David Cameron (foto: Flickr creative commons / World Economic Forum).
Analyse, Europa, Politiek -

Het einde van Groot-Brittannië?

Niemand had het kunnen denken maar de Conservatieven van de Britse premier David Cameron behaalden een absolute meerderheid in zetels. De Schotse nationalisten van de SNP slepen 56 van 59 Schotse zetels in de wacht. De anti-migranten partij UKIP wint bijna 13% van de stemmen. De Liberalen worden volledig van de kaart geveegd maar de belangrijkste uitkomst is dat de Labour partij 26 zetels verliest ondanks de gunstige peilingen.

maandag 11 mei 2015 10:01
Spread the love

De
vreemde dood van de sociaaldemocratie

Na
de Tweede Wereldoorlog werden in Groot-Brittannië sociale
voorzieningen uitgebouwd. Dit gebeurde aan de hand van het
ideologische kader van de sociaaldemocratie. Zowel de Conservatieven
als de sociaaldemocraten van Labour bereikten hier een consensus
over. De Britse staat werd beschouwd als de motor voor de economische ontwikkeling en het realiseren van een volledige tewerkstelling.
Sterke vakbonden moesten waken over de rechten van de arbeiders.

Maar met de verkiezing van Margaret Thatcher in 1979 komt er een einde aan deze consensus en begint de
neoliberale aanval op de verzorgingsstaat. Deregulering van de
economie, het afbouwen van sociale rechten en de vernietiging van de
vakbonden waren de wapenfeiten van het Thatcher-regime.

Vooral Schotland deïndustrialiseerde aan snel tempo. Er
ontwikkelde zich in Schotland een modern Schots nationalisme dat meer en
meer naar links opschoof. Dit was mede een antwoord op sociaal-liberale koers van Labour. Tony
Blair leidde de partij in 1997 naar een grote overwinning en zorgde
dat Labour na 18 jaar oppositie aan de macht komt. Schotland, Wales
en Noord-Ierland krijgen allemaal een deelparlement met verschillende
bevoegdheden. Labour nam echter geen afscheid van Thatcher, maar
omarmde haar erfenis. Dit betekende ook de doodsteek voor de Britse sociaaldemocratie.

De
terugkeer van Schotland

In
1998 stemden de Schotten in een referendum massaal voor een Schots
parlement. Een jaar later vonden verkiezingen plaats voor dat
parlement. Labour bevestigde haar leiderspositie en vormde samen met
de Liberale Democraten de eerste Schotse regering. De Conservatieven
werden irrelevant in Schotland.

Met de regionale  verkiezingen in 2011  won de SNP een absolute meerderheid in het Schotse parlement. De Schotse
premier onderhandelde met de Britse premier David Cameron een
referendum over de Schotse onafhankelijkheid. Op 18 september 2014
stemden 55% van de Schotten om binnen Groot-Brittannië te blijven.

Maar het onafhankelijkheidsreferendum draaide niet enkel rond nationalisme.
sociale rechtvaardigheid en de groeiende kloof
tussen arm en rijk waren evengoed de inzet. Het referendum en de aanloop ernaar toe zorgden ervoor dat de basis van de
SNP zich uitbreidde. Voormalige supporters van Labour zagen in de Schotse nationalisten een links alternatief.

De radicale linkse
stromingen doken ook mee in het bad van een onafhankelijk Schotland.
Alhoewel de SNP het referendum verloor kwam de partij er veel sterker
uit. Die positie heeft de partij verzilverd tijdens de verkiezingen voor
een Brits parlement afgelopen vrijdag .

De
Britse parlementsverkiezingen

Groot-Brittannië
kent het kiessysteem van first past the post. Het betekent dat de kandidaat met de meeste stemmen, zijn
kiesdistrict mag vertegenwoordigen in het Britse parlement. In Schotland
waren er 59 zetels te behalen. In
2010 haalde de SNP 6 zetels maar nu 56. Labour verliest er 40 en komt
op 1 zetel. De Liberale Democraten gaan van 10 naar 1. De
Conservatieven blijven op 1 zetel steken.

Hoewel de Britse
lijsttrekker van Labour, Ed Milliband probeerde om zijn partij in
Schotland te positioneren als een sociaaldemocratische partij, werd hij links ingehaald door de SNP. De SNP beloofde een einde aan
de besparingspolitiek en ook de verwijdering van de nucleaire
onderzeeërs in Trident.

Er is sinds de jaren ’80 in Schotland een
revolte bezig tegen de groeiende ongelijkheid in de samenleving. Het
feit dat Labour onder Tony Blair deze ongelijkheid niet heeft kunnen terugdringen, heeft de nationalisten geen windeieren gelegd.

Ook schat
Labour het Schotse nationalisme verkeerd in. De Schotse identiteit
die door de SNP naar voor wordt gebracht is een positieve identiteit
en niet zoals Labour beweert, gedreven door sociaal-economische
achterstelling.

In
Wales verloor Labour 1 zetel. Ze bleef er de grootste partij met 25
zetels. De Conservatieven deden er 3 bij en kwamen op 11 zetels. De
Liberale Democraten verloren 2 van hun 3 zetels. De Welsche
nationalisten van Plaid Cymru blijven op 3 steken. De verassing
in Wales kwam van UKIP ( United Kingdom Independence Party). UKIP behaalde
weliswaar geen zetel maar liep wel met bijna 14% van de stemmen weg. Het
waren vooral de arbeiders die tijdens de vorige verkiezingen op Labour
hadden gestemd die nu massaal voor UKIP kozen. Ze zijn niet overtuigd van
het migratiebeleid van Labour en staan zeer sceptisch tegenover
migratie. Het echte gevaar voor Labour komt van UKIP. Labour zal in
de toekomst geen extra zetels winnen als UKIP blijft groeien.

De
geboorte van het Engelse nationalisme

In Engeland hamerden de
Conservatieven er tijdens de verkiezingscampagne op dat een
Labour-SNP tot de mogelijkheden behoorde en dat Groot-Brittannië
gegijzeld zou worden door de Schotse nationalisten. De Engelse
nationalistische kaart werd door de Conservatieven gebruikt om de
kiezers van de Liberale Democraten aan te trekken. De SNP werd
voorgesteld als een partij van duivels die uit zijn op de vernietiging van Groot-Brittannië.

In
het Britse parlement mogen Schotse en Welshe leden stemmen over
bevoegdheden als cultuur en onderwijs. Voor Schotland,
Wales en Noord-Ierland  zijn deze bevoegdheden naar de respectievelijke deelparlementen zijn
overgedragen. Maar Engeland heeft geen eigen parlement, wat betekent
dat de Schotse, Welshe en Noord-Ierse leden over Engelse
aangelegenheden stemmen.

De Conservatieven willen dat dit verandert
en dat voortaan alleen Engelse leden over die bevoegdheden mogen
stemmen. De anti-migranten partij UKIP riep dat er teveel geld gaat
naar Schotland en dat Engeland en Wales hiervoor de rekening
betalen. Onder druk van UKIP voerden de Conservatieven campagne voor
een strenger migratiebeleid en een referendum over het lidmaatschap
van de EU.

Dit
alles zorgde ervoor dat in Engeland de aanhang van de
Liberale Democraten koos voor de Conservatieven. De linkse kiezers
van de Liberale Democraten keerden terug naar Labour. Dat laatste zag je
vooral in Londen. De Conservatieven gingen er op vooruit en behaalden 319 zetels, Labour haalde 206 zetels. De Liberale Democraten zakten van 43 naar 6
zetels. UKIP ging aan de haal met 14% van stemmen en 1 zetel. De
Groenen met bijna 4% van de stemmen en 1 zetel. Labour ging er dus niet genoeg op vooruit om extra zetels te halen.

Het
einde van Groot-Brittannië

Momenteel
zijn er twee assertieve politieke projecten: het Schotse
sociaaldemocratische nationalisme en het sociaal-conservatisme van de
Conservatieven en UKIP. Wil Labour ooit terug een regering vormen, dan zal ze
het noorden van Engeland, de industriële Midlands,
Schotland en Wales moeten overtuigen. Anders is Labour gedoemd om een Engelse
partij te worden die voor de eeuwigheid op de oppositiebanken zit.

Nicola
Sturgeon, de partijleidster van de SNP heeft al laten weten dat de
Schotse kiezer een duidelijk signaal heeft gestuurd richting Londen.
Ze benadrukte dat er opnieuw een onafhankelijkheidsreferendum komt wanneer de Engelse kiezer in 2017 kiest voor een Brexit. Als
premier David Cameron dus doorgaat met zijn plannen en een meerderheid stemt voor het
vertrek uit de EU, dan wordt daarmee ook de toekomst van Groot-Brittannië op het spel gezet.

De
ironie is dat door het neoliberalisme van de Conservatieven en het
Engelse nationalisme van de UKIP de perceptie is ontstaan dat
Groot-Brittannië fundamenteel een verbrokkelende staat is. Het zijn deze Britse
parlementsverkiezingen en niet het Schotse die een verder verbrokkelen kunnen bespoedigen.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!