Vorige week kwam er, na maanden van niet gehoord sociaal protest, dan
toch ‘een signaal’ vanuit de wetstraat. In die mate dat de vakbonden minstens
voor even opnieuw on speaking terms
zijn met de federale regering en de werkgevers. Ze waarschuwen wel dat er nu
resultaten moeten komen.. Het Netwerk tegen Armoede is niet optimistisch. Wil
deze regering armoede bestrijden dan zal er veel meer nodig zijn dan wat vorige
week werd meegedeeld. 

Stippen we even aan dat armoede niet enkel om een
lege portemonnee draait. Mensen moeten zich ook kunnen ontplooien, waardig
kunnen ‘participeren aan de maatschappij’. Daarvoor heb je diensten en
goederen, zoals huisvesting, energie, gezondheidszorg, onderwijs, vervoer… nodig
die niet alleen betaalbaar moeten zijn maar ook toegankelijk. Discriminatie
tegengaan, drempels wegwerken, extra ondersteuning en hulpverlening bieden… Een
beleid dat succesvol armoede voorkomt en bestrijdt, investeert ook daarin. Die
investeringen staan overal onder druk. Door budgettaire moeilijkheden, maar ook
door verkeerde keuzes. Gemeentebesturen die wel een zwembad zetten, maar
tegelijk de dotatie van hun OCMW bevriezen, een (vorige) Vlaamse regering die
werkwinkels afschafte of die knipt in de middelen van CLB’s voor het opvolgen van
kinderen uit kansengroepen (huidige regering), dat soort zaken. Ook de nieuwe
federale regering maakt er zich schuldig aan: de toegang tot pro deo advocaten
die wordt beperkt, een ‘aanpak’ van dakloosheid die vertrekt vanuit ordehandhaving
en zich verder beperkt tot wat winteropvang in Brussel…  

Op een ogenblik dat mensen die al in armoede
leven het steeds moeilijker krijgen en nieuwe groepen mensen in armoede
verzeilen als gevolg van de economische crisis, is dat een bijzonder pijnlijke
vaststelling.  

Gebrek aan inkomen

Maar ook het gebrek aan inkomen zelf blijft
uiteraard essentieel en een bijzonder schrijnend probleem. Maar liefst 1 op 10
Vlamingen en 1 op 7 Belgen kampt ermee. En laat nu net dat de inzet zijn van
het sociaal overleg dat vorige week weer werd opgestart. 
 

Beginnen we met de welvaartsenveloppe. De
federale regering maakte zich vorige week sterk dat met het budget dat zij daarvoor
vrijmaakte de laagste sociale uitkeringen aan het einde van de legislatuur ‘tot
net boven de armoedegrens’ zullen stijgen. Het zal er maar van afhangen.  

Keuze maken

Eerst en vooral moet men de keuze willen maken
het beschikbare geld voor te behouden voor het optrekken van de
minimumuitkeringen die nu nog onder de armoedegrens liggen. Als men het geld
voor loonsverhogingen of het optrekken van sommige pensioenen ook uit dit potje
haalt lukt het al zeker niet. Waarmee we niet gezegd hebben dat dat geen
legitieme doelen zouden zijn, heel wat senioren met klein pensioen flirten met
de armoedegrens, met een minimumloon is dat hetzelfde verhaal. Dat laatste
optrekken is trouwens ook verstandig om werkloosheidsvallen te vermijden. Maar
dat geld komt wat ons betreft dus beter elders vandaan.  Een strijd die nog niet gestreden is, zo
vernemen we.  

Belangrijk is ook dat men los komt van
ideologische fetisjen. Langdurig werklozen krijg je niet aan het werk door hen
een werkloosheidsuitkering te geven die hen in armoede houdt. Integendeel, je
veroordeelt hen tot overleven en hypothekeert hun zoektocht naar werk. We horen
dat een aantal partijen in de regering het daar moeilijk mee heeft en de
werkloosheidsuitkeringen niet zou willen optrekken. We raden hen aan de recente
studie van het onderzoekscentrum OASeS daarover eens te lezen. Ook een
onderscheid maken tussen de uitkeringen van alleenstaanden en gezinshoofden,
een ander idee dat wij hoorden opperen, vinden wij onaanvaardbaar.
Alleenstaanden in armoede houden is minder erg?  

Veel vraagtekens voor de toekomst?

Het zijn al behoorlijk wat horden die moeten
worden genomen. Maar klopt het rekensommetje ook?  De bedragen die worden genoemd zouden in 2015
en 2016 toelaten om een jaarlijkse verhoging van 2% bovenop de indexering aan
te houden en zelfs lichtjes te verhogen (tot 3%?). Maar is dat ook nadien nog
zo? Zal er in de volgende welvaartsenveloppe zitten wat men nu begroot? Zal men
er dezelfde doelstellingen blijven aan koppelen? Om in de buurt te komen van de
armoedegrens, zoals de federale regering vooropstelt, moet daarna bovendien ook
nog de welvaartsenveloppe van 2019-2020 worden ingeschakeld. Deze regering is tegen
dan al afgezwaaid.  

Cruciaal is daarnaast hoe groot de ‘sociale
correctie’ op de indexsprong zal zijn van zodra die er komt. Met de 127 miljoen
die de regering daarvoor opzij zet maken alle laagste uitkeringen nog altijd een
indexsprong van 1%, de uitkeringsgerechtigde werklozen (inclusief de laagste
uitkeringen van de langdurig werklozen die nu nagenoeg even hoog liggen als het
leefloon) zelfs van de volledige 2%. Dat is dus een koopkrachtverlies van 1 tot
2%. Doe je 3 stappen vooruit, om er weer 1 of 2 achteruit te zetten. Of, in het
slechtste geval voor de werklozen, geen stappen vooruit, maar wel 2 achteruit.  

Prijzen stijgen sneller dan laagste uitkeringen

Intussen is ook al duidelijk dat een aantal
zaken door de federale regering zelf duurder worden gemaakt, denken we bv. aan
de verhoging van de remgelden bij de specialist. Zaken die zich niet
noodzakelijk vertalen in een hoger indexcijfer want niet altijd in dezelfde
mate worden meegerekend in de index. De laagste uitkeringen stijgen dus een
beetje, de prijzen wellicht een stuk méér!  

Ook de Vlaamse regering doet hier trouwens meer
dan haar ‘duit in het zakje’: hogere maximumfactuur in het lager onderwijs,
stijging van de persoonlijke bijdrage in de kinderopvang voor de laagste
inkomens, niet-indexering van de kinderbijslag tot die hervormd is, verhoging
tarieven De Lijn,… Dat zal nog aantikken als binnenkort de huurprijzen in de
sociale huur worden geïndexeerd, de distributienettarieven voor energie opnieuw
stijgen… Het wordt hoog tijd dat de ‘sociale correcties’ waar de Vlaamse regering
al een tijd over spreekt concreet worden gemaakt, zo niet neemt zij weer af wat
de federale regering eerst gaf (en zelfs nog veel méér)! 

Uitkeringen verlaagd in plaats van verhoogd

Tot slot. Vorige week vernamen we niets meer over
de (hier en daar drastische!) verlaging van een aantal uitkeringen waartoe nu
al beslist werd: vernieuwde berekening ziekte- en invaliditeitsuitkeringen, de
‘bijpassing’ van de RVA voor onvrijwillig deeltijds werkenden (IGU)… Geen woord
ook over de massale uitsluiting van bepaalde rechthebbenden uit de
verschillende stelsels van sociale zekerheid en bijstand door de verstrenging
van de toelatingsvoorwaarden: de inschakelingsuitkeringen voor jongeren,
gemeenschapsdienst en ‘passende dienstbetrekking’ in de werkloosheid, nieuwe
richtlijnen voor adviserend geneesheren in de invaliditeit, gemeenschapsdienst
en uitbreiding van het GPMI bij het leefloon… Ook die zaken moeten wat ons
betreft opnieuw op de onderhandelingstafel.  

Moet het gezegd dat wij de federale regering
en de sociale partners in de komende weken met argusogen zullen volgen?