Israëlische autoriteiten stopten op vrijdag 3 januari een overdracht van belastinggeld à ongeveer 106 miljoen euro naar de Palestijnse Autoriteit. Israël is tot dit besluit gekomen naar aanleiding van de Palestijnse aanvraag van het lidmaatschap bij het Internationaal Strafhof.

Palestijns hoofdonderhandelaar Saeb Eraket noemt het bevriezen van belastinggeld een “oorlogsmisdaad” en een “collectieve bestraffing” van de Palestijnse bevolking. Hij vindt dat de Israëlische regering “piratengedrag” vertoont. Daarnaast benadrukt hij dat deze economische strategie niet werkt.

“Als Israël denkt via economische druk ons succesvol te kunnen afleiden van onze weg naar vrijheid en onafhankelijkheid, heeft Israël het mis”, zei Eraket tegen Associated Press. “Dit is het geld van de Palestijnse bevolking en Israël is geen donorstaat.” 

Belastinggeld

De vertraging in de overdracht van belastinggeld heeft serieuze repercussies voor ziekenhuizen, scholen en het sociale verkeer van basisvoorzieningen, zoals brood en melk, meldde Middle East Eye op zondag 4 januari. Daarnaast kunnen volgens het Palestijnse ministerie van Financiën salarissen van ambtenaren niet uitbetaald worden.

Onder de voorwaarden van het economische verdrag dat Israël en de Palestijnse Autoriteit in 1994 hadden ondertekend in het kader van de vredesakkoorden van Oslo, betaalt Israël maandelijks geld door aan de Palestijnse Autoriteit dat wordt geïnd voor douanewerkzaamheden bij het goederenvervoer naar Palestijnse markten. Het gaat om  tientallen miljoenen dollars per maand.

Het is niet de eerste keer dat Israël het vrij verkeer van Palestijns gemeenschapsgeld verhindert. Toen de VN in 2012 Palestina de status toekende van ‘waarnemende niet-lidstaat’, was Israël ook al eens tot die maatregel overgegaan. En in 2011 had Israël het douanegeld twee keer bevroren: nadat president Mahmoud Abbas een verzoening met Hamas had afgekondigd en nadat de Palestijnen tot de UNESCO waren toegetreden.

Contraprodutief

Belastinginkomsten vormen twee derde deel van het jaarlijkse budget van de Palestijnse Autoriteit. Volgens bronnen ter plaatse is met het bevriezen van belastinggeld de kous niet af. Als reactie op de Palestijnse lidmaatschapsaanvraag van het Internationaal Strafhof overweegt Israël ook om Palestijnse leiders aan te klagen voor oorlogsmisdaden. 

In verschillende gerechtshoven in de VS en in andere landen zouden rechtelijke procedures zijn gestart tegen Abbas, zijn regering en zijn topambtenaren. Deze mogelijke Israëlische aanklacht luidt dat de samenwerking met Hamas Abbas medeplichtig maakt aan raketbeschietingen vanuit Gaza op Israëlische burgers.

Ook de Verenigde Staten zijn gekant tegen de Palestijnse lidmaatschapsaanvraag bij het Internationaal Strafhof. Men vindt dit een “contraproductieve” zet van de Palestijnen die het ‘vredesproces’ schaadt. Vanuit het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken klinkt de waarschuwing dat verdere stappen in de aanvraagprocedure gevolgen zullen hebben voor de Amerikaanse hulp voor de Palestijnse Gebieden. Concreet betekent dit een jaarlijks verlies van 400 miljoen dollar, meldde Al-Arabiya op zondag 4 januari.

Vetorecht

Het recente initiatief voor toetreding tot het Internationaal Strafhof is deel van een nieuwe Palestijnse strategie. De Palestijnen voelen zich steeds meer vervreemd van de  vredesonderhandelingen onder leiding van de VS. Zij doen daarom liever een direct beroep op de internationale gemeenschap. Dit gevoel is versterkt nadat de VS op 30 december in de VN-Veiligheidsraad tegen een Palestijns voorstel stemde om de staat Palestina te erkennen. De VS heeft als permanent lid van de Veiligheidsraad een vetorecht. 

Het sluitstuk van de aanvraagprocedure vond plaats op vrijdag 2 januari toen een Palestijnse delegatie bij de VN documenten inleverde met het verzoek tot toetreding tot het Internationaal Strafhof en vijftien andere internationale organisaties. Gezant Riyad Mansour zei verheugd: “Dit is een belangrijke stap. (…) We streven naar rechtvaardigheid voor alle slachtoffers die door de Israëlische bezettingsmacht gedood zijn. (…) We zijn vereerd dat we binnen zestig dagen de 123ste [statelijke] partij van het Internationaal Strafhof mogen zijn.”

Gaza

Waarschuwingen aan het adres van Israël bleven uit toen Gaza in december 2014 opnieuw werd opgeschrikt door F16’s en twee luchtaanvallen van het Israëlische leger. Volgens de Israëlische autoriteiten waren de luchtaanvallen gericht op een deel van de “terroristische infrastructuur van Hamas”. Het Hiteen-kamp, een militaire trainingskamp van het Palestijnse Verzetscomité, werd daarbij geraakt.

De luchtaanvallen veroorzaakten een stroomuitval in naburige bebouwde gebieden en wakkerden opnieuw angst aan bij Palestijnse burgers van Gaza. Deze luchtaanvallen begonnen enkele dagen nadat het Europese Gerechtshof had besloten om Hamas van de Europese lijst van terroristische organisaties af te halen.

Statuut van Rome

De Palestijnse Autoriteit probeert sinds 13 juni 2014 het Internationaal Strafhof aan te sporen tot onderzoek naar oorlogsmisdaden. Een dergelijk onderzoek kan zich dan ook richten op Operation Protective Edge, de militaire actie in Gaza die na dit verzoek op 8 juli begon. De vijftig dagen durende actie kostte 2100 Palestijnse burgers, vijf Israëlische burgers en 66 Israëlische soldaten het leven. Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft geconcludeerd dat Israël zich daarbij schuldig heeft gemaakt aan oorlogsmisdaden.

Als lid van het Internationaal Strafhof kunnen de Palestijnen Israëlische politici en militairen voor het Strafhof dagen op beschuldiging van oorlogsmisdaden. Over zijn gevoelens daarbij laat de Israëlische premier Benjamin Netanyahu geen misverstand bestaan: “We zullen niet toestaan dat IDF-soldaten en officieren naar het Internationaal Strafhof in Den Haag gesleept worden.” 

Israël en de VS hebben het Statuut van Rome, het verdrag dat het Internationaal Strafhof erkent, ondertekend in 2000. Maar in 2002 verklaarden ze het verdrag niet te zullen ratificeren in hun parlement. Zij zijn zelf dus geen lid van het Internationaal Strafhof. Een staat die daartoe toetreedt erkent de bevoegdheid van het Strafhof om vervolging in te stellen tegen eigen staatsburgers en geeft de lidstaat het recht andere landen aan te klagen. Landen die geen lid zijn van het Internationaal Strafhof kunnen geen klacht neerleggen bij deze instelling.