De stad Brussel heeft donderdagavond 22
januari haar plan voor een voetgangerszone voor de Beurs laten voorstellen. Dat
gebeurde in een flink gevulde Ancienne Belgique. Tijdens deze ‘roadshow’ kregen
we een catalogus met ideeën en ingrepen te zien. Veel ideeën zijn interessant
op zich. Maar Brussel wil ook absoluut dat ze op zich staan. De stad weigert
uit te leggen hoe de heraanleg van de centrale lanen samenhangt met twee andere
projecten met grote impact, het bouwen van vier ondergrondse parkings binnen de
Brusselse Vijfhoek, èn het omleggen van het verkeer via een miniring in het
stadscentrum. Bij de aanwezigen wekte deze aanpak alleen maar ergernis.
Burgemeester Yvan Mayeur zat in de zaal op de eerste rij. Hij zei niets. 

Burgemeester Mayeur had het publiek nochtans
geïnviteerd voor deze tweede bijeenkomst over de geplande werken in Brussels
binnenstad. Maar hij liet de presentaties aan technici over.

Eerst sprak projectleider Jan Schollaert.
Hij gaf de timing voor de heraanleg van de centrale lanen van de stad Brussel.
Deze lente vertrekt de bouwaanvraag. In september beginnen de nutsbedrijven
(water, elektriciteit, gas…) aan de voorbereidende werken. In 2018 zouden de
werken klaar zijn. Dan zou het gedaan zijn met het doorgaand autoverkeer tussen
het De Brouckèreplein en het Fontainasplein. Volgens Lyvie de Béthune van het
studiebureau SUMProjects wordt dan de “barrière“ van de Anspachlaan opgeheven
en verandert de hele zone in een “verblijfsruimte”. 

De Brusselse gemeenteraad heeft beslist dat
de voetgangerszone, de vier parkings en de miniring er komen. De Brusselaars
hebben daar niets meer aan te zeggen. In april 2014 zei burgemeester Yvan
Mayeur (PS) het zo : ‘dit project komt er. U hebt een andere opinie, maar
hierover wordt niet gediscussieerd’ (uit een nota van Comité ter verdediging
van de bewoners van Brussel-Centrum). Tijdens de meeting van gisteren
verduidelijkte een handelaar uit de Lakensestraat wat dat in de praktijk
betekent. In december 2014 kreeg een stuk van de Lakensestraat
éénrichtingsverkeer. Dat gebeurde volgens deze handelaar van de éne dag op de
andere en zonder dat de winkeliers grondig waren gebrieft. ‘Zeventig handelaren
hebben zich verenigd. Wij pikken dit niet’, aldus de man.

De stad drijft door, ze weigert een echte
volksraadpleging te houden over een globaal stadsproject met een lange
termijnoriêntatie voor Brussel. Daarmee overtreedt ze de Europese Richtlijn die
stelt dat ‘de mening van de bewoners in overweging moet worden genomen wanneer
een plan aanzienlijke weerslag op het leefmilieu kan hebben’. 

Om te pil te vergulden organiseert de stad wel
een zogenaamd participatieproces rond dit plan. Dat wordt begeleid door het
bureau ArtGineering. Iemand die meedeed aan een workshop merkte spottend op dat
de Brusselaars de kleur van de banken mogen kiezen, ‘maar verder gaat de
participatie niet’.

Dat viel ook af te leiden uit de
presentatie van Frank Van de Wyngaarde van ArtGineering. Volgens hem is het de
bedoeling het “SUMProject te contextualiseren”. Een voorbeeld van wat dat
inhoudt: het proces begon met een ‘veldatelier’, aan de Beurs, waar aan
voorbijgangers het Masterplan werd uitgelegd en zij vervolgens hun opinie
konden geven. Zo’n 620 mensen zijn daar gepasseerd. Maar kregen ze ook
alternatieven voorgelegd, laat staan een alternatieve globale visie op de stad? Na het veldatelier volgden workshops. Uit de resultaten zijn 24 prioritaire
ingrepen gedistilleerd. De lijst is voor de vergadering aan de aanwezigen
uitgedeeld. 

De Brusselse plannen hangen met haken en
ogen aan elkaar. Dat bleek opnieuw tijdens de vragenronde. Vanuit de zaal werd
herhaaldelijk om data gevraagd: op welke gegevens steunen de stad en haar
technici zich om deze plannen te tekenen? Het gemeentebestuur weigert daarop in
te gaan. Voert ze dan een natte-vingerpolitiek? Het zogenaamde Masterplan ‘is
publiek, we zullen het morgen op de site zette’, zei Jan Schollaert, die er wel
aan toevoegde dat het oorspronkelijke Masterplan intussen al is gewijzigd. Na
afloop circuleerde weer een anekdote over de arrogantie van schepen van
Openbare Werken Els Ampe. Zij zou cijfers geweigerd hebben aan de Brusselse
Raad Leefmilieu, ‘omdat die cijfers in een spreadsheet staan, en daar begrijpen
jullie toch niets van’.  

De aanwezigen (naar schatting 300
mensen) mochten vragen stellen over de 24 ideeën die uit het
participatietraject komen. Wie buiten dat kader ging, werd door de moderatrice
geheel participatief afgeblokt. Er zitten interessante ideeën bij, daar niet
van. Maar je kunt ze niet naar waarde schatten als je ze niet koppelt aan de
twee andere projecten van de stad Brussel en aan haar algemene filosofie.

Een voorbeeld. Volgens het SUMProject komt
er ergens aan het De Brouckèreplein een speakers corner. Wie er zin in heeft,
zal daar op een verhoog mogen kruipen en zijn mening verkondigen. ‘Maar Brussel
heeft een prachtige speakers corner’, zei iemand, ‘dat zijn de trappen van de
Beurs’. Omdat daar sinds jaar en dag manifestaties worden gehouden, behoort die
plek bij de culturele traditie van Brussel. Maar de bestemming van de Beurs is
intussen radicaal veranderd. Het Beursgebouw is de tempel van de Belgische
bieren geworden, een trekpleister voor toeristen en het hoofdkwartier vanwaaruit
de Belgische bierenlobby opereert. Daarom duldt de stad Brussel daar geen
collectieve manifestaties meer. 

Jan Schollaert benadrukte dat hij
projectleider is voor de voetgangerszone, en niets over de andere projecten kan
vertellen. ‘De schepen Els Ampe zal daarover nog een bijeenkomst houden’, aldus
Schollaert. Maar hoe kan de stad doen alsof de voetgangerszone niets met de
andere plannen te maken heeft? Het verband met de miniring is frappant. De
‘miniring’ leidt het verkeer rond dat niet meer over de centrale lanen mag. Het
wordt een stratenlus met autoverkeer in één richting over twee rijvakken. De
miniring wordt vanaf deze zomer ingevoerd. Zijn traject loopt door woonstraten
waar scholen liggen en een ziekenhuis, zoals de Zespenningenstraat en de
Cellebroersstraat. Er wordt voorspeld dat daar tot 2000 auto’s per uur zullen
passeren, hetgeen serieuze impact zal hebben voor de veiligheid, het lawaai en
de lucht langs dat traject. Stadsbussen verliezen er hun voorbehouden baanvak.

De miniring voert langs het Fontainasplan.
Dat plein wordt een eindpunt van de voetgangerszone. En toch hield
projectleider Schollaert vragen over de miniring af.  

Hetzelfde gebeurde met vragen over de vier
parkings. De stad Brussel wil die laten bouwen om meer automobilisten tot
dichter bij het hart van de stad brengen. Maar de wijkcomités tellen nu de
vrije plaatsen in de bestaande betaalparkings. En de tellingen bewijzen de
stelling dat er meer dan genoeg parkeergelegenheid is in de bereikbare
nabijheid van het stadscentrum. 

Het plan voor de comfortzone denkt aan
alles, maar het denkt niet verder. In de metrostations Beurs en De Brouckère
zouden er fietsenstallingen komen. Goed plan. Maar Beurs en De Brouckère zijn
spookstations, die bediend worden door camera’s en robotten, niet door mensen
van vlees en bloed. Dat is het gevolg van de ontvettingspolitiek van de MIVB,
de Brusselse openbare vervoersmaatschappij, die systematisch agenten weghaalt
uit de publieke ruimte. De stad zal zeggen: niet ons probleem. Maar als ze
begaan is met de Brusselaars, zou ze naar sociale en collectieve oplossingen
moeten zoeken. De vraag is dan: is de stad begaan met de Brusselaars? of wil
ze van Brussel alleen maar een competitieve bestemming maken die
kapitaalkrachtige bezoekers lokt zodat de inkomsten van de stadskas stijgen?
Zijn de verkeersplannen door zo’n commerciële filosofie geïnspireerd? Stel
zulke vragen en ze blijven grotendeels onbeantwoord. Projectleider Schollaert
lichtte wel een tipje van de sluier op. De vraag kwam wie de voetgangerszone
zal uitbaten, wanneer daar veel meer stadsmeubilair wordt neergezet en er dus
veel meer ruime voor publiciteit beschikbaar zal zijn. Schollaert zei dat het
meubilair niet gesponsord zal worden door privé-ondernemingen. Maar de private
uitbating van de publieke ruimte is een feit. De gele Villo-huurfietsen zijn
eigendom van de reclamereus Decaux. In de toekomstige voetgangerszone zal het
aantal Villo-fietsen bijna verdubbelen. De stad zou dus moeten vertellen of en
hoe ze de publieke ruimte aan privé-uitbaters in concessie zal geven. 

De bijeenkomst in de AB verliep rustig, de
aanwezigen bleven beleefd. Er werden papieren vliegertjes in de richting van de
burgemeester gemikt. Vanop de balkons werden banderollen afgewikkeld met daarop
de namen van de parkings die Brussel ondanks alles wil doen bouwen. Maar de
menners van de ‘roadshow’ bleven de zaal de baas. So be it.

Buiten de zaal werken de wijkcomités hard
voort. Er gaat nu informatie in alle richtingen. Zopas kwam er weer een nieuwe website bij http://www.plateforme-no4parkings.be En het verzet zwelt aan. Dat verzet
richt zich ook tegen de farce van de participatie zoals het Brussels
gemeentebestuur die ziet.

Een farce ja. Toen iedereen uit de zaal moest, riep de
moderatrice nog in haar microfoon: Vous
pouvez aller crier ailleurs / Ga nu maar ergens anders schreeuwen. Inspraak,
op zijn Brussels. Maar wie trekt straks aan het langste eind?