Dat maakte hij de voorbije weken meermaals duidelijk. Enerzijds door gespierd aan te kondigen dat de uitwijzing van onruststokers absolute prioriteit krijgt. Hoe meer special flights, hoe beter. Anderzijds door enkele dagen later de ‘brave’ Navid Sharifi te laten terugkeren. Al toen hij nog geen staatssecretaris was, verzette Francken zich vurig tegen de uitwijzing van goed geïntegreerde jongeren, terwijl ‘criminelen’ mochten blijven. Nu maakt hij van die frustraties het officiële overheidsdiscours.

Een asielbeleid voor de vluchteling

Opvallend is dat hij daarmee meedrijft op een bredere evolutie. Ik kwam zelf tot die vaststelling op basis van een onderzoek naar de debatten over het Belgische uitwijzingsbeleid tussen 1998 en 2013. Aan de basis van het asielbeleid in heel Europa ligt de Conventie van Genève uit 1951. Zij belooft bescherming aan iedereen die zijn land heeft verlaten omwille van een terechte vrees voor vervolging vanwege zijn ras, religie, nationaliteit, politieke overtuiging of sociale achtergrond. Alleen wie niet aan deze voorwaarden voldoet, komt in aanmerking voor een uitwijzing. Het lijkt dan ook vanzelfsprekend dat zij de basis vormen van elk debat over de toekenning van asiel.

Toen in 1998 Semira Adamu om het leven kwam tijdens een gedwongen uitwijzing was dat ook nog het geval. Na haar dood ontvlamde een fel publiek debat, dat bij elke nieuwe uitwijzing de kop opstak. Kritiek verwees altijd naar de overtuiging dat uitwijzingen niet in overeenstemming zijn met de mensenrechten en dat ‘als de mensen eronder lijden, men er mee moet ophouden’. De vluchteling en zijn recht op bescherming stonden centraal in elk debat. Zo vond een groot deel van de publieke opinie dat zigeuners bescherming moesten krijgen, omdat zij gediscrimineerd werden in hun herkomstland. Of zij nu overlast veroorzaakten of niet, deed nooit ter zake.

Een asielbeleid voor België

De laatste jaren is dat veranderd. Uitwijzingen wekken nog altijd verontwaardigde reacties op, maar de rechten van de vluchteling zijn naar de marge verschoven. De Belgische cohesie en economie staan centraal in elk debat. Uitwijzingen worden niet meer bekritiseerd omwille van hun onmenselijkheid, maar omwille van hun negatieve gevolgen voor het eigen land. De uitwijzing van de Kameroenees Scott Manyo kreeg kritiek omdat hij leider was in een jeugdbeweging en ‘hoeveel Vlaamser kan je nog worden dan dat?’. De jonge Afghaan Navid Sharifi moest kunnen blijven omdat hij lasser was en een knelpuntberoep kon invullen.

De centrale idee achter deze pleidooien was dat België beter mensen kon uitwijzen waar het zelf minder voordeel bij had, zoals onruststokers en criminelen.

Nochtans missen dergelijke redeneringen volkomen de essentie van het asielbeleid, dat mensen beschermt omdat ze daar nood aan hebben, niet omdat ze zo ‘Vlaams’ zijn, zich goed gedragen of een interessant beroep uitoefenen.

De Conventie van Genève wortelt in de overtuiging dat alle mensen evenwaardig zijn, waar ze ook geboren zijn. Elke persoon in nood heeft daardoor evenveel recht op bescherming. Vandaag stellen heel wat Belgen dit idee in vraag. Zij zijn ervan overtuigd dat we wel degelijk een kwalitatief onderscheid mogen en moeten maken tussen vluchtelingen. Wie ons voordeel of ten minste geen last bezorgt, mag blijven. Wie zich misdraagt, moet weg. Vanuit dat oogpunt is asiel een gift. Wie ze verkrijgt, is ons dankbaarheid en goed gedrag verschuldigd.

Belgen die zich misdragen krijgen een boete, vluchtelingen een uitwijzingsbevel. Dit is een ongegronde logica.

We kunnen van vluchtelingen maar net zoveel goed gedrag eisen als we dat van Belgen doen. Bescherming is namelijk geen gunst, maar een mensenrecht.