Twintig procent van de Duitsers wil revolutie

Niet zoveel nieuws onder de zon, kun je zeggen. Antifascistische protesten dreigen al eens uit de hand te lopen. En zeker Duitsland kent een traditie van behoorlijk militant antifascisme waarin provocatie niet geschuwd wordt. Het hoort bij de actiemethoden van, al bij al, marginale groepen aan de rand van het politieke spectrum.

Maar uit onderzoek van de Vrije Universiteit Berlijn doemt een ander, onrustbarender beeld op. Het onderzoek, getiteld Against State and Capital – for the Revolution, stelt dat een aanzienlijk deel van de Duitsers heil ziet in politiek geweld en de democratische instellingen van het land wantrouwt.

Fuck the system

De cijfers die in het onderzoek zijn opgenomen, spreken voor zich. Eén op de vijf Duitsers wil een revolutie in plaats van stapsgewijze hervormingen. Zestig procent gelooft dat niet de politiek maar de zakenwereld het land runt, en dat het politieke bestel dus weinig tot niets voorstelt. Meer dan een derde gaat ervan uit dat het kapitalisme onvermijdelijk leidt tot armoede en honger.

Als het echt over politiek geweld gaat, zijn de cijfers van het onderzoek iets minder spectaculair maar toch significant. Ongeveer veertien procent van de ondervraagden gaf aan dat politiek geweld tegenover “het systeem” geoorloofd is. Een kleine helft vond dat ook andere groepen dan de staat het recht in eigen handen mogen nemen.

Complottheorieën 

Uit deze cijfers concluderen de onderzoekers dat er een substantieel deel van de Duitse bevolking terugvalt op radicaal linkse ideologische schema's. Dit gaat gepaard met een algeheel en wijdverspreid wantrouwen tegenover gevestigde machten. Als gevolg daarvan groeit de aanhang voor complottheorieën allerhande. In dit verband spreken de onderzoekers over de opkomst van een nieuw soort irrationaliteit.

Opvallend, maar niet geheel verrassend: er zijn duidelijk waarneembare verschillen merkbaar tussen het voormalige Oost- en West-Duitsland. Zestig procent van de voormalige Oost-Duitsers vinden een socialistisch staatsbestel wenselijk, tegenover zevenendertig procent van de voormalige West-Duitsers.

Crisis

Volgens de wetenschappers van de Vrije Universiteit Berlijn is de conclusie duidelijk: steeds meer Duitsers keren zich af van het politieke centrum. Dit onderzoek moet dan ook opgevat worden als een duidelijke waarschuwing ten aanzien van de Duitse politiek. Want wanneer steeds meer burgers zich afkeren van de gevestigde politiek, loert er gevaar op gewelddadige ontsporingen.

De Duitsers lonken overigens niet enkel naar de radicaal linkse kant van het politieke centrum. Met bewegingen als Pegida en Hogesa kent ook radicaal rechts een nieuwe bloei. Deze renaissance van radicaal rechts speelt zich af buiten de traditionele partijen om. Rechts scheurt zich dus net als links af van de partijpolitiek in Duitsland.

Zowel de groei van radicaal links en radicaal rechts wijst op een groeiende crisis van het Duitse politieke systeem. Vermoedelijk zit ook de groeiende sociale ellende in Duitsland daar voor iets tussen. Sinds de hereniging van Duitsland is de armoede nog nooit zo hoog geweest als nu. Meer dan twaalf miljoen Duitsers leven in armoede.