Na het openingsshot van de fanfare aan een verlaten
station, komt de verkeerschaos ons zwetend tegemoet. De drukte en het
getoeter van die inleidende minuten vormen echter een mokerslag van
een contrast met de rest van de documentaire. Visueel blijft de film
steeds even sterk, maar inhoudelijk ontbloot hij vooral op pijnlijk
directe wijze de leegte en traagheid in het leven van enkele
Congolese individuen.

De wijze waarop
voice-over aan ‘stiltebeelden’ gekoppeld wordt, doet de
melancholie aan de ribben plakken. Net daardoor is het bekijken van
de film niet meteen een vrijblijvend plezier. Geen mens die
onaangeroerd blijft door het zien van zo’n diepe en fundamentele
eenzaamheid.

Ontsnappen uit de
pijn van die eenzaamheid bleek enkel mogelijk door de stilletjes aan
opborrelende energie van drang tot verzet toen duidelijk werd hoe de
neoliberalisering op waanzinnige en absurde het niemandsland van het
postkantoor van Kinshasa inpalmt. Met veel toeters en bellen wordt
het kantoor geprivatiseerd en wordt de schijn van verandering hoog
gehouden. Maar of die verandering ook werkelijk wordt ingeluid, daar
stelt de kijker zich alsmaar meer vragen bij.

In alles wat
gebeurt – en vooral niet gebeurt – neemt de film een bijna
onmenselijke (maar hoogst noodzakelijke) afstand. Geen morele
dweperij, geen grote analyse, geen tromgeroffel voor de toekomst.
Gewoon het leven zoals het is – en vooral zoals je niet wilt dat
het zou zijn.

Je kan er als
kijker alle kanten mee uit. Je kan je blind staren op de
inefficiëntie van de Congolese maatschappij of je kan je kwaad maken
op de mallemolen van de globale economie die voor een land als Congo
geen enkel ontzag heeft. Je kan je afvragen hoe de personages waarop
wordt ingezoomd in godsnaam kunnen blijven doen – en vooral niet
doen – of je kan je afvragen of er toch niet ook heel wat in te
herkennen valt.

Gaandeweg voelde ik de gedachte opborrelen
dat er ook in onze eigen Belgische samenleving waarschijnlijk heel
wat mensen dag in dag uit zo goed als niets verrichten. Alleen gaat
dat bij ons steeds gepaard met grote drukdoenerij aan de buitenkant.
We doen steeds alsof we met heel wat bezig zijn, maar wezenlijk
gebeurt er dikwijls even weinig en is de kracht van verandering even
betwijfelbaar.

En wat die
drukdoenerij aan de buitenkant uiteindelijk niet kan verhullen, is dat
we ook in onze samenleving behoorlijk wat last hebben van de
privatisering van eenzaamheid.

Elephant’s dream is op 3 april te zien in Kinepolis naar aanleiding van het Afrika Film Festival in Leuven, en vanaf 2 april drie weken lang in Sphinx in Gent.

Trailer: IDFA 2014 | Trailer | Elephant’s Dream

http://www.elephantsdream-film.com/