Opinie -

Tariq Ali: Strijd tussen fundamentalisten

De Pakistaanse schrijver Tariq Ali werpt zijn licht op de gruwelijke gebeurtenis in Parijs. Hij duikt daartoe ook in de geschiedenis en ontdekt twee standaarden. "We zijn getuige van een conflict tussen rivaliserende fundamentalisten, elk achter het masker van een andere ideologie." Ook onderkent Ali meer soorten vrijheid. Onverminderd zorgwekkend vindt hij de situatie in Frankrijk.

donderdag 15 januari 2015 12:35
Spread the love

Het
was een gruwelijke gebeurtenis. De meeste delen van de wereld
veroordeelden het, cartoonisten in de Arabische wereld en elders
deden dat nog het scherpst. De CEO’s achter de gruweldaden kozen
hun doelwit met zorg. Zij wisten heel goed dat deze daad de grootste
afschuw zou verwekken. Hun doel was kwaliteit, niet kwantiteit. De
reactie zal hen verbaasd noch misnoegd hebben.

De
wereld van ongelovigen kan hen geen donder schelen. Zoals Kirilov in
Dostojevski’s Boze geesten denken ze: “Als God niet
bestaat, dan zou alles geoorloofd zijn.” Anders dan de middeleeuwse
inquisiteurs van de Sorbonne hebben zij niet de wettelijke en
theologische autoriteit om boekhandelaars of drukkers te teisteren,
boeken te verbieden en schrijvers te martelen, dus gaan ze een stap
verder. Executies via zelfmoordterroristen of het andere soort.

Hoe
zit het met het voetvolk? De jonge mannen en vrouwen kiezen niet zelf
voor de omstandigheden die hen aantrekken tot deze groeperingen. De
omstandigheden worden gekozen door de Westerse wereld waarin ze
leven, het gevolg van jarenlange koloniale overheersing waarin de
landen van hun voorouders werden geteisterd en onderdrukt.

Hegemoniseren

De
drie jonge terroristen die vorige week in Parijs het bloedbad van de
Charlie Hebdo-
cartoonisten aanrichtten, riepen “God is Groot”.
Ik heb geen idee of ze geloven dat ze door God omarmd of bevolen
zijn, maar we weten nu dat de twee Parijse broers – Cherif en
Saiddi Kouachi – ooit langharige liefhebbers van marihuana en
andere drugs waren. Totdat ze (net zoals de bommengooiers van 7 juli
in dit land) beeldmateriaal van de Irakoorlog zagen, met name de
martelingen in Abu Ghraib en de koelbloedige moorden van Irakese
burgers in Fallujah.

Ze
zochten soelaas in de moskee. Daar werden ze gerekruteerd en
geradicaliseerd door klaarstaande islamistische hardliners voor wie
de Westerse ‘strijd tegen het terrorisme’ een gouden kans was om
jongeren, zowel in de moslimwereld als in de getto’s en kroegen van
Europa en Noord-Amerika, te rekruteren en te hegemoniseren. Terwijl
ze eerst naar Irak werden gestuurd om Amerikanen te doden en meer
recentelijk naar Syrië (oogluikend toegelaten door de Franse
staat?) om Assad omver te werpen, raakten ze bedreven in het
doelmatige gebruik van wapens.

Weer
thuis zetten ze dit in tegen degenen van wie ze geloofden dat ze hen
in zware omstandigheden kwelden. Zij waren de vervolgden. Het
tijdschrift vertegenwoordigde hun achtervolgers. Het zou kortzichtig
zijn om onszelf door de gruwelen te laten verblinden voor deze
realiteit. De broers wilden sterven, en ze deden dit in een
vlammenzee van machinegeweren. Maar de situatie in Frankrijk blijft
erg.

Toegespitste
toorn

Charlie
Hebdo
stak niet onder stoelen of banken dat ze zouden doorgaan
met het provoceren van alle gelovige moslims door hun profeet als
doelwit te nemen. De meeste moslims waren boos maar negeerden de
belediging.

Ze
begonnen het proces door de Mohammedcartoons (die hem afbeeldden als
Pakistaanse immigrant) van het Deense dagblad Jylands-Posten
te herdrukken. Dat nieuwsblad gaf toe dat het zoiets nooit zou
publiceren over Mozes of joden. Misschien hadden ze dat al gedaan
toen ze nazi-Duitsland en de Deense medewerkers steunden tijdens de
bezetting (zoals ook veel Franse nieuwsbladen, schrijvers,
cartoonisten, uitgevers en intellectuelen onder Vichy deden).

Voor
Charlie Hebdo was het een verdediging van republikeinse
seculiere waarden tegen alle religies. Het blad viel af en toe het
katholicisme aan, zelden of nooit het judaïsme (hoewel de vele
aanslagen van Israël tegen Palestijnen veel mogelijkheden boden),
maar spitste haar toorn toe op de islam.

Vandaag
betekent het Franse secularisme in essentie alles wat niet
islamitisch is. De aanklachten tegen de islam zijn meedogenloos
geweest, met Michel Houellebecqs nieuwste roman Soumision
(Islam in het Frans) als het laatste salvo. Het boek voorspelt onder
andere dat het Franse Moslimbroederschap de verkiezingen van 2020 zal
winnen. We moeten niet vergeten dat Charlie Hebdo ook hem
aanviel.

Boekdelen

Het
verdedigen van je recht om alles te publiceren wat je wil, ongeacht
de gevolgen, is één ding. Maar het sacraliseren van een satirisch
blad dat regelmatig juist diegenen tot doelwit neemt die reeds het
slachtoffer zijn van een heersende islamfobie in de VS en Europa is,
naar mijn mening, bijna zo dwaas als het rechtvaardigen van de
terroristische aanslagen ertegen. Het een voedt het ander. “Er is
geen document van beschaving,” schreef Walter Benjamin, “dat niet
tevens een document van barbaarsheid is.”

Frankrijk
heeft wetten ontworpen om vrijheden te beperken als die vrijheden
onrust of geweld kunnen veroorzaken. Tot nu toe werden ze gebruikt om
de komiek Dieudonné uit de openbaarheid te verbannen wegens
antisemitische grappen, en om pro-Palestijnse demonstraties te
verbieden (Frankrijk is het enige Westerse land dat dit deed). Dat de
meerderheid van de Franse bevolking dit niet als problematisch
ervaart, spreekt boekdelen. Abstracte vrijheid bestaat niet.

De
Westerse elites weten dit als de beste, en hebben evenveel in de
praktijk getoond vóór en na 9/11.

Er
waren geen fakkeltochten of massale samenkomsten in heel Europa toen
enkele maanden geleden onthuld werd dat op grote schaal foltering
werd ingezet tegen moslimgevangenen, door veel EU-landen (met het
dappere Polen en Labour-Brittannië op de voorgrond) maar al te graag
overhandigd aan de CIA om gemarteld te worden. Het gaat hier om meer
dan satire. We zijn getuige van een conflict tussen rivaliserende
fundamentalisten, elk achter het masker van een andere ideologie.

Politiek
vacuüm

De
zelfgenoegzaamheid van seculiere liberalen die het hebben over het
verdedigen van vrijheid tot de dood is gekoppeld aan liberale moslims
die eindeloos zwammen dat wat er gebeurd is niets te maken heeft met
de islam. Er zijn verschillende soorten vrijheid en verschillende
versies van de islam (de bezetting van Irak werd opzettelijk gebruikt
om de strijd tussen soennieten en sjiieten te veroorzaken, een strijd
die ISIS mede heeft doen ontstaan). In naam van de ‘echte’ islam
spreken betekent dus eigenlijk niets.

De
geschiedenis van de islam is van haar begin vol interne strijd tussen
naar macht strevende fracties. Zowel fundamentalistische stromingen
binnen de islam als externe invasies zijn verantwoordelijk geweest
voor de vernietiging van vele culturele en wetenschappelijke
ontwikkelingen van haar beschaving in de Late Middeleeuwen. Dit is
een constante gebleven. Bin Ladens verklaring van de Koran was
minstens zo geleerd als die van Tariq Ramadan. Op zichzelf brengt het
je nergens. Het is de politiek die ertoe doet.

De
politieke economie van Europa is een puinhoop, en in de afwezigheid
van een reëel alternatief voor het kapitalisme (niet enkel
neoliberalisme) zal het politieke vacuüm groeien en zullen er nieuwe
strijdkrachten opduiken die naar macht streven. Extreemrechts is in
opmars in Frankrijk en Marine Le Pen loopt voorop, bovenaan in de
peilingen voor de nieuwe president, terwijl ze de recente
gebeurtenissen koppelt aan de ongecontroleerde immigratie waarvoor ze
altijd al heeft gewaarschuwd. Jammer dat Battle of Algiers,
Pontecorvo’s klassieker uit de jaren 1960,nog niet
getoond is in Marseilles. Sommige vrijheden zijn duidelijk
kostbaarder dan andere.

Tariq
Ali (71) is een Pakistaanse schrijver van vele boeken, waaronder
Clash of Fundamentalisms:
Crusades, Jihads and Modernity; The Duel: Pakistan on the Flight
Path of American Power
en de vijf romans die The
Islam Quintet omvatten. Ook is hij lid van het
redactiecomité van de
New Left
Review.

De
oorspronkelijke versie van dit artikel stond op

Folha de S.Paulo
.
Vertaald door Ruby Kikken.

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!