Vrijdag wees Rudi
Vranckx in De Wereld Vandaag op Radio 1 erop dat radicalisering vaak
in de gevangenis gebeurt. Minister van Justitie Koen Geens reageerde meteen met de hoopvolle reactie dat hij radicalisering
in de gevangenis “bij de wortels wil aanpakken”. Als maatregelen
noemt hij een betere spreiding van gevangenen en meer
islamconsulenten. Aangezien ook wij in het welzijnswerk stilstaan bij de
gebeurtenissen, en ze ons eens te meer doen nadenken over onze
samenleving, willen wij hierbij onze insteek geven.

Stuurmiddel

Radicalisering
is een ingewikkeld proces, waar veel over te schrijven valt en waar
veel discussie over bestaat. Wat wel duidelijk is, is dat onwelzijn
steeds een basis vormt voor radicalisering. Wie zich niet goed in
zijn vel voelt en ontevreden is, zal zich veel sneller laten
verleiden door radicaal gedachtegoed. En iemand die zich goed in
zijn vel voelt en tevreden is, zal al helemaal de wapens niet
oppakken.

Het is deze basisgedachte die we te allen tijde in het
achterhoofd moeten houden wanneer we radicalisering willen aanpakken.
Want doordat we hier met een specifieke vorm van radicalisering te
maken hebben, vergeten we soms dat die vorm van radicalisering
evengoed onwelzijn als oorzaak heeft, en dat religie hierin eerder
een stuurmiddel is om die radicalisering vorm te geven dan dat het
een oorzaak is. Dat moslimjongeren radicaliseren is met andere
woorden tegelijk een falen van onze samenleving. Het dwingt ons na te
denken over onze samenleving, en ook over hoe wij omgaan met
onwelzijn.

Strafgericht 

Ons gerechtelijk systeem is nog
steeds voornamelijk gebaseerd op een strafgerichte aanpak, en veel
minder op een probleemoplossende en herstelgerichte aanpak. De nog
steeds grote populariteit van opsluiting als straf tegenover
alternatieven zoals leermaatregelen voor daders (wat evengoed een straf
is) bewijst dat. Dat zorgt er ook voor dat mensen die criminele
feiten plegen, eveneens een uiting van onwelzijn, door ons
gerechtelijk systeem nog meer vatbaar zijn voor onwelzijn.

Lijkt het
dan niet meer gepast om te kijken naar de oorspronkelijke oorzaken
van dat onwelzijn? En daarnaast eens goed na te denken over ons
huidig gerechtelijk systeem, dat veel te weinig de problemen aan de
basis aanpakt en ze soms zelfs vergroot? Wanneer mensen die criminele
feiten gepleegd hebben als nog grotere criminelen uit de gevangenis
komen, dan schort er iets aan het systeem. Enkel de vinger wijzen
naar de persoon zelf volstaat niet. Wij, als samenleving, moeten onze
verantwoordelijkheid oppakken.

Constructief

Als
u, beste minister, dus spreekt van een “aanpak bij de wortels”, dan hoort daar een aanpak van het onwelzijn bij. U moet dus dieper
graven en de echte wortels aanpakken, niet (alleen) de zijwortels.
Enkel de bevolking van de gevangenis spreiden en een aantal
consulenten inzetten, is onvoldoende.

Wij ijveren er dan ook voor om
dringend werk te maken van een gerechtelijk systeem dat meer oog
heeft voor welzijn. Want oog hebben voor het welzijn van
gedetineerden en werken aan hun toekomst, wil ook zeggen dat je oog
hebt voor het welzijn van alle andere burgers en voor de hele
samenleving. De eeuwen van pure vergelding zijn werkelijk voorbij. Nu moeten we straffen op een constructieve manier uitvoeren,
zodat iedereen er nut kan uithalen.

Alleen
als onze samenleving dat doet, kunnen we ook preventief werken. En
zouden feiten zoals die in Parijs misschien voorkomen kunnen worden.