In De Zondag van 25 januari 2015 verschijnt een ophefmakend interview met Vlaams minister van armoedebestrijding Liesbeth Homans.(De Zondag 25/1/2015, p.8) Het lokte felle tegenreacties uit. Vooreerst omdat Homans verdedigde dat werkende ouders voorrang moesten krijgen voor het schrale aanbod aan kinderopvangplaatsen en dat voor kinderen in armoede maar andere oplossingen moesten gevonden worden. Vervolgens omwille van de suggestie die Homans in het interview deed dat ‘mensen in armoede met hun kinderen op café gaan zitten’.
Dit waren niet de enige verbijsterende ideeën of uitspraken van Homans. Hoe zij ziet om op “structurele wijze” de armoede aan te pakken spreekt eveneens boekdelen.
De Zondag: Armoedebestrijding is een prioriteit van deze regering. De cijfers zijn schrijnend. Meer dan tien procent van de Vlamingen leeft onder de armoedegrens. Hoe gaat u dat aanpakken?
Homans: “Anders dan mijn voorganger (Ingrid Lieten van sp.a, red.). Ik stap af van de projectmatige aanpak. Hier een projectje van 5.000 euro, daar eentje van 7.000 euro. Ik wil structureel werken.”
De Zondag: Maak uw structurele aanpak eens concreet.
Homans: “Een eerste punt is inzetten op sociale restaurants, de 1-euro-maaltijden.(…)”
“Een eerste punt van structurele aanpak is inzetten op sociale restaurants, de 1-euro-maaltijden”
De mythe van de 1-euro-maaltijden
Vlak voor Kerst gaf Liesbeth Homans een interview aan De Morgen waarin ze haar armoedebeleid voorstelde en de “1-euro-maaltijden” lanceerde. (De Morgen, 23/12/2015)
De Morgen: “Vlaams minister van Armoedebestrijding Liesbeth Homans (N-VA) overweegt om in de centrumsteden sociale restaurants te openen waar kinderen voor 1 euro een warme maaltijd kunnen krijgen. Volgens Homans is het een manier om een verschil te maken. ‘De kinderen krijgen gezond eten, hun schoolprestaties worden in de gaten gehouden en voor de ouders is er een maatschappelijk assistent. En dat allemaal in een informele sfeer, zodat mensen niet het gevoel krijgen dat ze op controle moeten.’ Toen ze nog schepen van Sociale Zaken en OCMW-voorzitter was in Antwerpen, voerde Homans de maatregel daar al in. Met succes. ‘Meer dan 4.000 kindermaaltijden worden er dagelijks bereid, zowel om ter plekke te consumeren als om mee te nemen. In die restaurants is er een huiswerkhoekje en een antenne met sociale dienstverlening. Maar afhaling kan ook, zodat kinderen niet denken dat het normaal is dat je elke dag op restaurant mag gaan eten.’ “
De mythe ontmaskerd
Minister Homans: “4000 maaltijden per dag
Schepen Duchateau: “3000 per jaar”
Maar op de gemeenteraad van maandag 20 november vertelde schepen Duchateau (N-VA) ons iets heel anders: “het streefcijfer voor dit jaar was 3000 1-eurokindermaaltijden (…) in het derde kwartaal werden 1350 van die maaltijden verstrekt, we gaan dus het streefcijfer zeker halen”
60 kinderen één 1-euro-maaltijd per week op 20.000 kinderen in armoede
3000 maaltijden over 50 weken verspreid, dat zijn er 60 per week. 60 kinderen die wekelijks één 1-euromaaltijd krijgen. Over hoeveel gezinnen gaat het hier? Twintig, dertig? Maar hoeveel kinderen bevinden zich in armoede in Antwerpen? Volgens een studie uit 2013 van de provincie ‘Kinderen in armoede, lokale verschillen’ leven er in de grootstad Antwerpen 34.891 kinderen en jongeren in een gezin in armoede. D.w.z. meer dan twintigduizend kinderen onder de 12 jaar die in armoede leven. 60 ervan genieten wekelijks van een 1-euromaaltijd. Een succes, aldus Homans, die nu de maatregel wil uitbreiden tot heel Vlaanderen en deze haar eerste maatregel tot structurele aanpak noemt. Een bezoek aan de sociale restaurants leert ons dat het aantal 1 euro maaltijden marginaal blijft. Dat van Homans haar bewering dat deze kinderen “hun schoolprestaties worden in de gaten gehouden en voor de ouders is er een maatschappelijk assistent” ook niets van aan is. De vraag is wat zij als "structureel" ziet in het verstrekken van 1-euro-maaltijden.
De vraag is wat Homans als "structureel" ziet in het verstrekken van 1-euro-maaltijden
Er zijn in Antwerpen vijf sociale restaurants die elk tussen de 100 en 200 maaltijden per dag aanbieden. Dat zijn er per restaurant 600 à 1200 per week, 200.000 per jaar in totaal. Daarvan zijn er gemiddeld per restaurant 12 (!) 1-euro-maaltijden voor kinderen onder de 12 jaar, of 1 à 2% van het totale aanbod.
Liesbeth Homans en wetenschappelijke cijfers
Haar hooghartige en denigrerende opmerkingen over wetenschappelijk onderzoek steekt schril af met hoe Homans zelf omspringt met cijfers
Sinds de vader van het wetenschappelijk onderzoek in Vlaanderen naar de oorzaken van armoede, professor Jan Vranken, een vlijmscherpe analyse maakte van het sociale beleid van Liesbeth Homans in zijn boek ‘Thatcher aan de Schelde’ gedraagt ze zich als een gebeten hond. In een interview in De Morgen op 26 juli 2014 zei Liesbeth Homans: “"Armoedebestrijding is tot nu toe fout aangepakt (…) Zijn we gebaat met jaarlijks vijf handboeken met de analyse hoe erg het gesteld is met de armoede in Vlaanderen? Ik denk het niet. We weten het intussen hoor.”
Ze herhaalde dit idee in haar later interview in De Morgen van 23 december 2014:
De Morgen: Waar komt het geld dan vandaan?
Homans: “We kunnen wat zuiniger omspringen met wetenschappelijke studies. Ik ben niet tegen onderzoek, en we gaan ze zeker niet allemaal afschaffen, maar we weten onderhand wel wat de factoren zijn die armoede doen toenemen.”
Deze hooghartige en denigrerende opmerkingen over wetenschappelijk onderzoek steekt schril af met hoe Homans zelf omspringt met de cijfers van haar 1-euro-maaltijden project.
Framing: "Arme kinderen op café"
“zo'n gemene trap naar wie al op de grond ligt, siert een politicus niet”
De enige verklaring die ik zie waarom Liesbeth Homans zulke simplistische oplossingen voorstelt als structurele aanpak van armoede en waarom ze zo slordig omspringt met cijfers is wat in de sociologie 'framing' genoemd wordt. Armen worden door haar uitspraken gestigmatiseerd, symptomatische oplossingen die dicht bij liefdadigheid aanleunen worden voorgesteld als structurele aanpak. Ook in het interview in De Zondag liet Homans zich goed gaan in haar framing-strategie.
Liesbeth Homans vertelde zo in De Zondag nog het volgende: “Het klopt dat het beter is voor kinderen die in armoede opgroeien dat ze naar de kinderopvang gaan, in plaats van thuis te zitten of meegenomen te worden op café.” Dit lokte bij politiek journalist Bart Eeckhout als commentaar uit: "De suggestie van Vlaams minister van Armoedebestrijding Liesbeth Homans (N-VA) dat mensen in armoede met hun kinderen op café gaan zitten, is ongepast. Het is, alweer, een kwetsende veralgemening waarmee de minister een grote groep kwetsbare en onmondige mensen treft. Dat klinkt vast goed bij een bepaald publiek, maar het klopt niet. Bovenal: zo'n gemene trap naar wie al op de grond ligt, siert een politicus niet.”
Het is niet de eerste keer dat Liesbeth Homans als politiek verantwoordelijke halve waarheden of hele leugens verspreid om de hetze tegen kwetsbare mensen aan te wakkeren. In bijdragen op deze blog heb ik daarvan al talrijke voorbeelden gegeven:
Fact Check ‘Thatcher aan de Schelde’ ;
Homans, ‘Thatcher aan de Schelde’ en de auto van een leefloontrekker ;
Homans wil dringende medische hulp voor gezinnen met kinderen koppelen aan verplichte terugkeer ;
Homans: van verzekerde sociale zekerheid naar minimale bijstand, pur sang ;
Jaarboek Armoede weerlegt leugens zoals die van Homans ;
Waarom liegt Homans opnieuw in de GVA?
