Media.21

Tijd voor een innovatief én fair mediabeleid in plaats van dure blanco cheques

De digitale en onafhankelijke media in dit land bloeien. Maar het mediabeleid loopt hopeloos achterop. Meer zelfs, de overheid pompt nog steeds honderden miljoenen euro’s per jaar in een paar ‘oude’ mediagiganten, zonder voorwaarden. Dat is niet alleen oneerlijke concurrentie, maar vooral een heel slechte methode om een sterke, toekomstgerichte en kwalitatieve vierde macht te ontwikkelen.

dinsdag 31 maart 2015 06:30
Spread the love

Het gaat goed met de onafhankelijke
en digitale journalistiek in dit land: kleine initiatieven worden groot en
vertegenwoordigen een sterk groeiende en innovatieve sector. Newsmonkey.be,
Express.be, Apache.be, DeWereldMorgen.be, Doorbraak.be, MO*/MO.be,
rekto:verso.be, Zeronaut.be en StampMedia.be bereikten in 2014 samen zoveel unieke
bezoekers dat ze zo goed als elke surfende Vlaming bereikt moeten hebben. Samen publiceerden ze meer dan 24.000 artikels,
en daarbij zaten echt wel sterke primeurs en diepgravende journalistiek. Van
ontzettend uitgebreide verkiezingsverslaggeving, over stevige inzichten in het
scherpe sociale conflict, tot en met de straffe onthullingen van LuxLeaks en
Swissleaks: u las het allemaal ook op deze sites.

Deze nieuwe, digitale
media, verenigden we in de koepel Media.21. Samen hebben we een volwaardige
plaats veroverd in het nationale medialandschap en zeker bij de burgers die
zoeken naar nieuws, duiding en analyse. Na jaren van verschraling, van “synergieën”
en van afdankingen in de journalistieke wereld, hebben wij banen gecreëerd. Vandaag
werken voor de leden van Media.21 samen zo’n 60 mensen. Daarnaast geven we 250
freelance journalisten op heel regelmatige basis opdrachten, en schrijven
honderden geëngageerde burgers bijdragen op onze platformen. Wij tonen de weg
naar een nieuwe permanente maatschappelijke dialoog, naar een nieuwe vierde
macht, rijk aan verscheidenheid en wars van gigantische concentratie van
middelen en macht.  

Asterix en Obelix 

In schril contrast met
die pluraliteit staan de paar bijzonder grote mediagroepen die Vlaanderen nog
rijk is. Zowel Mediahuis als De
Persgroep zijn in handen van steenrijke families (Leysen, Baert en Van Thillo).
Met grote trom en glimmend van trots kondigden ze afgelopen jaar
miljoenenovernames aan: Mediahuis nam NRC Handelsblad over voor 90 miljoen
euro, De Persgroep betaalde zelfs 245 miljoen om de Mecom-groep over te nemen.

Telkens hoor je daarbij
hetzelfde zeemzoete verhaaltje: Vlamingen zouden zo goed zijn in papieren
kranten runnen, de drukinkt zit ons hier in het bloed, het zou zelfs, hou u
vast, een dorp van Asterix en Obelix zijn. Eenzaam standhouden, en uiteindelijk
zelfs zo goed zijn dat je gigantische buitenlandse overnames kan financieren,
dat is de mantra die gretig opgetekend wordt in de kranten die ze zelf
uitgeven.

Niets is minder waar. De grote
winsten die nodig waren om de overnames te financieren zijn er niet enkel gekomen
dankzij prachtige journalistiek, fantastische mediaproducten of investeringen
in redacties en kwalitatief maatschappelijk werk. Die zijn er gekomen dankzij
uw belastinggeld.  

Blanco cheque van 400 miljoen 

400 miljoen euro per
jaar, dat is wat we jaarlijks met z’n allen ophoesten om de papieren pers in
dit land te ‘ondersteunen’. Een enorm bedrag, dat voornamelijk via twee grote
financiële steunmechanismes loopt: een staatssteun om kranten en tijdschriften
aan een heftige korting te laten distribueren én een BTW-tarief dat hoogst
uitzonderlijk op 0 procent staat voor elk papieren medium dat minstens 50 maal
per jaar verschijnt. Geen enkel andere
product kent zo’n gunstmaatregel, en er is maar een handvol bedrijven dat daar
dus van profiteert. Om het even in context te plaatsen: de Vlaamse regering
voorziet jaarlijks 300.000 euro voor het stimuleren van onderzoeksjournalistiek
-in àlle media, inclusief digitale en audiovisuele.

Kan u zich in de huidige
context van overheidsbesparingen en duur bevochten subsidies één sector
voorstellen waar quasi zonder voorwaarden honderden miljoenen worden uitgedeeld
aan een paar spelers? Want de enige parameter om de distributiesteun of
BTW-steun te krijgen, is puur die oplage van het drukwerk zelf. Dag Allemaal, Het
Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws krijgen het meeste steun, want gaan in de
grootste volumes over de toonbank en tot in de brievenbus. Waar is de koppeling
met goede, inhoudelijke journalistiek, met kwalitatieve banen voor
journalisten, met sterke regionale verslaggeving of mondiale journalistiek? Waar
is de garantie dat uw belastinggeld besteed wordt aan iets maatschappelijk
nuttig?

Het antwoord is bijzonder
bitter, getuige de vele honderden journalisten die de afgelopen jaren hun job
verloren ‘dankzij’ de synergiën die de families Van Thillo en Leysen zo nodig
moesten creëren. Maar met dank aan uw belastinggeld bouwden ze wel elk een
imperium uit, met gedurfde buitenlandse overnames. Om daarover goed en kritisch
geïnformeerd te worden, zal u zich toch tot de digitale en onafhankelijke media
van land moeten wenden, want de kanalen van de conglomeraten dienen daar
blijkbaar niet voor..  

VRT onder vuur, aandeelhouders tevreden 

De komende maanden dient
zich een discussie over de VRT aan: de publieke omroep is toe aan een nieuwe
beheersovereenkomst. En daarbij spelen diezelfde grote mediagroepen een bijzonder
cynische rol. Al maanden valt in kranten te lezen “dat de VRT onder vuur ligt”,
“het moeilijk heeft”, “zich moet beperken in haar digitale rol”. De topmensen
van die Vlaamse mediabedrijven schuwen de grote woorden niet, ze spreken van
“marktverstorende en oneerlijke concurrentie” door de openbare omroep. Even pro
memorie: de VRT zal in 2015 exact 277 miljoen euro belastinggeld ontvangen.

Het debat over de rol en
de financiering van de VRT moet volgens ons dan ook onvermijdelijk samengaan
met een even diepgaand debat over de overheidssteun aan de bredere mediasector.
Want wat krijgen we in ruil voor de (federale) 400 miljoen plus de 15,2 miljoen
van het Vlaamse mediabeleid. Een wissel op de toekomst van de journalistiek?
Een duurzame investering in banen of in een minder milieubelastende media? Een
blijvend kwalitatief aanbod dat we anders niet zouden krijgen? Het antwoord is
bijzonder bedroevend: niets van dat alles. Integendeel. We pompen 400 miljoen
in een verouderde en vervuilende technologie per jaar, via een blanco cheque.
Daar worden zelfs de mediaconcerns niet beter van, alleen de aandeelhouders wat
rijker.

Laat de VRT-discussie een
mooie leidraad vormen om het mediadebat en de mediasteun in het algemeen open
te breken. Want wie over de 277 miljoen van de VRT wil praten, mag niet langer zwijgen
over die 400 miljoen.  

Broedplaats of Jurassic Parc? 

Dit land zou dit land
niet zijn, als er uiteraard ook een communautair kantje aanzit. De 400 miljoen
voor de kranten wordt nog steeds federaal uitgedeeld, terwijl de VRT en de rest
van het mediabeleid een Vlaamse bevoegdheid is. Een harmonisatie dringt zich
op. Maar vooral een eerlijke uitzuivering van het debat, en een radicale keuze
voor journalistieke investering en media-innovatie.

Wil ons land, onze
maatschappij, de publieke en journalistieke ontmoetingsplaatsen van de 21ste
eeuw bouwen, met ruimte voor kwaliteit, voor diepgang, voor lokale én mondiale journalistiek
ook, dan moet het compleet anders.

Wij stellen de creatie van een nieuw ecosysteem in de Vlaamse mediasector
voor. Een systeem dat, tegen de schaalvergroting in, inzet op productie
dichtbij: kwalitatief, voor het grote publiek of gericht op interessante
deelpublieken. De Vlaamse overheid moet impulsen geven om de reeds aanwezige
rijkdom te bestendigen en de ingezette versnelling een extra impuls te geven.

Want ook de huidige hefbomen van het Vlaams media-beleid blijven gericht op
de ‘oude’ mastodonten, diezelfde bedrijven. ‘Kranten in de Klas’ en de
technologische ondersteuning via Mix-projecten zijn niet effectief. Wij pleiten
met Media.21 voor een aantal veel directere manieren van projectwerking dan de
huidige Mix-aanpak. Kleinschalige projectwerking en een focus op
media-innovatie via veel kleine stappen en processen in plaats van een focus op
het technologische. Niet elk mediabedrijf moet een nieuwe Barco worden. Wij pleiten ook voor een écht
investeringsbeleid in kwalitatieve journalistiek door het budget voor het Fonds
Pascal Decroos voor bijzondere journalistiek op te trekken tot een miljoen euro
per jaar. Dat komt de hele sector en vooral het publiek ten goede.

De toekomst is al bezig

Vandaag zijn we binnen Media21.be al bezig met een pak innovatieve
projecten: digital storytelling, community-building, digitale
data-onderzoeksjournalistiek, crowdsourcing, de uitbouw van media-wijsheid en
lespakketten in digitale omgeving…

Het is nu aan onze beleidsmakers om het roer radicaal om te gooien, en te
kiezen voor duurzame, digitale vernieuwing. Wij claimen zelfbewust onze plaats
in het nieuwe landschap, maar staan vooral met een uitgestoken hand om de
journalistiek opnieuw te laten bloeien de komende decennia. Dat zal hoe dan ook
gebeuren, met of zonder de overheid. Maar een minimum aan rechtvaardigheid én
innovatie in ons mediabeleid is een absolute must.

In naam van hun voltallige
redacties, tekenen:

Wouter Verschelden, Newsmonkey.be

Dominique Dewitte, Express.be

Karl Van
den Broeck, Apache.be

Bieke
Purnelle, DeWereldMorgen.be

Pieter Bauwens,
Doorbraak.be

Gie Goris, MO*/MO.be

Wouter Hillaert,
rekto:verso.be

Floris Van Cauwelaert,
Zeronaut.be

Fried Aernouts, StampMedia.be

take down
the paywall
steun ons nu!