Het debat dat er maar geen wil worden.

Zo’n dikke drie maanden geleden lanceerde Lieven Boeve, directeur-generaal van het Vlaams Secretariaat van het Katholiek Onderwijs, een oproep om het verbod op levensbeschouwelijke tekens in scholen te laten vallen. In a?lle scholen, ook die in het GO!. Kranten kopten dat het “verbod op de hoofddoek overal weg moet” en “deze beslissing niet aan de scholen zelf mocht gelaten worden”. Lieven pleitte zeer luid voor een breed maatschappelijk debat. Intussen hoorden we mijnheer Boeve niet vaak meer en het maatschappelijk debat bleef wat uit. Alleen op de allerlaatste pagina van het studentenblad Veto (18 mei 2015) onderschrijft ook bisschop Bonny Lieven z’n punt. Deze discussie lijkt misschien een grijsgedraaide plaat, maar toch. In de nasleep van “je suis Charlie”, de heisa over het verbod op lange jurken in Mechelen en de tulband in Sint-Truiden blijkt ze meer dan relevant. Moeten we onze kinderen niet net opvoeden me?t een echte vrijheid van meningsuiting?

De ene vrije mening is de andere niet.

We kunnen blijven discussie?ren over wat nu eigenlijk het doel is van ons onderwijs, maar het lijkt
vanzelfsprekend dat het ons hoort voor te bereiden op ‘later’, op samenleven. Of je het nu goed of
slecht vindt, dat samenleven is vandaag de dag behoorlijk multicultureel. Daarnaast heeft iedereen
een eigen mening, identiteit, die hij/zij wil ventileren via allerhande sociale media. Velen zijn
voorstander van meer lessen IT op school, maar niemand denkt eraan om die manieren van
meningsuiting aan banden te leggen. En toch denken volledige scholenkoepels er dan weer we?l aan
levenbeschouwelijke symbolen te verbieden. Het uiten van jouw identiteit via een van die symbolen
is not done, ongewenst. Reden? Voor de hoofddoek hanteren voorstanders van een verbod dat het
een druk uitoefent, dat jouw vrijheid om jouw identiteit te uiten de vrijheid van anderen belemmert.
Dat kan kloppen, maar dit is toch een heel enge lezing, een drastische maatregel en doet afbreuk aan
een pedagogisch hoofddoel van ons onderwijs: dialoog kunnen voeren met anderen.

Velen zijn voorstander van meer lessen IT op school, maar niemand denkt eraan om die manieren van meningsuiting aan banden te leggen. En toch denken volledige scholenkoepels er dan weer we?l aan levenbeschouwelijke symbolen te verbieden. Het uiten van jouw identiteit via een van die symbolen is not done, ongewenst. 

Tekens algemeen verbieden gaat voorbij aan de essentie, aan waarom mensen deze tekens willen
dragen. Dat alle mensen met een hoofddoek gebukt gaan onder onderdrukking is een
veralgemening. Eens luisteren naar het verhaal van elkeen, dat discursieve, kan wel eens een
ontluisterende ervaring zijn. Men vertrekt vanuit het idee dat het dragen van een symbool een uiting
is en het tegenovergestelde is dan neutraal of goed ingeburgerd, geassimileerd met wat sommigen
‘onze cultuur’ noemen. Alsof het niet dragen van symbolen geen statement kan zijn, geen uiting van
een mening. Ook dit gesprek wordt op voorhand al uitgesloten door een verbod. Veel ‘leren
samenleven’ zit er zo niet in, als we binnen de schoolpoorten zulke gesprekken niet aangaan. Het
onderwerp biedt zich niet meer aan want de aanleiding is ongewenst. Verboden.

Groepsdruk bij hoofddoeken? Ook bij de communie. 

Kan er druk zijn, een ongewilde externaliteit, zoals in het Antwerpse Atheneum het geval was?
Natuurlijk, maar vraag is of zo een druk enkel uit gaat van de dragers. Probeer maar eens als enige
joodse jongen, de enige drager van zo’n symbool op de gehele school, een keppel te dragen. Zou
deze jongen geen druk ervaren om zich te ontdoen van zijn individuele vrijheid? Misschien
passender: de enige leerling op een katholieke school die een communie, vormsel of lentefeest aan
zich laat voorbijgaan. De “normale” klasgenoten gaan naar de catechese hoor.

Mocht een verbod omwille van de druk, die ongewilde externaliteit, overal moeten gelden: verbied
dan ook de promotie van catechese of de communie op school. Dat kan duidelijk niet de bedoeling
zijn. Ik ontzeg niemand zijn cadeaus of de ceremonie die intussen vaak bijzaak blijkt. Waarom
ontzeggen wij dan onze leerlingen de kans tot uiting van hun mening? Tot dialoog? Laat dit misschien
een oproep zijn: vul dit maatschappelijk debat dat Lieven Boeve graag zou zien met de stemmen van
de leerlingen. Of het nu een kruisje, een keppel of schooluniform zou zijn, het gaat over hun vrije
mening en identiteit.

 Laat dit misschien een oproep zijn: vul dit maatschappelijk debat dat Lieven Boeve graag zou zien met de stemmen van de leerlingen. Of het nu een kruisje, een keppel of schooluniform zou zijn, het gaat over hun vrije mening en identiteit.

Robbe Wulgaert
Leraar geschiedenis – informatica. Bachelor onderwijskunde. Bovenstaande opinie vertolkt enkel de mening van de schrijver. Schrijft dus in eigen naam.