Belgisch wetsvoorstel
tegen aasgierfondsen 

Klein
België doet soms grote dingen. Met het voorstel beoogt men “de Belgische
rechtbanken efficiëntere (juridische) middelen aan te reiken om de activiteiten
van de aasgierfondsen aan te pakken”. 

Tijdens een persconferentie kwam de Ambassadeur van Argentinië persoonlijk
het voorstel ondersteunen. Meer dan begrijpelijk, want de
aasgierfondsen die vandaag Argentinië aanvallen, hebben in het
verleden België al het leven zuur gemaakt. 

Aasgierfondsen, ook wel “procederende schuldeisers”, zijn
investeringsfondsen die voor een spotprijs staatsobligaties of
schulden van staten opkopen. Vervolgens starten ze een gerechtelijke
procedure en verplichten de staten ertoe de nominale waarde van hun schuld terug te betalen. Met “nominale waarde van de schuld” bedoelt men de waarde die
obligaties of schuldvorderingen hadden op het moment dat ze werden
uitgegeven, vermeerderd met de achterstallige rente.
Winstmarges van aasgierfondsen variëren dan ook makkelijk van 300 tot 3000(!) procent.

Endgame 

Vooreerst wil het nieuwe wetsvoorstel met een selectie aan
objectieve criteria “zo precies mogelijk de omstandigheden
benoemen waarin de rechtsvordering die het aasgierfonds instelt tegen
de debiteurstaat neerkomt op voor de schuldenaar schadelijke en
gevaarlijke speculatie”. Als dat duidelijk is bewezen, kunnen
Belgische rechters de opvorderingen van schuldeisers beperken
“tot een bedrag dat kleiner is dan de nominale waarde van de
schuld”. 

Zo’n maatregel betekent – binnen de Belgische
wetgeving – het einde van de bestaansreden van de aasgierfondsen, vermits zij alleen maar winst maken door dit verschil. In dronkenmanstaal: “it takes the spirit out of
the booze”.

Voor
Argentinië is dit een precedent van cruciaal belang. Zeven procent van de
Argentijnse staatsschuld is immers al jaren in de handen van NML Capital
en andere aasgierfondsen in eigendom van de Amerikaanse
miljonair Paul Singer, een van de grote ultraconservatieve
geldschieters van de Bush-dynastie. 

Vorig jaar nog veroordeelde een Amerikaanse rechter met steun van het Amerikaanse Supreme Court Argentinië, en dwong het land om aan
de eisen van de aasgierfondsen te voldoen. Dit met voorrang op de
overige 93 percent – grotendeels Europese – schuldenaars, die wél een een vermindering (haircut) van 70 %
op hun titels hadden aanvaard. 

26
keer de aankoopprijs 

Aasgierfondsen zien dit anders. Zij hebben, meer dan tien jaar
geleden, voor 49 miljoen Argentijnse staatsschulden gekocht op de
secundaire markt met een nominale waarde van (op dat moment) 832 miljoen. Vandaag eisen ze
met de steun van de Amerikaanse wetgeving het volledig
bedrag plus 600 miljoen rente, dus een totaal van meer dan 1,3
miljard dollar – oftewel goed 26 keer meer dan de aankoopprijs.

Om
toch zijn schulden te kunnen uitbetalen aan het grootste deel van
zijn schuldeisers, tracht Argentinië dit te doen buiten de
gerechtelijke invloedssfeer van de Verenigde Staten, namelijk in
Europa. Nu, op 26 maart 2015 heeft de Amerikaanse rechter Griesa aan de
Belgische maatschappij Euroclear opgelegd geen gevolg te geven aan
Argentijnse eisen zolang de aasgierfondsen hun geld niet hadden. 

Euroclear 

De
Belgische coöperatieve Euroclear, met zetel in Brussel, is de
grootste compensatiekamer (International Central Security
Depositories) ter wereld. Clearinghouses zoals Euroclear dienen onder
andere als wettelijke tussenpersonen voor gestandaardiseerde
contracten bij termijntransacties op de wisselmarkt. De turnover van
Euroclear is ongeveer 500 000 miljard euro’s per jaar en de
maatschappij heeft het beheer over ongeveer 23 000 miljard
euro’s activa van klanten. Tot nu toe, heeft Euroclear ingegeven
aan Amerikaanse druk. Maar, moest de nieuwe wet er door komen, dan zullen
Belgische rechters Euroclear kunnen verplichten aan de eisen van
Argentinië  en vele andere landen te voldoen, en dit vrij van elke
Amerikaanse tussenkomst. 

Paniek 

Dit
is waarschijnlijk de reden waarom er erg paniekerig word gereageerd
in buitenlandse financiële kringen op het Belgische wetsvoorstel: 

Bijvoorbeeld, op 7 mei, dwz. 24 uur na het indienen van het
wetsvoorstel, hebben deurwaarders, in opdracht van buitenlandse
belangen, getracht beslag te nemen op 52000 euro die op de
bankrekeningen stonden van de Argentijnse ambassade in Brussel. Dit gebeurde volledig buiten de Belgische wetgeving om en in flagrante
overtreding met de Conventie van Wenen die de buitenlandse
vertegenwoordigingen in ons land immuun maakt voor dergelijke
confiscaties. 

Lobbying 

Toen de Commissie van financiën in de Kamer op 20 mei het
wetsvoorstel begon te bespreken werd de druk op de politici meer dan
verdubbeld. 

Volgens
ooggetuigen heeft Febelfin (Belangengroep van de Belgische financiële
sector) aan de leden van de Commissie een “Amendement Febelfin”
uitgedeeld. Ongehoord. 

Dezelfde
dag drukte het dagblad De Tijd een opiniestuk van Robert
Shapiro. Deze voormalige Amerikaanse staatssecretaris voor Handel
onder Clinton, is vandaag de vicepresident van de American Task Force
Argentina (ATFA), een goed gestructureerde belangengroep die optreed
voor de aasgierfondsen inclusief Paul Singer. 

Volgens
Shapiro hebben Belgische politici “een stoomcursus financiën
nodig”: “De term ‘aasgierfonds’ heeft voor velen een
negatieve connotatie maar de rol van die investeringsfondsen mag niet
onderschat worden. Voor landen die erg diep weggezakt zijn in een
financiële crisis zijn die fondsen dikwijls de laatste reddingsboei
om op de internationale markten nog aan geld te geraken…” 

Open
VLD-parlementsleden Luk Van Biesen, trekker van het wetsvoorstel, en
Lode Vereeck, mede-initiatiefnemer en jaren docent economie in
Argentinië, hebben sterk gereageerd tegen Shapiro. “Het siert
Shapiro dat hij openlijk toegeeft de belangen van de aasgieren te
behartigen. Zijn argumenten houden economisch echter geen steek. Meer
nog, ze zijn gewoon fout. (…) Aasgierfondsen kopen staatsobligaties
op voor een appel en een ei wanneer een land bankroet dreigt te gaan
of is gegaan. Het zijn zuivere speculanten die onredelijke winsten
nastreven en landen tot een tweede bankroet dwingen. Het ontbreekt
hun compleet aan financiële ethiek”. 

Washington
slaapt slecht 

En
tenslotte, en dit is een duidelijk bewijs dat aasgierfondsen alleen
maar huurlingen en snipers zijn van de officiële
grootbanken, een brief gestuurd aan Eric Van Rompuy, hoofd van de
Commissie van financiën, door Timothy D. Adams, de CEO van the
Institute for International Finance (IIF) van Washington. 

Het
IIF, zo schrijft Adams, is met 500 leden in 70 landen, op wereldvlak
veruit de voornaamste belangengroep van banken,
verzekeringsmaatschappijen, kapitaalbeheerders, soevereine en
pensioenfondsen, centrale banken, enz. Het IIF zo gaat het, verdedigt
een wettelijk kader dat zowel risicovermindering als duurzame
economische groei kan bevorderen “in het belang van haar leden”.
Als leden van de beheersraad van het IIF vindt men vertegenwoordigers
van de werelds grootbanken. Niet alleen Citigroup, Santander, Morgan
Stanley, UBS en Société Générale, maar ook BNP Paribas waarvan de
Belgische staat nog steeds een grote aandeelhouder is. 

Een
Belgisch wetsvoorstel dat de rechtsvorderingen van de aasgierfondsen
bestempelt als “immoreel” kan natuurlijk alleen maar als
onaanvaardbaar worden beschouwd door deze belangen. 

De
financiële wereld heeft duidelijk moeite om in België een kritiek
te vinden tegen het project. Het zogenaamd “socialistisch”
dagblad De Morgen gaf op 21 mei het woord aan de
Nederlander Derk Jan Eppink, een senior fellow Europa bij het London
Center for Policy Research in New York om het wetsvoorstel als “werk
van moraalridders” af te schilderen. 

Adams
van het IIF besluit in zijn brief aan Van Rompuy: “De ‘wet
betreffende de aasgierfondsen’ aan uw commissie voorgelegd zal het
wettelijk voorspelbaar kader ondermijnen door het invoegen van
onprecieze en subjectieve criteria die men a posteriori zal toepassen
op elke inspanning (…)”. 

Zoals
iemand die aan het wetsvoorstel meewerkte het ons het zegde: “Al
dit lawaai bewijst alleen maar dat we beginnen druk uit te oefenen
waar het zeer doet”.

Karel Vereycken, stichter Agora Erasmus

Dit artikel werd oorspronkelijk in het Frans geschreven en door de auteur vertaald in het Nederlands voor publicatie op DeWereldMorgen.be