
Brussel Lambert van Albert Frère, maar ook bedrijven zoals Belgacom,
Bank Degroof, Dexia (pre-Belfius-tijdperk) of de Belgische tak van
British American Tobacco.

Het resultaat: miljarden euro’s wisten
aan de Belgische fiscus te ontsnappen en hebben de Staat
belangrijke financiële middelen ontnomen. Afgezien van deze zaak,
vertegenwoordigt dit fiscaal onrechtvaardige beleid tientallen
miljarden euro’s die de Staat ieder jaar aan zich voorbij ziet gaan.
Daarenboven moet de Staat ongeveer evenveel ontlenen van de
financiële markten om haar tekorten aan te vullen. Dit beleid is het
gevolg van een machtsstrijd en maakt deel uit van de belangen van een
minderheid van de bevolking, bedeeld met grote vermogens. Indien men
uit de crisis wil geraken, is het van essentieel belang om enerzijds
de schuld, die grotendeels een gevolg is van dit sociaal
onrechtvaardige fiscale beleid, en anderzijds ons productiesysteem en
de verdeling van vermogens in vraag te stellen.

1)
De fiscale voordelen die de Staat aan de rijken heeft toebedeeld,
werden gecompenseerd door een stijging van de overheidsschuld

Zoals
overal in Europa, is de vennootschapsbelasting sinds de jaren 1980 in
België alleen maar gedaald, en dit van 48% vóór de neoliberale
contrahervormingen tot 33,99% vandaag. Sterker nog, het tarief dat
bedrijven daadwerkelijk betalen – nadat ze zich alle mogelijke
fiscale aftrekmechanismen, die bij ons beschikbaar zijn, hebben
toegeëigend – is gemiddeld 12,5% (2010).

Achter
dit gemiddelde gaan enorme verschillen schuil tussen de kleine en
middelgrote ondernemingen (KMO’s) en de (zeer) grote bedrijven. Ook in 2010 betaalden de duizend bedrijven die de grootste
winsten aankondigden een gemiddelde belasting van 5,75% [1]… De
totale belastingen die zodoende niet door de bedrijven werden
betaald, betekenen voor de Staat een jaarlijks verlies van om en nabij 20 miljard euro [2].

Zoals overal in Europa is de belasting op grote vermogens onder de
impact van hervormingsgezinde regeringen als sneeuw voor de zon
verdwenen en verminderde ze van meer dan 70% in 1986 tot 50%
vandaag [3]. Het is moeilijk te beoordelen wat dat tekort precies zou
kunnen betekenen voor de staatsfinanciën, maar wanneer aan miljonairs een
kleine belasting van 1% tot 3% op basis van hun inkomsten zou worden geheven, kan dat de schatkist vandaag een kleine 8 miljard euro
opleveren…

Hieraan
kunnen worden toegevoegd: de meerwaarde op onbelaste aandelen, de
lokalisering van inkomen, vrijstelling voor sociale bijdragen (7
miljard euro in 2011), enz. De FOD Financiën schat dat in 2011 de Staat 61 miljard euro aan ontheffingen en andere belastingverlagingen
heeft verloren [4]. De studiedienst van de PVDA berekende dat, voor de
periode 2002-2011, de verschillende fiscale en parafiscale cadeaus
aan ondernemingen en vermogensinkomsten in totaal 255 miljard euro
bedroegen [5], of ruwweg twee derde van de huidige overheidsschuld.

Aan
al deze bedragen, ten slotte, kunnen de kolossale bedragen van de
illegale belastingontduiking worden toegevoegd. Die zouden, naar
schatting, in België tussen de 20 en 45 miljard euro bedragen [6]
(en volgens de Europese Commissie 2.000 miljard euro in Europa).
Ondanks deze bedragen, geeft ons land – toch een belastingparadijs
– er allerminst blijk van de strijd tegen de fiscale fraude met grote
middelen aan te pakken (in tegenstelling tot haar beleid tegen de
zogenaamde ‘sociale fraude’ [7]).

Onze regering levert steeds
opnieuw het bewijs. De Staat heeft op twee jaar tijd meer dan 100
miljard euro verloren bij de hogervermelde zaken van ernstige fiscale
fraude – het betreft hier slechts tien gevallen en enkel in het
Brussels Hoofdstedelijk Gewest; de toegewezen middelen om
belastingontwijking te bestrijden zijn erbarmelijk en de voorbije
drie jaar is het personeel met meer dan 10% (meer dan 3.000
ambtenaars) gedaald; in de Antwerpse diamantsector en Belgische bedrijven in het algemeen, waaronder de
‘genationaliseerde’ Belfius-bank, is het business as usual om nog steeds massaal
gebruik te maken van de belastingparadijzen (volgens de fiscus werd in
2012 meer dan 100 miljard doorgesluisd); in een zaak van
belastingontduiking dient de fiscus 265 miljoen euro aan de
multinational GDF-Suez te betalen; het merendeel van de Belgische
belastingontduikers kunnen regelingen treffen buiten een rechtszaak
om.

Dit
alles betekent dus een enorm tekort aan inkomsten dat de Staat heeft
moeten, en nog altijd moet, compenseren door leningen van de financiële markten
aan te gaan. Terwijl deze leningen de Belgische staatsschuld
verhogen, brengen deze maatregelen geen enkel voordeel aan de
bevolking, die intussen dagelijks de prijs betaalt.

2)
Deze fiscale maatregelen leveren de meerderheid van de bevolking geen
enkel voordeel op, terwijl ze de prijs betaalt

In
tegenstelling tot wat sommige vooraanstaande beleidsbepalers beweren,
zijn de voordelen van deze fiscale cadeaus van generlei waarde –
of zelfs nefast – voor de meerderheid van de bevolking. Het
voorbeeld van de notionele interest is in dit opzicht symbolisch [8].
Deze maatregel kost de Staat ongeveer 5 miljard euro per jaar. Brengt
het stimuleren van bedrijven om meer te investeren enig voordeel aan
de meerderheid van de bevolking? Nee. Werden er meer banen door
gecreëerd? Evenmin [9]. Daarentegen is één bepaald cijfer wel
degelijk goed gekend: de vijftig bedrijven die in 2009 een grotere
belastingaftrek hebben genoten, hebben 2504 voltijdse banen
geschrapt… [10]

Sinds
de neoliberale golf waarbij de bezitters van grote vermogens meer en
meer belastingvoordelen werden toegekend, zien we een fenomenale
stijging van de winsten bij grote bedrijven en van de dividenden van
hun aandeelhouders [11]. Tussen 2000 en 2009 zijn de winsten van de
grote bedrijven met 75% gestegen, en zijn de dividenden
verdrievoudigd. De tien grootste Belgische fortuinen zagen hun
verzameld vermogen van 6 miljard euro in 2000 groeien tot 37,5
miljard euro in 2011 [12]. Een enkel cijfer kan wellicht het
niet-herverdelende aspect van ons huidig systeem illustreren: het
rijkste vijfde deel van de bevolking verzamelt meer dan 60% van het
nationale vermogen (en 52% van de inkomsten), terwijl het armste
vijfde deel over 0,20% beschikt (en 3,5% van de inkomsten)… [13]

3)
Dit fiscaal beleid is ondemocratisch

De
partijen die de voorbije dertig jaar in de opeenvolgende regeringen
zetelden, hebben bij de verdediging van hun verschillende
verkiezingsprogramma’s aan de bevolking niet gezegd dat ze de
belastingen op de rijken zouden verminderen, terwijl de groeiende
belastingdruk op de schouders van de middelste en onderste lagen van
de bevolking zou komen. De belastingwoede, mocht deze al daadwerkelijk plaatsvinden in België, is gericht tegen de lage en
gemiddelde inkomens. Toch tonen recente opiniepeilingen aan dat meer
dan drie vierde van de bevolking voorstander is van een belasting op
grote vermogens. We wachten nog steeds.

Laten
we, bijvoorbeeld, naar de verkiezingsbeloften van de
meerderheidspartijen PS en MR kijken, voorafgaand aan de laatste
federale verkiezingen van 2010. In het programma van de PS vonden we:
“Omwille
van een grotere fiscale rechtvaardigheid, moeten de vermogensinkomens
beter bijdragen aan de herverdeling van de vermogens […]
Om
de belastingheffing op een efficiënte manier als een instrument voor
economische groei op lange termijn te kunnen aanwenden, is het
essentieel om de fiscale voordelen rechtstreeks aan de daadwerkelijke
creatie van werkgelegenheid en duurzame investeringen te koppelen.
[…]
Concreet wil de PS vechten tegen de fiscale planning, die fiscaal
onrecht inhoudt, door de invoering van een nieuw antimisbruiksysteem
dat deze constructies tegenwerkt.”  
De
MR stelde in haar programma 2010 voor “om een meer rechtvaardige, want beter verdeelde belasting te
verdedigen […]
Een nieuwe fiscale hervorming en een vermindering van de belasting op
arbeid, in de eerste plaats ten voordele voor de lage en gemiddelde
inkomens […]
Een meer evenwichtige belasting betekent ook een versterking van de
strijd tegen de fiscale en sociale fraude.

Ondanks
deze wijd gedeelde grote principes, werd met het regeerakkoord van
2011 niet veel bereikt en werd sindsdien weinig noemenswaardig werk
verricht. Het is namelijk voldoende om zich te buigen over de
belastingontduiking, de belasting op grote bedrijven of op zeer grote
vermogens tussen 2011 en vandaag, om te beseffen dat bijna
niets van dit alles werd bewerkstelligd [14]. De
kiezers werden misleid, omdat de regeringspartijen hun verplichtingen
niet zijn nagekomen en de lagere inkomens nog steeds voor de crisis
laten opdraaien.

Ter
indicatie, de vermindering van de werkloosheidsuitkeringen, hun
beperking in de tijd en de strengere controles die, vandaag en in de
toekomst, tienduizenden gezinnen in armoede storten, moeten volgens
diezelfde overheid ongeveer 250 miljoen opbrengen … terwijl de
niet-betaalde, jaarlijkse bedrijfsbelastingen tot 80 keer en de
schuldenlast tot 180 keer meer bedragen [15].

4)
De schuld annuleren en het vermogen belasten

Al
deze fiscale maatregelen zijn dus niet tot de gehele bevolking
doorgesijpeld (alsof dat met enige magie kon). Integendeel, ze hebben
de Belgische overheidsschuld en de levensomstandigheden van het
merendeel van de bevolking verergerd. Eerst en vooral verscherpen ze
de ongelijkheid en verhogen ze de armoede. Vervolgens blijken de
toename van de staatsschuld en het begrotingstekort de
bezuinigingsmaatregelen te rechtvaardigen, die tegen minderbedeelden
worden genomen.

Het
is absoluut noodzakelijk om een machtsevenwicht te ontwikkelen dat in
staat is om dit zieltogende, fiscale beleid in vraag te stellen en om
de illegitieme schulden, die ermee verbonden zijn, te annuleren. Deze
schuld is onrechtmatig, want ze is het gevolg van een beleid dat de
belangen van een minderheid in de hand werkt en niet van de
meerderheid van de bevolking, die elke dag de prijs betaalt. Het is
niet mogelijk om precies te weten wat er met de totale Belgische
schuld zou zijn gebeurd, mocht de Staat niet besloten hebben om van
deze astronomische belastinginkomsten af te zien. Dit belet niet
dat ze kunnen worden berekend en dat de impact ervan op de
overheidsfinanciën aan de kaak kan worden gesteld. Het betreft hier
een extra argument om de blinde betaling van een staatsschuld, door
een bevolking die er geen voordeel bij heeft, in twijfel te trekken
en om alternatieven voor te stellen.

Gezien
de bedragen die op het spel staan, stellen sommigen voor om het
probleem van de overheidsschuld op te lossen door het toepassen van
een uitzonderlijke confiscatoire belasting op grote patrimonia. In
realiteit zou hier echter aan de rijken worden teruggeven wat elders
werd weggehaald… Op
dezelfde manier kan de jaarlijkse schuldaflossing (ongeveer 45
miljard euro) verzekerd worden door overheidsinkomsten te verhogen
via een progressiever fiscaal beleid. Deze inkomsten kunnen heel
anders worden aangewend… en om geen enkele reden moet een
illegitieme schuld worden terugbetaald. Het
probleem van de schuld beperkt zich niet alleen tot een technische of
economische kwestie, maar is een kwestie van sociale
rechtvaardigheid. Deze twee maatregelen zijn complementair: vermogens
moeten zwaar worden belast en de illegitieme schuld moet worden
geannuleerd [16].

Ver
weg van het verkiezingsgekibbel, dat over de zogenaamde fiscale
revoluties tussen de traditionele partijen aan de gang is, bestaan er
wel degelijk oplossingen [17]. Onder andere de controle van het
kapitaalverkeer voor degenen die kapitaalvlucht vrezen (zoals
gebleken is uit de Argentijnse, Venezolaanse, IJslandse ervaringen
of, meer recent, de zaak in Cyprus); een minimale belasting op de
producten en diensten die voorzien in de basisbehoeften en
exponentieel meer belasting op het hoger verbruik; de verhoging van de sociale
bijdragen – die in tegenstelling tot de belasting, de verdeling
tussen arbeid en kapitaal rechtstreeks aanpakt; een belasting op
financiële transacties, enz. De schuld en het fiscaal beleid vormen
de kern van de democratie en van de verdeling van de collectief
geproduceerd rijkdommen. Ze zijn onderdeel van een groter programma
om uit het kapitalisme te treden.

NB: de burgeraudit zal zich eveneens moeten buigen over de verliezen voor de gemeenschap die veroorzaakt worden door de privatiseringen en de PPP’s (publiek-private partnerschappen).

De
originele Franstalige versie van deze tekst vind je

op CADTM. Vertaald door Nadia Cornelis.

Noten:

|1|
Lees: Marco Van Hees, Les
riches aussi ont le droit de payer des impôts
,
Aden, 2013 of bekijk Le
paradis fiscal

in de serie Comment
osent-ils?

|2|
Zie, onder andere, Dites
33!

|3|
Zie, onder andere, Damien Millet en Eric Toussaint, AAA:
Audit, Annulation, Autre politique
,
Seuil, 2012.

|4|
Zie: ‘Les
recettes fiscales rabotées de… 61 milliards d’euros’
in l’Echo,
13 februari 2013.

|5|
Voor details, zie de tabel in dit artikel.

|6|
Zie: «La
fraude coûte 150€/mois à chaque Belge
»
van het FGTB/ABVV, februari 2011.

|7|
Lees, onder andere,
‘Un
site pour dénoncer les cas de fraude sociale d’ici la fin de
l’année’,
in Le
Soir

van 12 juni 2013.

|8|
Wetsontwerp van minister Didier Reynders, gestemd in 2005 door MR,
PS, SP.A, Spirit en VLD. Enkel Ecolo stemde destijds tegen, de
oppositie (CD&V, CDH, Front National en Vlaams Belang) onthield
zich.

|9|
Voor meer details, lees Marco Van Hees, op.
cit.

|10|
Ibid.

|11|
Alle cijfers tonen aan dat de concentratie van vermogens allesbehalve aanzet tot investeringen in de reële economie, maar veeleer
speculatieve financiële zeepbellen doet ontstaan. Lees,
onder andere: La
hausse tendancielle du taux de profit
door
Michel Husson, januari 2010.

|12|
Voor meer details, zie het deel ‘constat’ in Guide
d’audit citoyen de la dette en Belgique
,
januari 2014.

|13|
Nationale Bank van België: Structure
et répartition du patrimoine des ménages
 ,

p.58, september 2013.

|14|
We vermelden weliswaar de belasting op bedrijfswagens, op bepaalde
plus-values
op aandelen, de implementatie van bepaalde antimisbruikmaatregelen en
een centraal bankrekeningenregister.

|15|
Lees over dit onderwerp het werk van de burgeraudit van de schuld van
Aarlen,
Les
impacts financiers de la réforme du chômage
,
of nog de voorstellen van het netwerk Stop
art. 63§2
.

|16|
Lees
over dit onderwerp de tekst Taxer
le capital ou annuler la dette : pourquoi choisir?
,
ondertekend
door tachtig vooraanstaande Belgen.

|17|
Zie, onder andere, de site van Het Grote Geld:
http://www.hetgrotegeld.be/index.ph…

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!