Spitsuur in Brussel-Centraal (foto Lode Vanoost)
Analyse -

Test-Aankoop, Johnny Thijs en ASTB voeren zelfde strijd

Test-Aankoop start een groepsprocedure voor schadevergoeding van gemiste treinen. Johnny Thys wordt voorzitter van de raad van bestuur. Organisatie van treinbestuurders ASTB roept zijn leden op het werk neer te leggen op 28 mei. De NMBS verspilt volgens een vergelijkende studie 100 miljoen euro per jaar. Ondertussen bereidt de regering haar hervormingsplan voor.

donderdag 28 mei 2015 13:53
Spread the love

Test-Aankoop bekent politieke kleur:
diepblauw

Consumentenorganisatie Test-Aankoop
heeft de dienstverlening van de NMBS al meermaals op de korrel
genomen. Deze recente promotie-actie om een groepsvordering voor
collectieve schadevergoeding te starten is echter een primeur in de
Belgische geschiedenis. Als Test-Aankoop deze eis voor de rechtbank
wint, dan zouden alle deelnemende personen 35 euro schadevergoeding
ontvangen, als compensatie voor de 7 stakingsdagen van de trein sinds
24 november 2014. Deelname aan de actie is gratis.

Of Test-Aankoop deze actie bewust net
nu gepland heeft of niet, ze komt wel op hetzelfde ogenblik dat de
regering werk maakt van haar hervormingsplannen, die ergens in de
loop van juni zouden moeten klaar zijn. Test-Aankoop schaart zich daarmee
de facto achter de politieke agenda van de huidige regering.

Over de redenen waarom er gestaakt
wordt, spreekt Test-Aankoop zich niet uit. Het gaat hen alleen en
uitsluitend om de geleden ‘schade’. Niemand die betwist dat stakingen
altijd overlast en schade veroorzaken voor sommigen, in de eerste
plaats de stakers zelf die een dag loon verliezen. Dat laatste in
tegenstelling tot hun niet-stakende collega’s die wel gewoon betaald
worden, zelfs als ze niet naar het werk konden gaan. 

Test-Aankoop gaat met deze actie ook voorbij aan het feit dat de prijs die de gebruiker betaalt – zelfs een eenmalig duurder ticket zonder kortingen – allesbehalve de werkelijke kostprijs dekt. Bovendien vergeet de consumentenorganisatie dat het openbaar vervoer een grote economische meerwaarde creëert, die zich niet vertaalt in de dotaties die de NMBS voor haar taken krijgt. 

Met deze éénziijdige en ongenuanceerde actie schakelt de
consumentenorganisatie zich achter een zeer oude
anti-vakbondstraditie, die teruggaat tot de negentiende eeuw. Reeds toen werden dit soort argumenten aangehaald tegen stakingen. Test-Aankoop kan vandaag echter alleen floreren dankzij tientallen jaren vakbondsstrijd en stakingen waardoor vandaag honderdduizenden
degelijke lonen genieten onder eerlijke arbeidsvoorwaarden. Dat is
wat van hen volwaardige consumenten heeft gemaakt. 

Test-Aankoop heeft zich recent
aangesloten bij de strijd tegen het vrijhandelsakkoord TTIP tussen de
EU en de VS. Dat is een strijd waar niet alleen de rechten van de
consument op het spel staan, ook sociale rechten zullen door dit
verdrag zwaar onder druk komen te staan. Test-Aankoop sluit zich in
deze met andere woorden aan bij de vakbonden. De organisatie doet
zeer veel lovenswaardige dingen. Maar de actie tegen de NMBS is daar geen
van.

Een ‘vakbond’ die er geen is

Wat dan met de actie van
28 mei, waarvoor Test-Aankoop schadevergoeding eist? Het Autonoom
Syndicaat van Treinbestuurders (ASTB) riep zijn leden op om donderdag
28 mei het werk neer te leggen voor hun eisen op vlak van lonen en werkvoorwaarden.
Deze organisatie is geen vakbond. Het is een vereniging die
uitsluitend de belangen van één beroepsgroep beweert te verdedigen,
het echte vakbondsoverleg niet erkent en zich, in tegenstelling tot
de erkende vakbonden, niet solidair opstelt tegenover de collega-werknemers.

Om zijn bestaan te rechtvaardigen verwijst
deze organisatie op zijn website naar “het specifieke karakter van hun beroep en de
enorme verantwoordelijkheid die op hun schouders weegt” en die het
volgens het ASTB “noodzakelijk” maakt dat “wij in overweging
genomen worden op een aparte en rechtvaardige wijze en dat sommige
van onze eisen niet in het algemeen en oppervlakkig maar specifiek
moeten behandeld worden”.

Dat klinkt heel mooi en onbaatzuchtig.
Alleen is deze redenering perfect toepasbaar op alle seingevers, die
ook de wissels bedienen en op de technici die de spoorinstallaties, de
overwegen en de treinen zelf onderhouden. Niemand die betwijfelt dat
treinbestuurders een enorme verantwoordelijkheid dragen. Dat doen hun
collega’s echter ook. De juiste cijfers zijn niet bekend maar
volgens eigen zeggen zouden ongeveer één derde van alle
treinbestuurders bij de ASTB aangesloten zijn.

Een grote
meerderheid van treinbestuurders is het met de motivering en acties van het
ASTB oneens.

Deze organisatie gaat in tegen de essentie zelf van het
vakbondswezen en ondermijnt de strijd voor sociale rechten van alle
collega’s bij de NMBS (de meerderheid van treinbestuurders
inbegrepen). Gezien de objectieve consequenties van dergelijk gedrag
kan men zich dus de vraag stellen wat de werkelijke drijfveren zijn
van de personen achter deze organisatie.

De actie van het ASTB is ‘onredelijk en
onverantwoord’ (in de woorden van minister van verkeer Galant (MR) en
kan niet streng genoeg worden veroordeeld. Waar de minister deze
actie echter kadert in de strijd van deze regering tegen het
stakingsrecht, moet deze actie eerder veroordeeld worden als
‘onredelijk en onverantwoord’ tegenover het zowat voltallige
personeel van de NMBS en de treinreizigers.

Acties moet je niet alleen op de
uitgesproken intenties beoordelen, maar ook op basis van hun
verwachte consequenties. Of ze doelbewust zo georganiseerd werden of
niet doet niet terzake, de actie van Test-Aankoop en deze actie van
de ASTB dienen één doel: de ontmanteling van de NMBS als openbare
dienstverlener. Het effectieve resultaat van deze aanpak zou wel eens
de privatisering van het spoor kunnen zijn. Ironisch genoeg zullen de
treingebruikers (‘consumenten’) en de treinbestuurders dan nog veel
slechter af zijn dan nu.

Pyromaan wordt brandweercommandant

Ondertussen heeft de N-VA het voorstel
gelanceerd om Johnny Thys te benoemen als voorzitter van de raad van
bestuur van de NMBS. Als voormalig CEO van B-Post heeft hij al
bewezen uit het goede neoliberale hout gesneden te zijn. Zijn hervorming heeft
van B-Post een ‘performante speler op de markt’ gemaakt.

Hoe dat concreet in zijn werk ging, weet
het personeel ondertussen. Luc Piens, secretaris van
ACV-Transcom-Spoor: “Sindsdien is er bij de post geen enkele
continuïteit meer. Mensen komen en gaan , omdat ze gedemotiveerd
worden door de slechte lonen en de slechte arbeidsvoorwaarden.
Contractueel personeel zonder werkzekerheid is in de plaats gekomen
van ervaring en inzet voor de mensen. Alles draait om financiële
winst.”

Zoals iedereen al heeft ondervonden, de
tijd van de vaste u bekende postbode is voorbij. Postbedelers doen
dubbel zoveel rondes als vroeger. Brieven in de bus om vier uur ‘s
namiddags zijn geen uitzondering meer. “Het personeel in de
distributiecentra kent sinds de hervormingen van Thijs een enorm
verloop. Mensen haken af op de precaire arbeidsomstandigheden.
Niemand wil zich voor een pover loon staan afpeigeren in
onregelmatige uren.

Johnny Thijs wil gelijkaardige
hervormingen bij de NMBS. Zijn ideeën komen overeen met wat de
huidige regeringsmeerderheid wil. ‘Besparingen’ door sociale afbraak, afschaffing van de openbare
dienstverlening en vervanging van de huidige NMBS door een ‘bedrijf’
dat een ‘product’ verkoopt aan de ‘consument’ die daarvoor een
‘marktconforme prijs’ hoort te betalen.

Zoveel beter in het buitenland?

Jo Cornu, de CEO van de NMBS, heeft een
zogenaamde benchmarking studie laten verrichten van de productiviteit
van het personeel van de NMBS, door een statistische vergelijking van
de prestaties van het personeel met hun collega’s van onder meer de
Duitse DB, de Franse SNCF en de Nederlandse NS.

De juiste details van die studie zijn
nog niet bekend. Werd het personeel in elk van die bedrijven op
dezelfde manier geteld (bepaalde taken maken in het ene land deel uit
van ‘het personeel’, in het andere niet)? Werd rekening gehouden met
de dichtheid en de verwevenheid van het net (de Zwitserse
treinmaatschappij beheert alleen de drukke intercity-lijnen, die net
als in België een hoge productiviteit hebben)? Werd rekening
gehouden met het dagelijkse heen- en terug éénrichtingsverkeer naar
Brussel (een fenomeen dat in geen enkel ander land in die mate
voorkomt)?

Je hebt drie graden van leugens, zei
ooit een Brits politicus: “Leugens, verdomde leugens en
statistieken, in die volgorde”. Het is nog te vroeg dag om de
benchmarkingstudie van Jo Cornu op haar werkelijke waarde in te
schatten. De framing is door de media intussen al gezet. De NMBS zou
jaarlijks meer dan 100 miljoen euro verspillen door zijn
inefficiëntie. Het zou niet de eerste maal zijn dat enige dagen
later na grondige lectuur blijkt dat een en ander heel wat
genuanceerder is dan uit eerste indrukken zou moeten blijken.

“In ieder geval weten wij nog steeds
van niets. Ik heb deze morgen in De Standaard mogen lezen dat wij
vandaag uitgenodigd zouden zijn om de studie met Jo Cornu door te
nemen. Ik heb hem alvast een sms gestuurd met de vraag of wij soms
een uitnodiging van hem over het hoofd zouden hebben gezien,” aldus
nog Luc Piens van ACV-Transcom.”

Bovendien wijst Transcom er op dat
voorzichtigheid is geboden bij het vergelijken van spoorbedrijven.
“De NMBS heeft dat zelf ook ervaren. Ze sprak (begin mei) haar
verbazing uit over een gebrek aan objectiviteit in de methodologie
van Boston Consulting Group over het prestatieniveau van de
spoorwegen in de verschillende landen.”

In een vorige persmededeling reageerde
ACV-Transcom reeds op het plan voor deze studie. Daarin wees de
vakbond op het belang dat in dergelijke studies gebruikte cijfers en
elementen van onderzoek een juiste invulling moeten krijgen, omdat de
spoorbedrijven in elk land anders georganiseerd zijn.

Jean-Pierre Goossens van ACOD-Spoor
heeft evenmin een uitnodiging gekregen: “Al wat ik weet is dat de
raad van bestuur nu over deze studie vergadert en dat er daarna een
persconferentie volgt. Wij kunnen voorlopig dus niet reageren op
basis van kennis van zaken. Het blijft ronduit schandalig om het
personeel van de NMBS met de opzet van dergelijke studies verdacht te
maken. Het technisch personeel stapelt al meer dan 700.000 niet
gekregen compensatie- en verlofdagen op.”

“In die kostprijs van de exploitatie
van de NMBS zit ook de excessief hoge prijs die de andere poot van
het spoor, namelijk, Infrabel verrekent voor het gebruik van de ‘rijpaden’1
In andere landen bestaat die tweedeling niet of rekent de
infrastructuurbeheerder veel lagere prijzen. Hoe gaat dat worden
vergeleken in deze studie, wij weten het voorlopig niet.”

PS. Ik heb dit artikel geschreven op de
redactie in Antwerpen. De treinen Charleroi-Brussel-Antwerpen reden immers gewoon stipt op tijd. Het ATSB is blijkbaar niet zo representatief
als het beweert te zijn.

1 Het
‘rijpad’ omvat een spoortraject en een specifieke tijdsspanne,
waarbinnen een trein kan rijden.

take down
the paywall
steun ons nu!