“Trojka's grootste angst? Syriza slaagt waar zij mislukten”

De Amerikaanse progressieve mediawatchorganisatie Fairness and Accuracy in Reporting (FAIR) volgt de Amerikaanse media op de voet. Mark Weisbrot is econoom en directeur van het Center for Economic and Policy Research (CEPR) en lid van Just Foreign Policy, progressieve denktanks in Washington. Zijn columns verschijnen in de Amerikaanse New York Times, de Britse Guardian en de Folha de Sao Paulo, de grootste Braziliaanse krant.

In de podcast van FAIR CounterSpin van 30 januari 2015 vraagt FAIR aan Mark Weisbrot wat hij vindt van de recente ontwikkelingen in Griekenland. De Amerikaanse media zijn immers zeer negatief over Syriza.

Zij zijn extreem-links en willen niet betalen nadat de EU hen uit de financiële dieperik heeft gehaald. Wat is er eigenlijk zo angstaanjagend aan de intenties van de Griekse regering?

“Wie zijn hier eigenlijk de extremisten? Is dat de top van de EU (volgens sommigen gewoon Duitsland) of Syriza? In mei 2010 tekende de toenmalige Griekse regering het memorandum met de trojka (Europese Commissie, Europese Centrale Bank, IMF). De Griekse schuld was toen 150 procent van het Bruto Nationaal Product. 'Doe wat wij zeggen en jullie zullen er uit geraken', zei de trojka toen. Uw schuld zal dan beheersbaar worden. Vandaag (in 2015) staat de schuld op 175 procent van het BNP. Het Griekse BNP is bovendien sindsdien met 25 procent gekrompen. De werkloosheid staat op 26 procent, het dubbele van 2010. Het is overduidelijk wie hier in de fout is gegaan.”

“Nu zeggen ze dat ze nog meer moeten doen, terwijl ze al een enorme prijs hebben betaald. Er moesten zeker hervormingen doorgevoerd worden, daar is geen twijfel over. De bedoeling van dergelijke leningen zou moeten zijn die hervormingen gemakkelijker te maken, niet om het tien keer erger te maken. Ze hebben dus gedaan wat hun bevolen was."

"De handelsinvoer is meer gekrompen dan in eender welk ander land in de wereld in dezelfde periode, 36 procent. Ze hebben nu een begrotingsoverschot (de schuldafbetalingen niet meegerekend) en een overschot op de lopende rekeningen. De vraag is dus, wanneer gaan ze dat kunnen gebruiken om de economie te herstellen, na zes jaar onafgebroken schuldafbetaling.”

“Syriza zegt nu dat Griekenland alles gedaan heeft volgens het boekje. Het minimumloon werd met 25 procent verminderd, de kosten van gezondheidszorg zijn gehalveerd. De arbeidswet werd gewijzigd zodat collectief sociaal overleg verboden werd. Meer dan 20 procent van het overheidspersoneel werd ontslagen. Syriza zegt: 'Wij gaan een aantal van die maatregelen terugdraaien, want wij willen dat de economie terug groeit. Wij willen geen 28 procent werkloosheid in 2018, het cijfer dat het IMF voorspelt in zijn prognoses, als alles verloopt zoals de trojka dat wil'.”

“Als ik dit als Amerikaan van op afstand neutraal bekijk, dan is het overduidelijk dat het Syriza is dat hier de stem van de redelijkheid vertegenwoordigt tegenover de extremisten van de trojka die niet alleen in Griekenland zoveel schade aanrichtten, maar in de volledige eurozone de werkloosheid lieten toenemen tot 11,5 procent, het dubbele van hier in de VS.”

Griekenland heeft alles gedaan wat hun werd opgelegd. De boodschap die de media van de trojka overnemen is in feite: 'Je kan dit niet doen enkel omdat jullie bevolking dat wil.' Dit is een crisis van democratie en verkozen regeringen. Een land kan niet meer zijn eigen beleid voeren?

“Dat is het probleem. Als je de berichtgeving leest in de New York Times, dan zie je daar de bevestiging dat deze besparingen niet hebben geholpen en dat de economie er erger aan toe is dan ooit tevoren. Wat ze niet zien is dat dit een fundamenteel gebrek aan democratie aantoont."

"In de EU heeft men toegelaten dat de bevoegdheid om een economisch beleid te voeren is afgestaan aan instellingen, die geen democratische verantwoording afleggen. Deze instellingen zijn allesbehalve neutraal. Ze hebben een politieke agenda. Dit ging nooit over alleen maar het innen van schulden, het beheren van een schuldencrisis."

"Wat men echt wil is de EU herbouwen tot iets dat veel meer lijkt op de Amerikaanse maatschappij, een zeer kleine en minimale sociale welvaartsstaat, met zeer zwakke vakbonden, minder geld voor gezondheidszorg en pensioenen."

"Als je door de duizenden documenten van de EU en het IMF gaat – wat wij bij CEPR hebben gedaan, dan kan je zien dat dit hun programma is en hoe ze dat willen implementeren. Daarin lees je ook hoe ze de financiële crisis hebben gerokken, vooral in 2011 en 2012."

"Wat ze doen is regeringen dwingen dingen te doen waar niemand ooit voor heeft gestemd.”

De New York Times spreekt eerder van een conflict van democratieën. Grieken willen dit en de Duitsers, Nederlanders en Denen willen iets anders. Zij willen niet dat hun belastinggeld wordt gebruikt om de Grieken te redden.

“Dat is inderdaad iets wat voortdurend in de media wordt herhaald. Dat klopt gedeeltelijk. Er zijn immers inderdaad kiezers in Duitsland en andere landen die daar racistische ideeën over hebben, met name over Griekenland, Spanje en Portugal. Waar halen ze die ideeën vandaan? Uit de media, die hun voortdurend vertellen dat het die luie Grieken zijn, terwijl de Grieken in werkelijkheid veel meer uren moeten werken dan de Duitsers. Het is allemaal hun eigen schuld. Ze hebben te veel geleend. Ze hebben gelogen over hun schulden.”

“Griekenand was het enige EU-land met een schuldenprobleem voor de crisis begon. De andere landen geraakten in problemen door de financiële crisis vanaf 2008. Die crisis was de fout van de financiële sector, de mensen die door de media worden gesteund. Als je de zaken zo voorstelt, dan gaan de mensen natuurlijk zo denken.”

“Wat nooit aan de Duitse kiezers gevraagd wordt, is 'Wilt u dat de werkloosheid in de hele eurozone blijft toenemen, zodat we al die grote banken kunnen redden die de crisis veroorzaakt hebben?' Ik denk niet dat daar een ja zou op komen."

Een vertrek van Griekenland uit de eurozone – een Grexit – zou de EU nog verder destabiliseren en zou de negatieve gevoelens van de bevolking tegen de EU nog doen toenemen. Dat zal leiden tot een groei van de extreem-rechtse partijen. Tsipras schreef in een column die verscheen in de Irish Times: “Tenzij de krachten van vooruitgang en democratie Europa veranderen, zal Marine Le Pen het doen.” Is dat echt het gevaar van een Grexit? Waar zijn ze in Brussel bang voor?

Historisch precedent Argentinië

"Ik denk dat de grootste vrees van het neoliberale establishment in de EU is dat Griekenland na een vertrek, en na een relatief korte crisis – waarbij de eigen munt zou devalueren – daarna veel sneller zou herstellen dan de rest van de EU. Het voorbeeld en precedent van een dergelijk scenario is Argentinië in 2001. Na drie maanden was de Argentijnse economie aan de beterhand. De Grexit zou dan wel eens andere landen in de EU kunnen inspireren om dit voorbeeld te volgen. En dat is precies de ultieme angst van het establishment van de EU. Dat is ook de reden waarom ik denk dat de EU-top uiteindelijk toch met Griekenland zal gaan onderhandelen."

Wat denk jij dat er dan wel moet gebeuren?

“Eerst en vooral moet men doen waar de Grieken voor gestemd hebben, stoppen met de besparingen en hun economie herstellen, banen creëren, hun openbare gezondheidszorg heropbouwen. Daar hebben ze een fiscale stimulans voor nodig, inkomsten. Dus zolang de economie niet voldoende hersteld is, stoppen met het spenderen van 4 procent van het BNP aan afbetaling van de rente op de leningen. Het enige obstakel daarvoor is de EU en de trojka.”

“Ik verwacht een compromis. De meer verstandige mensen in Brussel weten dat ze het risico niet kunnen lopen Griekenland uit de eurozone te zetten. Griekenland gaat dat zelf niet doen, toch niet vrijwillig. Ze gaan gewoon een aantal van de voorwaarden weigeren, of een aantal van die voorwaarden die al uitgevoerd zijn terugdraaien. De media zullen uiteraard de schuld voor een eventuele confrontatie volledig bij Syriza leggen, want Syriza is, zoals gezegd, voor hen de vijand.”

Deze tekst is een samenvatting van Mark Weisbrot on Greek Elections, vertaald door Lode Vanoost. Zie ook Mark Weisbrots analyse How Greece Could Change the Future of Europe.