Syriza tegen de Machinerie

De Syriza-regering wordt geconfronteerd met enorme tegenwerking vanuit een Europese en Griekse economische, politieke en technocratische machinerie, die vooral stevig in handen is van een machtig establishment.

De door Syriza geleide Griekse regering, verkozen op 25 januari 2015, ontvangt sindsdien rake klappen door een brute aanval vanuit economische hoek en vanuit de media. Het begon op 4 februari 2015 toen de Europese Centrale Bank (ECB) de hoofdfondsenkraan, die de Griekse banken financierde, afsloot en ermee dreigde hetzelfde te doen met de enige andere bron, de Emergency Liquidity Assistance. Griekenland werd meteen bedreigd met een ineenstorting van de banken. De gebruikelijke schriktactiek van de Griekse media en de conservatieve Nieuwe Democratie Partij (ND) zorgde ervoor dat de Grieken al hun geld van hun bankrekeningen haalden, uit angst hun spaargeld te zien verdwijnen, waardoor de kapitaaldrooglegging van het bankensysteem in een grotere versnelling terechtkwam.

De wat toen nog de Trojka werd genoemd (EU, ECB, IMF) veronderstelde dat de Griekse regering zich simpelweg zou overgeven en zou verdergaan met het besparingsmemorandum, business as usual. De oppositie met ND zat aan de zijlijn te wachten tot de Tsipras-regering zou vallen, om dan terug de macht te grijpen na deze “linkse parenthese” en de Grieken en de Europeanen te tonen dat er echt geen alternatief is. Dit gebeurde echter niet; Syriza hield stand.

Democratische confederatie

Geconfronteerd met een eurocrisis op 28 februari 2015 bereikten Griekenland en haar “partners” een overeenkomst voor een vage overbrugging van vier maanden op 20 februari 2015. De deal bestond erin geld te blijven pompen in het Griekse bankensysteem tot er een nieuwe overeenkomst zou worden afgesloten ergens in juni. Griekenland moest een lijst met hervormingen voorleggen aan de Europese kredietverleners, wat Yanis Varoufakis deed en wat werd goedgekeurd. Over de resterende problemen zou binnen een maand onderhandeld worden, tegen 20 april en de volgende tranche aan IMF-geld zou worden vrijgegeven, zodat de Griekse economie kon blijven draaien en Syriza zich kon bezighouden met regeren.

Van dit alles kwam echter niet veel in huis.

Het was overduidelijk dat de Europese instellingen niet echt verheugd waren met de verkiezingsoverwinning van Syriza en men wilde dit probleem in de kiem smoren vooraleer andere landen, zoals Spanje, Ierland, Portugal of Italië, op soortgelijke gedachten zouden kunnen komen. Of erger nog, vooraleer zich een brede Europese beweging zou kunnen vormen tegen de neoliberale structuur van de EU en het debat zou aangaan en oproepen lanceren voor alternatieven.

Wat de burgers van Europa ook mogen gedacht hebben over waar ze zich hebben ingegooid, de EU is geen democratische confederatie van volkeren, maar een economische ruimte compleet onder de controle van de Europese instellingen, namelijk de Financiële en de Zakelijke elite, de traditionele Europese oligarchen, de neoliberale politici (maakt niet wat voor betekenisloos partijlabel ze zichzelf opgekleefd hebben) en niet-verkozen technocraten in dienst. Natuurlijk staat Duitsland aan het hoofd van dit Europese establishment, maar haar belangen lopen min of meer parallel aan de belangen van de Europese heersende klasse. Zo ziet de ware architectuur van de Europese Unie eruit. Syriza is een stoorzender voor deze klasse en moet verpletterd worden. Om de huidige impasse tussen Syriza en haar kredietverleners echt te kunnen vatten, moet men van buitenuit naar het enge, nationalistische paradigma van Duitsers versus Grieken kijken en het zien voor wat het echt is, een klassenstrijd.

Luie, Zuid-Europese buren

De Duitse staat kan simpelweg het meest garant staan voor de privileges van deze Europese heersende klasse, na de VS natuurlijk. Op die manier kon het Duitse establishment grote sectoren van de Duitse arbeidersklasse overtuigen van gemeenschappelijke belangen en hen opzetten tegen hun luie, Zuid-Europese buren die ze ter hulp moesten snellen, die eigenlijk te lui, te corrupt en te ongeorganiseerd zijn om een moderne, succesvolle economie aan de praat te kunnen houden. De Europese media deden er alles aan om te voorkomen dat simpele feiten voor het Noord-Europese publiek verborgen bleven. Men maakte hun wijs dat de leningen aan Griekenland er niet waren om de Grieken te vrijwaren, maar om de Europese banken te redden aangezien deze leningen gewoon aflossingen financierden. Met elke lening groeide de schuldenlast aan, waardoor er nog meer leningen nodig waren op voorwaarde dat het land al haar nutsvoorzieningen zou privatiseren, haar sociale welzijnsnetwerk zou vernietigen, haar volk de werkeloosheid en de armoede zou induwen; een vicieuze cirkel die leidt naar een verdere wereldlijking van de Europese periferielanden.

Dit was de EU waartegen Syriza campagne heeft gevoerd en waarvoor ze de campagne gewonnen heeft.

Maar vergis je niet, Syriza wil de Eurozone niet verlaten, het werd verkozen op basis van een zeer duidelijk antibesparingsmandaat, na vijf lange jaren van Griekse economische depressie waarvoor geen precedent bestaat in vredestijden. Desalniettemin heeft Syriza duidelijk gesteld dat ze een ander Europa wil, een democratisch Europa, waar de volkeren en niet de financiële instellingen het voor het zeggen hebben. Syriza maakt daar geen geheim van en verleent haar steun aan alle andere Europese politieke krachten die een democratisch, solidair, sociaal, duurzaam Europa voor het volk voorstaan. En dat is wat de Europese instellingen onaanvaardbaar vinden, niet dat hun huidige budget surplus 1,5% of zelfs 3% zal zijn.

De Europese instellingen maken zich zorgen om precedenten. Als Syriza in haar opzet slaagt, wat zullen de andere systeemregeringen van de Europese periferielanden dan tegen hun eigen kiezers zeggen. Er hoorde geen alternatief te zijn. Dit gaat vooral op voor Spanje waar een conservatieve regering de confrontatie zal moeten aangaan met de opkomst van Syriza’s bondgenoot, Podemos. Eerste Minister Alexis Tsipras heeft in het parlement verteld dat de Spaanse Eerste Minister achter de schermen hard bezig was om eender welke antibesparingsbeleidsovereenkomst te torpederen.

Belastingontduiking

In een interview tijdens de populaire politieke tv-talkshow, Ston Eniko, met als gastheer Nikos Hatzinikolaou, gaf Panos Kammenos, leider van Syriza’s junior coalitiepartner Anel (Onafhankelijke Grieken) en minister van Defensie, toe dat “ze geen overeenkomst willen!” Kammenos legde uit dat Varoufakis Europese ambtenaren ontmoet, een serie van hervormingen voorstelt en erover onderhandelt, de ambtenaren gaan akkoord, en dan drie dagen later worden er 25 nieuwe discussiepunten doorgemaild naar de Griekse regering. Zo ziet de modus operandi van de Europese ambtenaren eruit sinds de wapenstilstand van 20 februari 2015. Maakt niet uit hoeveel hervormingen Varoufakis voorstelt aan deze ambtenaren, ze zijn onaanvaardbaar aangezien ze geen besparingshervormingen zijn.

De Griekse regering heeft hard gewerkt waarbij ze heeft aangetoond dat ze de inkomsten kan verhogen door de corruptie aan te pakken, de belastingsontduiking en de offshore rekeningen. Ze heeft duidelijk en onweerlegbaar rekenwerk geleverd als bewijs dat ze heel wat efficiënter de inkomsten kan verhogen dan door te privatiseren, op de pensioenen in te hakken en andere besparingsmaatregelen toe te passen, die enkel de Griekse economie vernietigen en de bevolking martelen door middel van een door de EU op touw gezette humanitaire crisis.

Griekenland kwam aan de onderhandelingstafel met een levensvatbaar plan, na dat levensvatbare plan denkende dat het verstandige reacties zou krijgen, maar het land heeft zich ondertussen gerealiseerd dat het doel van de Europese instellingen is om de regering van links te laten buigen en knikken. Het politieke plan is austeriteit; het heeft niets van doen met economische data, het heeft alles te maken met wie de economische plak zwaait. De onvergefelijke zonde van Syriza en haar juniorpartner is dat ze in opstand zijn gekomen tegen deze heersende klasse.

Liquiditeitscrisis

Het is net omwille van deze reden dat linkse activisten binnen en buiten Europa de nodige aandacht zouden moeten besteden en solidair zouden moeten zijn met de Griekse regering. Het succes van Syriza zal de eerste barst in de neoliberale hegemonie van de Noord-Atlantische regio betekenen. De Europese heersende klasse heeft dit terdege begrepen en linkse activisten over gans de wereld zouden er goed aan doen dit ook te begrijpen.

Dat is waarom de Europese instellingen de Griekse economie opzettelijk pijn doen; Griekenland wordt nu geconfronteerd met enorme geldstroomproblemen, omdat het nog steeds geen enkele euro heeft zien passeren, terwijl het land ononderbroken schulden moet terugbetalen. Een nieuwe terugbetaling van 450 miljoen euro aan het IMF werd afgelost op 9 april 2015, maar daarover straks meer. Deze liquiditeitscrisis maakt het de Griekse regering heel erg moeilijk om aan de loonlijst te voldoen, de pensioenen uit te betalen, onderwijs, gezondheidszorg enzovoort. Waar het op neerkomt, is eigenlijk dat Syriza’s capaciteit om te regeren zwaar en waarschijnlijk illegaal ondermijnd wordt (gebaseerd op Europese multilaterale overeenkomsten).

Niemand hoeft zich af te vragen of de Griekse elite al dan niet nauw samenwerkt met het Europese establishment. Ze riskeren heel wat te verliezen. Syriza heeft een audit gepland over de recente bailout-overeenkomsten om uit te zoeken of er politici zijn die gesjoemeld hebben of dat er grote zakenleiders hun voordeel hebben gehaald uit de vernietiging van de Griekse economie. Syriza’s hervormingslijst bevat onder meer maatregelen om het belastingssysteem eerlijker te maken, zodat er komaf kan gemaakt worden met belastingsontduiking en offshore rekeningen. Deze hervormingen zijn een frontale aanval op de Griekse oligarchen. Syriza is bereid om het staatsapparaat onderuit te halen en de nexus tussen de gevestigde partijen, de media, de staatsbureaucratie en de grote privébelangen te tackelen. Maar net zoals de Europese gevestigde orde zal ook de Griekse elite niet zo snel opgeven.

Voltallige vergaderingen

En zo zijn ze dus bezig met deze regering te destabiliseren om ze te doen vallen. Eerst probeerden ze een wig te drijven tussen Syriza en haar coalitiepartner Anel. De media probeerden Anel af te schilderen als een extreemrechtse partij, Syriza-parlementariër Costa Lapavitsas schreef in een artikel dat Anel ”een nationalistische partij is en een spreekbuis voor brede secties van conservatieve grassroots-bewegingen, en dat ze onophoudelijk oppositie voeren tegen het desastreuze besparingsbeleid. Wat de nationale Griekse schuldenlast betreft, mag Anel zelfs aan de linkerzijde van Syriza gezocht worden.”

Nu, de media laten uitschijnen alsof er interne chaos heerst binnen Syriza. Syriza is een linkse partij bestaande uit verschillende strekkingen die elkaar intern aanvaarden en waar ieder vrij is de mening te uiten. Debatten worden tijdens voltallige vergaderingen gevoerd, er wordt over alles gestemd en standpunten worden ingenomen. De media heeft geprobeerd een wig te drijven tussen het huidige leiderschap en de Linkse Platformfactie, geleid door regeringsminister Panagiotis Lafazanis.

In feite zijn de verschillen tussen het huidige leiderschap en het Linkse Platform eerder strategisch dan ideologisch. De president van het Europese Parlement, Martin Schultz, ging zover dat hij zei dat Syriza haar meer radicale linkerflank moest afwerpen, en een nieuwe regering moest vormen met meer verantwoorde systemische centrumpartijen, To Potami (een mediacreatie die een burgerbeweging maskeert) en zelfs het ooit machtige Pasok, nu gereduceerd tot een staartstukje. Dit was een ongeëvenaarde interventie van een Europese ambtenaar in de interne zaken van een lidstaat. Niemand kan nog twijfelen aan het feit dat het Europese establishment Griekenland als een schuldenkolonie ziet en dat pro-establishmentpartijen zoals ND, Pasok en To Potami zichzelf als vazallen beschouwen.

En toch stoppen de destabilisatietactieken ook hier nog niet.

Oproerpolitie

Toen Syriza aan de macht kwam, hebben ze meteen komaf gemaakt met de barricades die het parlementsgebouw omringden en hebben ze aangekondigd dat de gevangenissen van het type C – waar vele anarchisten in opgesloten zitten – zouden gesloten worden en dat de draconische antiterreurwetten zouden geschrapt worden. Syriza-activisten namen deel aan heel wat van de straatprotesten van de afgelopen jaren, die werden beantwoord met oproerpolitie, traangas en politiegeweld.

Desalniettemin hebben er zich de laatste weken enkele bizarre bezettingen voorgedaan door kleine groepjes anti-autoritaire activisten in Syriza’s hoofdkwartier en de kantoren van een links alternatief radiostation waarvan het eigenaar is, Sto Kokkino, waarbij geëist werd dat Syriza uitvoert wat ze hebben aangekondigd te zullen uitvoeren. Meer nog, Sto Kokkino was altijd een belangrijke stem in het rapporteren van staatsrepressie ten opzichte van anarchisten, linkse activisten en migranten. Toen een kleine groep anarchisten banners hesen op de trappen van het parlement, weigerde de voorzitster van het Syriza-parlement, Zoe Konstantopoulos, in aanwezigheid van opruiende oproepen van de oppositie om op de “terroristen” in te hakken, om de oproerpolitie op hen af te sturen en ze verdedigde het recht van burgers om te protesteren en van mening te verschillen.

Dus waarom blijft Syriza het doelwit? Het is al lang geweten dat vele van de meest gewelddadige elementen in protesten en demonstraties, gekend als Koukoulofori (zij met de hoodies), agenten provocateurs zijn betaald door de oproerpolitie, ze worden MAT for units for the Reinstatement of Control genoemd, een groep die Syriza plant te ontbinden. De aanwezigheid van nazi’s, fascisten en extreemrechtse fanatici in het politieapparaat is realiteit in Griekenland sinds de tijd dat de collaborateurs opgenomen werden in het parastaatsapparaat na de Duitse terugtrekking in de Tweede Wereldoorlog met de bedoeling de linkse guerrilla’s te verjagen, die het land hadden bevrijd.

Sommige van deze parastaatselementen zijn geïnfiltreerd in heel wat radicaal linkse en anarchistische groeperingen, zodat men zich kan verwachten dat deze laatsten aangemoedigd werden en aangepord door reactionaire sujetten vanuit het politiecorps, omdat ze bezorgd zijn over Syriza’s engagement om de Griekse gendarmerie te purgeren van de aanwezigheid van nazi’s en fascisten (tijdens de euroverkiezingen van 2014 heeft 50% van de politieofficiers voor Gouden Dageraad gestemd).

Bailout-overeenkomsten

Syriza wordt ook geconfronteerd met een potentiële bedreiging binnen in de Griekse staatsbureaucratie. In een systeem waar nepotisme woelig tiert, vooral in de hogere echelons, werden velen benoemd door de voormalige partijen ND en Pasok, die nog steeds deel uitmaken van het establishment. Hun loyaliteit ligt bij de machtsmakelaars, de Griekse en Europese gevestigde waarden.

Syriza’s meest radicale voorstellen om de staat open te stellen, transparant en participatief te maken, zou wel eens flinke tegenwerking kunnen krijgen en zelfs sabotage vanuit deze sector. Met de mogelijkheid van heel wat ongemakkelijke waarheden die uit de audits zouden kunnen voortkomen in verband met de bailout-overeenkomsten sinds 2010, met daarbij ook nog het opbreken van het kartel tussen technocraten, politici en privébelangen, zijn er heel wat in de staatshiërarchie die de huidige regering graag zien vallen.

In zo’n antagonistische omgeving zouden sommige ministeries moeten kunnen steunen op de mensen die ze hebben binnengebracht in plaats van op staatsfunctionarissen. Het kleine team van politieke attachés dwingen meer werk op de schouders te laden uit angst voor lekken en sabotage vanwege een potentieel interne vijand.

De Syriza-regering heeft grote tegenwerking te verduren vanuit de Europese en Griekse economische, politieke en technocratische machinerie die stevig in handen is van een machtige lobby. Dàt is wat er aan de hand is in Griekenland.

Internationale solidariteit

Maar Syriza houdt nog een kaart achter de hand: het Griekse en het Europese volk.

Syriza moet haar strategie en haar situatie duidelijk uitleggen, zodat de modale Grieken en Europeanen volledig begrijpen wat er gaande is; dat is de enige manier om solidariteit op te bouwen en steun uit breiden. De Europese lobby is geschrokken van Syriza’s vastberadenheid. Ze zijn het niet gewend dat men hun bevelen niet opvolgt. Syriza was dan weer in shock over hoe absurd de eisen van de Europese ambtenaren waren. Hun strategie zou er niet in mogen bestaan meer water bij de wijn te doen, maar in meer naar links afzwaaien, ze moeten onverzettelijkheid beantwoorden met grotere vastberadenheid.

Dat is de enige manier om de steun verder uit te diepen. Telkens Syriza vastberadenheid en moed vertoont, schieten ze in de polls de hoogte in en trekken de mensen de straten op om hun regering aan te porren. Volkse steun in Griekenland kan volkse steun in andere Europese steden aanwakkeren en eender waar mensen strijden tegen dezelfde neoliberale klassenoorlog. Internationale solidariteit zal een bepalende factor zijn aangezien er al solidariteit bestaat tussen de machtigen van Europa tegen een regering van radicaal links.

Dus wat zal Syriza doen in haar strijd tegen de machinerie?

De vraag blijft steeds terugkeren: zal Syriza de eurozone verlaten? Syriza wil de eurozone niet verlaten en wil eigenlijk zelfs niet discussiëren over wel of niet de eurozone verlaten, ze willen discussiëren over welk soort van Europa we willen: een Europa waar de economische instellingen er zijn om de mensen te dienen of een Europa waar de mensen er zijn om de economische instellingen te dienen. Het debat over de euro is er om ons af te leiden van deze fundamentelere vraag. Syriza gelooft dat economische instellingen onder de controle van het volk moeten staan. Dat betekent de banvloek voor de Europese instellingen.

Schuldenkolonie

Daarom moet Syriza, die de enige linkse partij en de enige niet-systemische partij aan het hoofd van een Europese regering staat, langs een zeer delicaat pad laveren en het lijkt erop dat het precies dat is wat ze aan het doen zijn. Tot verontwaardiging van de Europese ‘partners’ en ambtenaren, was Tsipras op 8 april in Rusland (een dag voor de schuldenaflossing aan het IMF) voor een ontmoeting met Poetin.

Tsipras verklaarde dat Griekenland geen oplossing bij Rusland zocht, maar dat het een soevereine staat is en geen schuldenkolonie, en dat ze het recht hebben om zelf economische overeenkomsten af te sluiten, zolang ze maar de regels van de multilaterale overeenkomst blijven respecteren. Syriza heeft hetzelfde gedaan met China, het Midden-Oosten, Latijns-Amerika en zelfs met de VS. Ze zijn op zoek naar kleine financiële supplementen om wat ademruimte te creëren in de nauwe doos waarin ze door de Europese ‘partners’ worden opgesloten.

Er was een onderliggende boodschap bij de ontmoeting met Poetin die dag voor de IMF-afbetalingen moesten worden ingelost. Het IMF staat, natuurlijk, onder controle van de VS. Door naar Rusland te trekken en verscheidene economische en sociale samenwerkingsprojecten te ondertekenen, wees Syriza de VS en Europa simpelweg op het geostrategische belang hiervan. Men kwam ook tegemoet aan de afbetaling aan de VS om de globale machten te tonen dat men het spel proper zou spelen. Syriza probeert zich in zo’n positie te manoeuvreren als om haar NAVO-vriendjes eraan te herinneren dat men, in het geostrategische belang van de VS, men er beter aan doet hen niet uit de eurozone te trappen.

Syriza maakt deel uit van een lange traditie van Grieks links, dat uit haar geschiedenis geleerd heeft niets te verwachten van een Russische redding. Rusland heeft haar eigen imperiale belangen. De negentigjarige Syriza-parlementariër Manolis Glezos heeft de Griekse Burgeroorlog overleefd, waar partizanen verscholen zaten in de bergen om door de Sovjetvliegtuigen te worden gered. Natuurlijk kwamen die vliegtuigen nooit langs. Wat meer is, Syriza probeert niet om de ene hegemonie te vervangen door een andere, men probeert om de kooi groter te maken, daarbij anderen inspirerend om het voorbeeld te volgen.

Bankroet

Uiteraard, als Griekenland aan de rand van de Grexit-afgrond wordt gebracht, dan kan men ervan uitgaan dat de VS zal tussenbeide komen om te voorkomen dat men een belangrijke communicatielijn zal verliezen met het Midden-Oosten voor wat triviale geldbedragen naar IMF- en ECB-standaard. Er zijn al wat hints van de VS gekomen en van het IMF dat Griekenland een expansief beleid nodig heeft, en daarmee kan men verwachten dat Obama uiteindelijk wel een akkoord zal bedisselen.

Syriza weet dit en dat is waarom ze de IMF blijven betalen. Wat de Europese kredietverleners betreft, wel, dat hangt ervan af.

Als de EU en de ECB-kredietverleners blijven de strop rond Griekenland aantrekken en eisen dat Griekenland verder doet met haar bevolking te aderlaten en al haar eigendommen en bronnen te verkopen, verstandige maar niet-recessionaire economische hervormingsplannen te weigeren, en vast te houden aan een cash flow tot men zich overgeeft, dan zal de Griekse regering simpelweg stoppen met het betalen van haar schuldenlasten aan de Europese kredietverleners en in de plaats daarvan dat geld besteden aan lonen, onderwijs, gezondheid en andere benodigdheden.

Kammenos zei het met zoveel woorden in diezelfde talkshow. Syriza’s argument is dat er geen mechanisme bestaat dat Griekenland uit de Eurozone kan trappen en als de Europese instellingen het als standaard zien dat Griekenland wacht met haar schulden af te betalen tot er een volgende schijf aan leningen komt, dan betekent dit dat een bankroet binnen de euro inhoudt dat wat Griekenland schuldig is, zal afgeschreven worden. De door Syriza geleide regering is erin geslaagd haar schuldenlasten af te betalen zonder nieuwe leningen, terwijl men ondertussen alle interne benodigdheden kon blijven betalen. Dit is natuurlijk geen manier om als staat te functioneren in zo’n verschrikkelijke sociale situatie, maar er is ook geen enkele reden om de dingen nog erger te maken door nog meer besparingsmaatregelen door te voeren.

Een clash tussen de Griekse regering en de Europese elite komt naderbij. Syriza’s strijd tegen de neoliberale hegemonie verdient onze steun en solidariteit.

Tom Vouloumanos maakt deel uit van de ZSchool-faculteit en doceert over de geschiedenis van Syriza en de vooruitzichten op sociale transformatie. De oorspronkelijke Engelse versie van deze tekst vind je hier. Vertaling door Sarah Wagemans.