De sterkte van de
documentaire was dat de focus niet lag op de kloof tussen vrouwen en
mannen (die kennen we en die loopt helaas niet weg), maar op de kloof
tussen moeders en niet-moeders. De reportage raakte me, als werkende
mama met drie kleine kinderen.

De dag erna ging ik in
debat in het Vlaams-Nederlands huis De Buren in Brussel met onder andere arbeidsmarktdeskundige Jan Denys over de
kortere werkweek. Ik voelde me vol vuur, de moeders uit de
documentaire in mijn achterhoofd. Was de 30- in plaats van de
38-urenweek niet dé oplossing voor die moeilijke combinatie?

Een centrale vraag in het
debat was ‘waarom Femma met de 30-urenweek een nieuwe collectieve
norm wilde introduceren in een steeds individualistischere
samenleving met een steeds flexibelere arbeidsmarkt’. Een
collectieve norm zoals een 30-uren week betekent dan toch een aanslag
op de individuele vrijheid, aldus de redenering. En staat feminisme
net niet voor vrijheid en de bevrijding van normerende kaders?

Zeker. Maar feminisme
staat ook en bovenal voor het strijden tegen structurele
ongelijkheid. De voorbije eeuw zijn we door de stijgende
productiviteit altijd minder gaan werken. De 60-uren-week evolueerde
naar een 38-urenweek. Dit was een collectieve arbeidsduurvermindering
die gold voor iedere werknemer. Vanaf de jaren ’80 werd deze
arbeidsduurvermindering individueler: de 38-uren week bleef overeind,
maar via tijdkredieten en thematische verloven kunnen we minder
werken. Iedereen heeft de keuze en is die vrije keuze niet het summum
van emancipatie?

Het probleem zit hem in
de ongelijkheid die deze zogenaamde vrije keuze teweeg brengt. Want
het zijn vooral vrouwen die een stap terug zetten omdat ze minder
verdienen dan hun partner en omwille van klassieke rollenpatronen. En
eenoudergezinnen? Die nemen (bijna) geen tijdkrediet want dat is
financieel niet haalbaar.

Collectieve afspraken
geven individuen bescherming, een veilig kader waarbinnen we vrij
kunnen zijn. De belangrijkste sociale verworvenheden in de voorbije
eeuw zoals stemrecht, vakantie of werkbaar werk zijn bovenal
collectief en bevrijdend geweest voor individuen. Keuzevrijheid gaat
gepaard met collectieve sociale rechten, niet met maatregelen die
alleen voor de sterksten tot de mogelijkheden behoren.

Voor
mij deze zondag dus zeker geen pannenset of kruimeldief. Geef mij maar een
realistische kijk op het moederschap, een arbeidsorganisatie die
rekening houdt met het gezinsleven en last but not least: een
30-urenweek. En dit alles met een grote roze strik eromheen.

Riet Ory werkt bij Femma vzw